Kupna
| wieś | |
.jpg) Ruina cerkwi (stan 2009) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
92[2] |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-741[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RPR |
| SIMC |
0605186[4] |
Położenie na mapie gminy Krzywcza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przemyskiego  | |
 49°46′16″N 22°33′39″E/49,771111 22,560833[1]
| |
Kupna – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Krzywcza[4][5]}.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Miejscowość terytorialnie związana z gminą Krzywcza, położona w malowniczym terenie nad Sanem i na okolicznych pagórkach. Wzdłuż wschodniej granicy wsi płynie potok Kopia. Za dawnych czasów miejscowość nosiła nazwę Kupienko. Wieś jest wzmiankowana w akcie fundacyjnym parafii Krzywcza w 1398 roku.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W XVI w. właścicielami Kupnej byli Orzechowscy herbu Oksza. Stanisław Orzechowski, sławny pisarz, przebywając w Kupnej napisał książkę " Diatriba Stanislai Orichuij Ruteni contra calumniam, Ad Andream Miekcium Tribunum ac Equitem Rutenum " w 1548 roku, a także niektóre listy do Jakuba Przyłuskiego. W XVII w. była własnością Krasickich, a następnie Woronowiczów i Józefa hr. Pinińskiego. W drugiej połowie XIX w. dziedzicem Kupnej był książę Adam Stanisław Sapieha.
Od czasów średniowiecznych istniała we wsi parafia prawosławna, o której publikowane wzmianki pochodzą z 1510. Po wprowadzeniu unii do 1785 r. była tu parafia greckokatolicka. Następnie cerkiew w Kupnej stanowiła filię parafii w Chyrzynie. Miejscowa cerkiew nosiła wezwanie Opieki Matki Boskiej.
W 1720 r. istniała w Kupnej prywatna kaplica. Dziedzice miejscowości "nie mieli zwyczaju chodzić na msze św. do kościoła parafialnego", dlatego wybudowali własną kaplicę i utrzymywali kapelana.
W roku 1918 miała być rozpoczęta budowa kaplicy obrządku łacińskiego w Kupnej. Był już plan budowy oraz szczegółowy kosztorys. Jednak z powodu braku funduszy nigdy nie rozpoczęto budowy.
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie przemyskim w województwie lwowskim.
Od roku 1937 w Kupnej prowadziły ochronkę w budynku szkolnym Siostry Franciszkanki Rodziny Maryi. Pracę tę prowadziły do wybuchu II wojny światowej.
W 1940 NKWD wywiozło na Syberię 8 Polaków z wioski. W latach 1945–1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 15 Polaków, paląc większość gospodarstw[6].
Na skraju wsi zachowała się murowana dzwonnica z końca XIX w. W roku 1880 mieszkało w Kupnej 248 osób, w tym na terenie dworskim 41, a w 1938 r. było tu 510 mieszkańców, w tym 394 narodowości ukraińskiej. Większość mieszkańców wysiedlono z miejscowości w wyniku akcji "Wisła".
Do II wojny światowej cerkiew była filią parafii greckokatolickiej w Chyrzynce. Duszpasterzem tych placówek był ks. Chylak, który zmarł w okresie trwania wojny i został pochowany na cmentarzu w Kupnej.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]- 1785 – 225 grekokatolików, 47 rzymskich katolików, 5 żydów
- 1840 – 233 grekokatolików
- 1859 – 290 grekokatolików
- 1879 – 320 grekokatolików
- 1899 – 323 grekokatolików
- 1926 – 318 grekokatolików
- 1938 – 394 grekokatolików (brak informacji o innych wyznaniach)'
Ludzie
[edytuj | edytuj kod]W Kupnej mieszka Grzegorz Lato – były reprezentant Polski w piłce nożnej, złoty medalista olimpijski[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 65332
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 16 [dostęp 2022-01-23]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 634 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 715, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Ostatni tydzień z życia sześćdziesięciolatka. Grzegorz Lato bez maski
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Piotr Haszczyn - Zarys dziejów parafii w Krzywczy 1398-1998, Krzywcza 1998, ISBN 83-910485-0-0
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Kupna (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 888.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
