Karczmiska Pierwsze

wieś
Budynek urzędu gminy
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	opolski
Gmina	Karczmiska
Liczba ludności (2021)	1498[2][3]
Strefa numeracyjna	81
Kod pocztowy	24-310[4]
Tablice rejestracyjne	LOP
SIMC	0382830[5]
Położenie na mapie gminy Karczmiska Karczmiska Pierwsze
Położenie na mapie Polski Karczmiska Pierwsze
Położenie na mapie województwa lubelskiego Karczmiska Pierwsze
Położenie na mapie powiatu opolskiego Karczmiska Pierwsze
51°13′58″N 21°59′35″E/51,232778 21,993056[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Karczmiska Pierwsze – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie opolskim, w gminie Karczmiska^[5][6]. Leży przy drodze wojewódzkiej nr 824.

Karczmiska historycznie położone są w Małopolsce, w ziemi sandomierskiej.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Karczmiska. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa lubelskiego. Obecnie wieś ta jest siedzibą władz gminy Karczmiska.

Na terenie wsi utworzono dwa sołectwa Karczmiska Pierwsze i Karczmiska Pierwsze Kolonia^[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1556 mieszkańców^[8].

W miejscowości znajduje się centralna stacja Nadwiślańskiej Kolejki Wąskotorowej wraz z zapleczem technicznym. Kolejka łączy Opole Lubelskie z Nałęczowem.

We wsi działa klub piłkarski Bobry Karczmiska.

Jedna z legend głosi, że dawniej na terenie tej miejscowości znajdowało się kilka karczm, gdzie podróżni mogli znaleźć miskę gorącej strawy i kufel burgundzkiego piwa. Stąd właśnie, od rzeczowników karczma i miska, wieś została nazwana Karczmiska.

Inna legenda pochodzi ze źródeł parafii. Dawne katalogi diecezjalne obejmowały następującą notatkę historyczną sporządzoną przez ks. A. Wadowskiego: „Nazwa wsi Karczmiska pochodzi od Karczmisko, czyli plac niezabudowany po zburzonej karczmie. Nazwa Karczmiska nadana była wsi wtedy, gdy istniejące karczmy zniszczono, a po nich zostały jedynie rumowiska. Widocznie w dawnych czasach była prowadzona walka z pijaństwem”.

Inną wersję podają źródła historyczne. Według nich powstanie Karczmisk wiąże się z ożywieniem stosunków handlowych z Rusią. Wtedy zaczyna się tworzyć gościniec łączący ten kraj z Polską, a za jej pośrednictwem również z krajami i posiadłościami niemieckimi. Gościniec ten obrał sobie bieg właśnie przez owe dobra, nazwane „Krampą”. Trakt zaczynał się we Włodzimierzu, prowadził stamtąd na Hrubieszów, Krasnystaw, przez „Krampę”, Wietrzną Górę i dalej na Zwoleń, Radom, Opoczno, w kierunku Śląska.

Dzisiejsza nazwa Karczmisk wywodzi się więc od dawnej nazwy tej miejscowości – „Krampa”.

Wzmiankę o Karczmiskach można znaleźć w kronice Jana Długosza z 1430 r. „...Krampa – wieś która należała do klasztoru zwierzynieckiego i do klasztoru kazimierskiego, lecz teraz została wzięta jako własność królewska i na mocy prawa parafialnego należy do kościoła w Kazimierzu, któremu płaci dziesięcinę snopową ze wszystkich pól. Jest tam również osobny kościół drewniany połączony z kościołem w Kazimierzu, w którym pleban zarządza na mocy swego prawa."

Innym dokumentem świadczącym o ważności wsi jest rejestr poborowy z roku 1628: „...pan Adam Mięćmierski oddał poboru trojakiego ze wsi Karczmiska, z łany wójtowskiego po F.1 i F.2 i F.3. A Ratione Serviti (od dwóch szewców, od dwóch komornic, i z łanu wójtowego) według uniwersału nad pobór uchwalony dał F.5”.

W 1932 roku na terenie gminy znaleziono skład monet (4500 sztuk) pochodzących z czasów Bolesława Krzywoustego, Władysława Hermana i Bolesława Śmiałego, z (XI i XII wieku). Były zapewne już wówczas stare, jednakże nie mogły być zakopane długo po wybiciu. Legenda mówi, że monety te zostały ukryte przez jedną z karawan kupieckich w chwili zagrożenia.

Monety te znajdują się obecnie w Muzeum Narodowym w Lublinie.

O innym znalezisku mówi dokument z 14 listopada 1836 roku. Dotyczy on odnalezienia skarbu – składu złotych monet w kościele karczmiskim.

W 1952 roku we wsi Chodlik należącej do gminy Karczmiska dokonano odkrycia wczesnośredniowiecznego grodu pochodzącego z początku VIII wieku naszej ery. Odkrycia dokonał lubelski archeolog, profesor Aleksander Gardawski, kierując się doniesieniami z 1906 roku, kiedy to podczas wykopów na wiejskim cmentarzu, odkryto jakieś starodawne, choć niezbyt dokładnie zidentyfikowane skorupy, co opisał w prasie historycznej miejscowy proboszcz, ks. Chotyński. Prace archeologiczne objęły obszar prawie stu hektarów i doprowadziły do odkrycia i szczegółowego opisania największego w Polsce grodziska zamieszkiwanego przez Słowian z plemienia Lędziców.

• klasycystyczny kościół z XIX wieku z XVIII-wieczną drewnianą dzwonnicą
• późnoklasycystyczny zespół dworsko – parkowy z XIX wieku
• zabytkowe domy mieszkalne i budynki gospodarskie
• pozostałości po dawnych młynach, kuźniach, karczmach.

• Dąb Władek z Zagrzęby
• Kazimierski Park Krajobrazowy
• Kazimierz Dolny

• Oficjalna strona gminy Karczmiska