Lammas Project – wspólnota intencjonalna i organizacja ekologiczna składająca się z 9 rodzin zamieszkałych w hrabstwie Pembrokeshire w Walii^[1], mająca na celu rozwój ekowiosek, wywieranie znikomego wpływu na środowisko naturalne i prowadzenie szkoleń w tym zakresie. Założycielem i koordynatorem projektu jest Paul Wimbush^[2][3]. Dzięki pionierskim staraniom organizacji o wydanie pozwolenia na budowę ekowioski na terenie zielonym, zmieniono przepisy dotyczące zabudowy; najpierw w Pembrokeshire (2006)^[1][4], następnie w Walii (2010)^[5], a na początku 2013 dyskusja o możliwości budowania na terenach zielonych toczy się na poziomie całej Wielkiej Brytanii^[6][7][8].

Podczas obchodów przed-chrześcijańskiego święta plonów Lammas^[9] w sierpniu 2005 Paul Wimbush (wcześniej mieszkający w kilku zrównoważonych wspólnotach w Anglii były malarz-dekorator ze Swansea^[10]) omawiał z przyjaciółmi mający wejść wkrótce w życie przepis znany jako Policy 52, mający umożliwić budowę na terenach zielonych, postulowaną przez ekologów obok dyskusji o zmianie klimatu i rozważaną wobec rosnącego bezrobocia. Mając nadzieję na przychylne przyjęcie swojej inicjatywy, grupa zaczęła ustalać szczegóły przyszłej ekowioski położonej na skraju pastwisk i Parku Narodowego Pembrokeshire^[11]. Wiele osób zaangażowanych w planowanie ekowioski miało udział w kształtowaniu przepisu Policy 52, a aplikacja była pisana z uwzględnieniem jego wytycznych, toteż grupa spodziewała się bezproblemowego uzyskania pozwolenia na budowę^[4]. Przepis wszedł w życie w 2006^[4]. Organizacja została zarejestrowana w 2007^[12].

Pomimo istnienia już możliwości prawnych, przez 3 lata grupie odmawiano wydania pozwolenia na rozwój założenia. Przeszkodą mógł być używany w aplikacji zwrot „życie we wspólnocie” (community living), kojarzący się z hippisami z lat 60. XX wieku. Jednak ta wspólnota była zorganizowana wokół rozwiązywania problemów ekologicznych, a nie uciekania od rzeczywistości. Grupa otrzymała ponad 1500 listów polecających^[11], a w aplikacji przedstawiła ponad 800 stron tekstu i 200 ilustracji, które Paul Wimbush zawiózł do urzędu na taczce wypełnionej segregatorami^[4]. Mimo to, lokalny urząd w Pembrokeshire powołał się na braki formalne w aplikacji i unieważnił ją, i dopiero groźba skierowania sprawy do Wysokiego Sądu Sprawiedliwości (High Court) poskutkowała przyznaniem się urzędu do błędu i sfinansowaniem dodatkowych kosztów uzupełnienia dokumentacji^[4]. Organizacji udało się zorganizować wizję lokalną ze strony walijskiej komisji projektowania (Design Commission for Wales), po której wizytator określił ich jako „najbardziej inspirujący projekt, jaki kiedykolwiek widział” i zalecił urzędowi w Pembrokeshire współpracę i przychylność wobec projektu^[4].

Po odmowach otrzymania pozwolenia na budowę od rady hrabstwa Pembrokeshire, w wyniku apelacji wniesionej do Welsh Assembly Government, w sierpniu 2009 organizacja uzyskała pozwolenie na budowę ekowioski Tir y Gafel^[3] na powierzchni 76 akrów^[12] w pobliżu wsi Glandwr w Walii^[13]. Budowę rozpoczęto jesienią 2009^[12]. Założono 9 małych gospodarstw rolnych, wybudowano domy, zasadzono drzewa i założono ogrody^[14] i leśne ogrody zgodnie z regułami permakultury^[1]. Założenie nie ma dostępu do sieci energetycznej^[1].

Jednym z warunków uzyskanego pozwolenia na budowę było wykazanie w ciągu 5 lat, że założenie jest w 75% samowystarczalne^[2]. Taka efektywność jest możliwa do uzyskania przy stosowaniu systemów permakultury, a nie rolnictwa tradycyjnego^[4]. Organizacja szacuje, że z posiadanego terenu może uzyskać produkty warte ok. £108.000 rocznie, zaś poprzednio wartość produktów z tego obszaru wynosiła zaledwie £2500 rocznie^[4]. Wspólnota pozyskuje wodę i materiały opałowe na swoje potrzeby oraz wytwarza elektryczność^[2], produkuje też 60% potrzebnej żywności^[11][10]. Już w drugim roku istnienia była w 20% samowystarczalna^[2], produkując w 2011 roku 100% zużywanej przez siebie elektryczności, materiałów opałowych i przetwarzając 100% odpadów^[10]. Założyciel Paul Wimbush spodziewa się uzyskać wynik 40% za trzeci rok istnienia ekowioski^[2].

Niska zabudowa ekowioski wpisuje się w pejzaż dzięki zielonym dachom – praktyce spopularyzowanej przez Tony'ego Wrencha^[15] – i stosowaniu materiałów naturalnych, takich jak drewno, słoma, glina, mech^[4]. Budynki wykorzystują pasywne ogrzewanie, elektryczność generowana jest ze źródeł odnawialnych (turbiny wiatrowe, panele solarne), pozyskiwana jest także woda deszczowa^[4].

Znanym przykładem niskokosztowego budownictwa z ekowioski jest dom Hobbit House należący do rodziny Simona Dale'a, wybudowany za £3000^[2][16]. Tak niski koszt budowy wynika z użycia własnej siły roboczej (właściciel Simon Dale, jego teść i ponad 50 wolontariuszy^[3], ok. 1000–1500 roboczogodzin^[16]) oraz materiałów budowlanych dostępnych na miejscu: drewno, glina, słoma, okna z recyklingu; stworzono też zielony dach^[2]. Dom jest zbudowany na drewnianym szkielecie wypełnionym słomą (strawbale), wyposażony w panele solarne, piec do opalania drewnem i toaletę kompostową. Woda jest doprowadzona grawitacyjnie ze strumienia, a lodówka jest chłodzona powietrzem dochodzącym poprzez fundamenty w ziemi^[16]. Główne narzędzia używane do budowy to piła łańcuchowa, młotek i 1-calowe dłuto. Po 4 miesiącach od rozpoczęcia budowy rodzina wprowadziła się do domu^[16].

W 2012 w sąsiedztwie ekowioski wybudowano, przy użyciu tych samych technik, podobny okrągły dom (roundhouse) dla Charliego i Meg z dzieckiem, znany jako Charlie's House^[15]. Budowa kosztowała ok. £15 000 i trwała około roku^[17]. Dom przedstawiono w 45 odcinku filmu dokumentalnego Living In The Future (7'46")^[18].

Organizacja działa w kierunku rozwoju polityki budowlanej wspierającej budownictwo wywierające znikomy wpływ na środowisko. W Wielkiej Brytanii były problemy formalne z zamieszkaniem w lesie ze względu na trudności z uzyskaniem pozwolenia na budowę^[13]. Od 2002 organizacja Lammas opublikowała szereg raportów (dostępnych na stronie internetowej^[19]), dotyczących przede wszystkim kwestii środowiskowych i barier w obecnym systemie prawnym, ale także spraw społecznych i psychologicznych związanych z tworzeniem i życiem w ekowiosce. Jedno z opracowań dotyczy systemu polityki budowlanej One Wales: One Planet, który wszedł w życie w lipcu 2010, i jest przeznaczone dla developerów.

Organizacja miała wpływ na ukształtowanie się pierwszego w Wielkiej Brytanii prawa do budowania nowych założeń na terenach, z którymi przyszły lokator będzie związany poprzez swoją pracę (np. utrzymywanie się z pracy na roli lub zarządzanie terenem leśnym) ustanowionego w Pembrokeshire ("Policy 52"). Od tamtej pory Lammas prowadzi kampanię na rzecz ustanowienia podobnych możliwości prawnych na całym terenie Wielkiej Brytanii^[14]. W 2009–2010 Walia przyjęła system polityki rozwoju budownictwa One Wales: One Planet^[5] biorąc pod uwagę kwestie znikomego wpływu na środowisko.

W grudniu 2009 organizacja wygrała dotację £346 935 z przeznaczeniem na centrum badawcze, edukacyjne i promujące rozwój założeń mających niski wpływ na środowisko naturalne^[20]. Znalazła się w grupie 10 finalistów konkursu Low Carbon Communities Challenge zorganizowanym przez Department of Energy and Climate Change (DECC)^[20], między których podzielono nagrodę £10 mln, spośród ogólnej liczby 300 aplikujących wspólnot^[3]. Prace budowlane rozpoczęto w styczniu 2010^[20].

Organizacja oferuje kursy zarządzania lasem, wyplatania koszyków, ogrodnictwa i budownictwa naturalnego przy użyciu różnych technik^[21]. Możliwe jest też odwiedzenie ekowioski jako wolontariusz^[22].

Organizacja wydała książki^[23]:

• Low Impact Development (2008), dostępna do pobrania za darmo ze strony internetowej organizacji
• The Birth of an Ecovillage (2012) – autor: Paul Wimbush (założyciel organizacji Lammas^[2])

O organizacji nakręcono film dokumentalny Living In The Future (reż. Helen Iles)^[2], ufundowany dzięki crowdfundingowi (zebrano £1562 z potrzebnych £1250) w październiku 2012^[24]. Materiał filmowy kręcono na przestrzeni 4 lat^[25]. Premiera miała miejsce 24 stycznia 2013^[2][25].

Film z 2007 pt. Ecovillage Pioneers (reż. Helen Iles) powstał jako zbiór 12 programów przedstawiających zarówno kolejne etapy starań organizacji Lammas o uzyskanie pozwolenia na budowę ekowioski w Walii^[26], jak i różne ekowioski na świecie, m.in. Crystal Waters w Australii, ekowioskę Findhorn w Szkocji, pierwszą ekowioskę w Irlandii, Centre of Alternative Technology (CAT) w Walii i Sunseed Desert Technology Centre w Hiszpanii. 10 000 kopii filmu zostało rozprowadzonych przez Permaculture Magazine. Produkcja każdego z odcinków 50-minutowego filmu kosztowała ok. £700^[27].

• Trailer filmu Ecovillage Pioniers (2007) (ang.)
• Low Impact Development. lammas.org.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-20)]. – książka z 2008 (90 stron) (ang.)
• One Planet Development – TAN 6. lammas.org.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-15)]. – wyciąg z przepisów One Wales: One Planet uchwalonych w lipcu 2010 (ang.)
• Dokumentacja aplikacji organizacji Lammas o pozwolenie na budowę ekowioski. lammas.org.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-15)]. (ang.)