Josef Jungmann

Data i miejsce urodzenia	16 lipca 1773 Hudlice
Data i miejsce śmierci	14 listopada 1847 Praga
Dziedzina sztuki	językoznawca, leksykograf, pisarz, tłumacz
Multimedia w Wikimedia Commons

Josef Jungmann (ur. 16 lipca 1773 w Hudlicach, zm. 14 listopada 1847 w Pradze) – czeski pisarz, językoznawca, leksykograf i tłumacz^[1]. Przedstawiciel czeskiego odrodzenia narodowego. Wydał w 1825 Historię literatury czeskiej (cz. Historie literatury české) oraz stworzył Słownik czesko-niemiecki, wydany w latach 1834–1839^[2].

Do 1788 roku uczęszczał do szkoły powszechnej w Berounie. W latach 1788–1792 uczył się w gimnazjum pijarskim w Pradze. W latach 1792–1795 studiował filozofię na Uniwersytecie Karola. Do 1799 studiował także prawo, fakultetu nie ukończył. W tym okresie pracował jako prywatny nauczyciel.

Od 1799 roku uczył w gimnazjum w Litomierzycach. W 1800 roku zawarł związek małżeński z Johanną Světecką z Černčic. Od 1800 roku uczył za darmo języka czeskiego w litomierzyckim gimnazjum. Jego uczniem, później również przyjacielem, był Antonín Marek.

W 1815 roku przeniósł się do Pragi, gdzie został dyrektorem gimnazjum Staroczeskiego. Dwa lata później doktoryzował się z filozofii i matematyki. W 1827 i 1838 był dziekanem Wydziału Filozoficznego, a w 1840 roku został rektorem Uniwersytetu Karola w Pradze.

Twórca pierwszego czeskiego czasopisma naukowego Krok. Wokół niego skupiali się przedstawiciele czeskiego odrodzenia narodowego. Do grupy, zwanej obecnie Jungmannowską szkołą poetycką i naukową, należeli wybitni naukowcy i pisarze okresu m.in. František Palacký, Jan Evangelista Purkyně, František Ladislav Čelakovský i Antonín Marek. Z pomocą przyjaciół wydał swoje życiowe dzieło Słownik czesko-niemiecki (120 000 haseł). Słownik stał się drugim, po pracy Ausführliches Lehrgebäude der böhmischen Sprache traktującej o gramatyce języka czeskiego Josefa Dobrowskiego, dziełem będącym wyznacznikiem do stopniowego ustalenia norm pisowni języka czeskiego. Praca nad tym słownikiem była prowadzona m.in. w oparciu o istniejący już Słownik języka polskiego Samuela Lindego^[1].

• Oldřich a Božena
• Elegie na smrt Stanislava Vydry

• Rozmlouvání o jazyce českém

• Nepředsudné mínění o prosodii české
• Slovesnost
• Historie literatury české aneb soustavný přehled spisů českých s krátkou historií národu, osvícení a jazyka (1825) – później nazwa skrócona Historie literatury české
• Slovník česko-německý (wydany w latach 1834–1839)

Tłumaczył z niemieckiego, francuskiego i angielskiego m.in.

• Johna Miltona – Ztracený ráj^[1],
• François-René de Chateaubrianda – Atala^[1],
• dzieła Schillera i Goethego.

• Był pierwszym nauczycielem, w Czechach i na Morawach, który za darmo prowadził lekcje języka czeskiego.
• Prowadził pracę nad stworzeniem pierwszej czeskiej Wielkiej Encyklopedii.
• Po odkryciu rękopisów: królowodworskiego i zielonogórskiego bronił ich prawdziwości.
• Tłumacząc starał się rozwijać język czeski. Nowe słowa tworzył w oparciu o zasady określone przez Josefa Dobrowskiego – wyszukiwał słowa w pokrewnych językach słowiańskich, następnie bohemizował je.
• W pracy edycyjnej zachowywał maksymalną wierność przekładu.
• Wspólnie z Václavem Hanką i innymi językoznawcami prowadził prace nad stworzeniem języka ogólnosłowiańskiego^[3].

• Emanuel Chalupný: Jungmann. Praga: 1909. Brak numerów stron w książce
• Julius Dolanský: Jungmannův odkaz (Z dějin české slovesnosti). Praga: 1948. Brak numerów stron w książce
• J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski: Słowianie południowi i zachodni VI – XX wiek. Wyd. 1. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005. ISBN 83-05-13401-6. Brak numerów stron w książce