Jan Szczepan Kurdwanowski
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
fizyk, oficer wojskowy |
Jan Szczepan Kurdwanowski (w źródłach obcojęzycznych także Jan Stefan Ligenza Kurdwanowski[1][2]; ur. 26 grudnia 1680 w Radzanowie, zm. 21 czerwca 1780 w Lunéville) – polski i francuski fizyk, członek Pruskiej Akademii Nauk i oficer wojskowy. Jeden z dwóch polskich współtwórców Encyclopédie, przez wiele lat dworzanin króla Stanisława Leszczyńskiego i jego żony. W schyłkowym okresie życia wstąpił do francuskiej armii królewskiej, w której dosłużył się stopnia podpułkownika.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 26 grudnia 1680 w rodzinnej posiadłości w Radzanowie, w rodzinie szlacheckiej[1]. Jego ojciec nosił tytuł łowczego na dworze królewskim[1]. Kurdwanowski sam również dołączył do dworu króla Polski Stanisława Leszczyńskiego, gdzie otrzymał tytuł łożniczego[2][3][4]. W 1751 Kurdwanowski otrzymał obywatelstwo francuskie[5].
Jako fizyk 28 czerwca 1753 został wybrany na członka Pruskiej Akademii Nauk[1][2][3]. Kurdwanowski nadesłał do redakcji Encyclopédie artykuł z pogranicza geometrii i fizyki na temat stosów przedmiotów[2][3]. W swoim artykule wyjaśniał prosty sposób liczenia kulistych przedmiotów ustawionych w stosy, takich jak kule armatnie[1]. Jego artykuł został następnie rozbudowany przez Louisa de Jaucourt i Guillaume Le Blonda[6]. Tym samym Kurdwanowski został jednym z zaledwie dwóch Polaków, których teksty ukazały się na łamach pierwszej encyklopedii nowożytnej; drugim był książę Michał Kazimierz Ogiński, autor hasła o lirach[2].
Gdy król Stanisław objął tron Lotaryngii i Baru, Kurdwanowski podążył za nim do Francji i pozostał dworzaninem w jego służbie, a następnie na dworze jego żony, królowej Katarzyny Opalińskiej[1][5]. Żoną Kurdwanowskiego została Zofia Salomea, z domu Miłkowska, również członkini dworu królowej[5].
W późniejszym okresie życia Jan Szczepan Kurdwanowski wstąpił do Armii Francuskiej. Początkowo służył jako dowódca batalionu piechoty w randze kapitana[1]. Z czasem wspiął się po szczeblach kariery i w końcu został awansowany do stopnia podpułkownika[1]. Zmarł 21 czerwca 1780 roku w mieście Lunéville[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i Frank A. Kafker. Notices sur les auteurs des dix-sept volumes de " discours " de l'Encyclopédie.. „Recherches sur Diderot et sur l'Encyclopédie”. 7 (1). s. 44. (fr.).
- ↑ a b c d e John Lough: The Encyclopédie. Wyd. reprinted. Geneve: Slatkine, 1989. ISBN 2-05-101046-3. (ang.).
- ↑ a b c Stéphane Gaber. Un Polonais de l'entourage de Stanislas, collaborateur à l'Encyclopédie: Jean-Etienne Kurdwanowski (1680-1780). „Le Pays lorrain”. 62 (4), s. 276–279, 1981. Société d'Archéologie Lorraine. ISSN 0031-3394. OCLC 643283430. (fr.).
- ↑ Stefan Gaber. Dworzanin Stanisława współpracownikiem "Encyklopedii": Jan Kurdwanowski (1680-1780). „Biuletyn Instytutu Filozoficzno-Historycznego WSP w Częstochowie”. 2001 (28), s. 90–98, 2001. Instytut Historii PAN. (pol.).
- ↑ a b c Małgorzata Durbas. Emigracja polska we Francji związana z dworem króla Stanisława Leszczyńskiego w Lunéville. „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie; Zeszyty Historyczne”. 11, s. 243–256, 2010. Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. ISSN 1898-4630. [dostęp 2016-08-24]. (pol.).
- ↑ Jan Stephan Ligęza Kurdwanowski, PILE, [w:] L’Encyclopédie, wyd. I, t. 12, 1751, s. 618–620 [dostęp 2016-08-24] (fr.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
