Konferencja w Dumbarton Oaks^[1] (Washington Conversations on International Peace and Security Organization lub Dumbarton Oaks Proposals^[2]) – międzynarodowy szczyt, podczas którego opracowano koncepcję Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), co negocjowane było przez przedstawicieli światowych mocarstw^[3]. Konferencja odbyła się w dniach 21 sierpnia – 7 października 1944 roku na terenie posiadłości Dumbarton Oaks, w Waszyngtonie, w Stanach Zjednoczonych^[4].

Konferencja w pałacu Dumbarton Oaks stanowiła pierwszy ważny krok, który podjęto, by wprowadzić w życie paragraf 4. deklaracji moskiewskiej z 1943 roku, według której konieczne było powołanie powojennej organizacji międzynarodowej mającej zastąpić Ligę Narodów. Spotkanie otworzył amerykański sekretarz stanu Cordell Hull^[5]. Podczas zebrania delegacje z Chin, Związku Radzieckiego, Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych deliberowały nad projektem utworzenia organizacji mającej utrzymać pokój i bezpieczeństwo na świecie^[6]. Wśród reprezentantów byli: Edward Wood (brytyjski ambasador w Stanach Zjednoczonych), Andriej Gromyko (ambasador ZSRR w Stanach Zjednoczonych)^[7], Wellington Koo (chiński ambasador w Wielkiej Brytanii)^[8] oraz Cordell Hull^[9]. Amerykański podsekretarz stanu Edward Stettinius, jako przewodniczący waszyngtońskiej konferencji^[10] odegrał istotną rolę przy projektowaniu Karty Narodów Zjednoczonych^[11][12].

Z uwagi na to, że Sowieci byli niechętni do bezpośredniego spotkania z Chińczykami, rozmowy podzielone zostały na dwa etapy^[13]. W dniach 21 sierpnia – 28 września zebrali się reprezentanci Związku Radzieckiego, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Dopiero po opuszczeniu konferencji przez Sowietów, 29 września rozpoczęli dyskusje delegaci z Chin, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Drugi etap szczytu zakończono 7 października^[14].

W 1940 roku Robert Woods Bliss wraz z żoną przekazali posiadłość Dumbarton Oaks na rzecz Uniwersytetu Harvarda; kierowali się chęcią powołania naukowo-badawczego instytutu oraz muzeum badań bizantynologicznych. Odegrało to zasadniczą rolę w zorganizowaniu spotkań na szczeblu międzynarodowym. W czerwcu 1942 roku, w imieniu Johna S. Thachera i powierników Uniwersytetu Harvarda, Bliss zaproponował oddać włości Dumbarton Oaks do dyspozycji sekretarza stanu Cordella Hulla. W czerwcu 1944 roku Departament Stanu uznał, że posiadłość Dumbarton Oaks mogłaby zapewnić wygodę delegatom, a „warunki były idealne”. W odpowiedzi na te oczekiwania pod koniec czerwca 1944 roku James Bryant Conant, rektor Uniwersytetu Harvarda, korespondencyjnie wznowił ofertę, którą Departament Stanu przyjął^[9].

7 października, w ostatnim dniu konferencji, delegaci zgodzili się na wstępny zestaw propozycji, które miały odpowiadać wyznaczonym celom^[15]. Rozmowy podczas zebrania omawiającego koncepcję Organizacji Narodów Zjednoczonych obejmowały, które państwa miały być zaproszone do grona członków, utworzenie Rady Bezpieczeństwa oraz prawo weta nadawane stałym członkom Rady Bezpieczeństwa^[16][17][18].

Podczas konferencji jałtańskiej (4–11 lutego 1945 r.) zaproponowano system powierniczy, który miał zastąpić system mandatowy Ligi Narodów^[19]. Na konferencji Narodów Zjednoczonych w San Francisco, która trwała od kwietnia do czerwca 1945 roku, przyjęto prawo weta w Radzie Bezpieczeństwa, a także sfinalizowano treść Karty Narodów Zjednoczonych^[20].