Zobacz też: Konarzyny w innych znaczeniach tej nazwy.

Konarzyny

wieś
Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Konarzynach
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	chojnicki
Gmina	Konarzyny
Liczba ludności (2022)	702[2]
Strefa numeracyjna	59
Kod pocztowy	89-607[3]
Tablice rejestracyjne	GCH
SIMC	0746389
Położenie na mapie gminy Konarzyny Konarzyny
Położenie na mapie Polski Konarzyny
Położenie na mapie województwa pomorskiego Konarzyny
Położenie na mapie powiatu chojnickiego Konarzyny
53°49′22″N 17°22′37″E/53,822778 17,376944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Konarzyny (kaszub. Kònarzënë lub też Kònôrzënë, niem. Groß Konarczyn) – wieś kaszubska w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim, w gminie Konarzyny^[4][5]

Wieś leży przy drodze powiatowej 2512G (w 2017 przebudowanej do DW nr 212). Siedziba gminy Konarzyny.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Konarzyny. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa słupskiego.

Niedaleko wsi znajduje się byłe lotnisko wojskowe.

Pierwsza wzmianka o Konarzynach pochodzi z dokumentu z 1275. Dwóch krewnych pochodzących z Konarzyn Myślibór Małowy i Stanoch Małowy, będąc członkami ówczesnego stanu rycerskiego brali udział w ustalaniu granic nadanych dóbr przez Mściwoja II dla augustianów z Swornegaci^[a][7].

W 1326 wielki mistrz zakonu krzyżackiego Werner von Orseln poświadczył posiadanie Konarzyn i Sąpolna przez Mirosława i jego braci po śmierci ich ojca (według dokumentu posiadane z dawien dawna „ab antiquo"). Dobra te zostały im nadane na prawie chełmińskim ze zwolnieniem od danin z krów i świń, otrzymali prawo do patronatu nad kościołem i mieli pełnić w czasie wojny służbę z koniem^[8].

Możliwe że jeszcze w czasach krzyżackich od nazwy wsi właściciele zaczęli używać nazwiska Konarscy. Według Jacka Knopka Myślibora z roku 1275 i braci z 1326 można utożsamiać z Konarskimi. W drugiej połowie XVI wieku Konarscy herbu Kolczyk posiadali Konarzynki, połowę Konarzyn oraz większość Sąpolna. Druga połowa Konarzyn należała do Będzimirowskich i Pawłowskich. W 1630 część wsi weszła w posiadanie rodziny Plata którą następnie w 1655 odkupił sędzia tczewski Jan Garczyński. W 1636 Jan Wąglikowski odkupił od Mirosława Konarskiego jego część Konarzyn, Konarzynki i Sapolno. W 1662 Jan Piotr Tuchołka zakupił od Andrzeja Garczyńskiego za 1300 florenów część Konarzyn a w wykazie z 1682 był już właścicielem Konarzyn Wielkich i Małych. W kwietniu 1764 jego wnuk Piotr Tuchołka sprzedał Konarzyny Wielkie, Małe i Sąpolno podkomorzemu poznańskiemu Michałowi Skórzewskiemu^[9].

Obecny kościół pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła został wzniesiony przez Piotra Tuchołkę w latach 1731-1744. Poprzedni, drewniany kościół z 1653 r., spalił się w XVIII w.

Według pierwotnych ustaleń traktatu wersalskiego miejscowość miała pozostać w granicach Niemiec, jednakże w związku z życzeniami mieszkańców w trakcie prac delimitacyjnych Konarzyny znalazły się w granicach Polski. Dla upamiętnienia tego zdarzenia 16 października 1932 odsłonięto we wsi pomnik^[10].

W okresie II Rzeczypospolitej stacjonowała tu placówka Straży Granicznej Inspektoratu Granicznego nr 7 „Chojnice”^[11].

Według rejestru zabytków NID^[12] na listę zabytków wpisany jest kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła, 1731, nr rej.: JE 25176 z 30.11.1929.

• Jacek Knopek: Dzieje ziemi i powiatu chojnickiego. T. I: Przeszłość i teraźniejszość ziemi chojnickiej. Chojnice: 2013. ISBN 978-83-62097-56-2. [dostęp 2024-04-18].
• Jacek Knopek: Dzieje ziemi i powiatu chojnickiego. T. II: Kalendarium ziemi chojnickiej. Chojnice: 2010. ISBN 978-83-62097-25-8. [dostęp 2024-04-18].