Kulesze Kościelne
| wieś | |
 Panorama wsi Kulesze Kościelne | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
379[2] |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-208[3] |
| Tablice rejestracyjne |
BWM |
| SIMC |
0400372 |
Położenie na mapie gminy Kulesze Kościelne  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego  | |
 53°00′57″N 22°30′20″E/53,015833 22,505556[1]
| |
| Strona internetowa | |
Kulesze Kościelne – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Kulesze Kościelne.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kulesze Kościelne. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Historia wsi
[edytuj | edytuj kod]
Pierwotna nazwa miejscowości Rokitnica pochodziła od przepływającej przez wieś rzeczki, dopływu Śliny. Kolejna, Kulesze-Rokitnica, względnie Kulesze-Kursztaki wywodzi się od przydomka założyciela, Kuleszy Kursztaka herbu Ślepowron.
W roku 1421 wzmiankowany Paweł z Kulesz[4]. Dwa lata później wymienia się Piotra, Dziersława i Wacława z Kulesz. Kulesza to niegdyś gęsta potrawa mączna. Miano to stało się też przydomkiem, a potem nazwiskiem rycerzy herbu Ślepowron, którzy osiedlili się tutaj na początku XV wieku. Prawdopodobnie pochodzili z Ziemi ciechanowskiej[5].
Wieś wymieniona w dokumencie z roku 1431. Jakub Kulesza właścicielem wsi w roku 1447. W posiadaniu Kuleszów do połowy wieku XVII[4].
W czasie popisu szlachty litewskiej z roku 1528 stawili się z końmi: Matys i Jan Michałowicze, Marcin i Stanisław Jakóbowicze, Jan Marcinowicz i syn jego Mikołaj, Stanisław Michałowicz i Piotr Augustynowicz, dziedzice Kulesz Rokitnicy.
W 1580 roku w Kuleszach Rokitnicy notowano Jana Kuleszę syna Michała, który dziedziczył na 19 włókach ziemi[5].
Kolejni właściciele (często częściowi):
- Zalewscy Paluchowie, do końca wieku XVIII
- Smólscy
- Milewscy
- Przeździeccy
- Godlewscy[4]
W 1807 r. okolice Kulesz włączono do departamentu augustowskiego i powiatu tykocińskiego. W roku 1815 Kulesze znalazły się w województwie augustowskim, obwodzie łomżyńskim i powiecie tykocińskim. W roku 1827 miejscowość liczyła 8 domów i 33 mieszkańców.
Pod koniec XIX w. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wymienia Kulesze jako okolicę szlachecką w powiecie mazowieckim[6].
W roku 1883 określona jako wieś włościańska[4] Składały się na nią: kościół i zabudowania plebańskie oraz kilka chat zamieszkałych przez chłopów, poddanych plebańskich. Tu odbywały się lokalne targi.
Na początku wieku XX w Kuleszach osiedlili się Żydzi. Spis powszechny z 1921 r. wykazał 42 domy i 278 mieszkańców. Wśród nich notowano 185 osób wyznania mojżeszowego (177 z nich podało narodowość żydowską), 93 osoby podały wiarę katolicką, mieszkał tu również jeden Rosjanin.
W okresie międzywojennym funkcjonowały tu firmy handlowe i usługowe:
- cieślą był W. Łętowski
- kowalstwem trudnili się: Bajkowski i B. Wajsbort
- istniała piwiarnia W. Kociaka
- sklepy spożywcze należały do: M. Cukrowicza, W. Karlińskiego, M. Kiwajko, A. Lwa, A. Malinowskiego i N. Wróbla
- działały dwa wiatraki: J. Pianko i Franciszka Urbańskiego[5]
Historia parafii
[edytuj | edytuj kod]Parafia erygowana i jednocześnie konsekrowana przez biskupa łuckiego Jana w roku 1493. Pierwszy kościół parafialny pod wezwaniem śś. Bartłomieja, Mikołaja, Doroty, Katarzyny, Pawła Apostoła, Wawrzyńca i Michała Archanioła[4].
Historia szkolnictwa
[edytuj | edytuj kod]
Dawniej szkoła w Kuleszach była jedynie przy kościele, chodziło do niej kilkadziesiąt dzieci[7]. Carska szkoła powszechna, w której uczono historii Rosji i języka rosyjskiego rozpoczęła działalność po powstaniu styczniowym. Pracował w niej jeden nauczyciel, kilkadziesiąt dzieci przychodziło na dwie zmiany[7]. Nauczyciele: Zygmunt Wojno (1868-1878), Wincenty Lorent (1878-1881), Albin Andruszkiewicz (1881), Teodozjusz Ulejczyk (1881-1882), Wincenty Bartling (1882), Feliks Czajkowski (1883-1890), ksiądz Wojciech Wyszyński (1886-1889), Tomasz Czajkowski (1889-1890), Andrzej Korpusow (1891-1894), Salomon Stanisławowicz (1895-1899), Ignacy Nowakowski (1900-1904), Kazimierz Goryn (1904), Jan Słoksintis (1905-1907), Mikołaj Sidorow (1907), Elżbieta Sokołowska z domu Pawłowa (1908-1909) i Marcin Symonajtis (1911-1914).
W roku 1922 uruchomiono tu polską, dwuklasową szkołę powszechną. Liczyła początkowo 106 uczniów. Rok później przekształcono ją w trzyklasową (170 uczniów). Z roku 1925 pochodzi informacja o nowym budynku szkolnym wybudowanym przez gminę.
W 1930 r. gdy stan szkoły przekroczył 200 uczniów, przekształcono ją w pięcioklasową. Tuż przed II wojną światową uczęszczało do niej prawie 300 dzieci. Nauczyciele: Aleksander Skawski (do 1931 roku), Antonina Prebowa, Teoflin Wnorowski i Aleksander Snarski[5].
Obiekty zabytkowe
[edytuj | edytuj kod]- Neogotycki kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, zbudowany dzięki staraniom księdza Wincentego Jonkajtysa, według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego w latach 1911–1915 oraz po przerwie wojennej w 1918–1926[4].
- drewniana plebania zbudowana w roku 1874 staraniem księdza Stanisława Jamiołkowskiego[4].
- murowany budynek z roku 1882, przeznaczony na szpital[4].
- do 2010 r.: drewniana wikarówka z roku 1884, w stylu willi szwajcarskiej, zbudowana również staraniem księdza Stanisława Jamiołkowskiego[4]. Budynek ten został zdemontowany zimą 2010 r. i przewieziony do skansenu w Ciechanowcu.
Miejscowość współcześnie
[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość jest siedzibą gminy Kulesze Kościelne, a także parafii Kulesze Kościelne. We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego, urząd gminy, bank, stacja paliw, markety spożywcze, miejsca rekreacyjne oraz remiza strażacka OSP-KSRG Kulesze Kościelne.
W wyborach parlamentarnych w 2015 r. 83% mieszkańców poparło Prawo i Sprawiedliwość. W wyborach prezydenckich 94% mieszkańców poparło kandydaturę Andrzeja Dudy. W latach 2020 -2024 poparcie dla tej partii politycznej spadło.
Transport
[edytuj | edytuj kod]Sieć dróg powiatowych i gminnych zapewnia dojazd:
- do drogi ekspresowej S8 przez Kołaki Kościelne lub przez Kobylin-Borzymy
- w kierunku Wysokiego Mazowieckiego do drogi krajowej nr 66
- przez Sokoły do drogi wojewódzkiej nr 671 i dalej do drogi wojewódzkiej nr 678
- przez Czarnowo-Biki i Rutki do drogi S8 i wojewódzkiej 679
Autobusowy transport zbiorowy zapewnia zambrowski oddział PKS Nova SA, przewozy kolejowe wykonuje natomiast Podlaski Zakład POLREGIO.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 65040
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 642 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g h i Katalog zabytków sztuki, Województwo łomżyńskie, Pod redakcją M. Kałamajskiej-Saeed, Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice, PAN Instytut Sztuki, Warszawa 1986, s. 50–52.
- ↑ a b c d Gmina Kulesze Kościelne :: Powiat Wysokomazowiecki :: Województwo podlaskie | Historia [online], kuleszek.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom IV, s. 861.
- ↑ a b Zespół Szkół w Kuleszach Kościelnych – strona internetowa.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Urząd gminy w Kuleszach Kościelnych
- Rzymskokatolicka parafia pw. św. Bartłomieja. parafiakulesze.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-01)].
- Zespół Szkół w Kuleszach Kościelnych
- Kulesze – Biuletyn Informacji Publicznej. ug-kulesze.pbip.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-01)].
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
