Glossata
| Glossata | |
| Fabricius, 1775 | |
 Głowa wyposażona w ssawkę | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| (bez rangi) | Dicondylia |
| (bez rangi) | owady uskrzydlone |
| Infragromada | |
| Nadrząd | |
| (bez rangi) | Panorpida |
| (bez rangi) | Amphiesmenoptera |
| Rząd | |
| (bez rangi) | Angiospermivora |
| (bez rangi) | Glossata |
Glossata – klad i podrząd owadów z rzędu motyli.
Termin Glossata wprowadził już Johan Christian Fabricius w 1775 roku[1]. Współcześnie ich monofiletyzm nie jest kwestionowany[2].
Najbardziej charakterystyczną cechą tych motyli jest budowa ssącego aparatu gębowego imagines. Żuwaczki są niefunkcjonalne, nie mają wyraźnego połączenia stawowego z puszką głowową i zwykle są silnie zredukowane. Żuwki zewnętrzne pierwszej pary szczęk są wydłużone i tworzą zwiniętą w pozycji spoczynkowej ssawkę. Żuwki wewnętrzne w postaci zesklerotyzowanej nie występują. Przewód pokarmowy w ssawce pierwotnie wyłożony jest wyraźnie odrębnymi płytkami kutykularnymi. Między drugim a trzecim członem głaszczków szczękowych brak jest mięśni zginaczy[2][3]. Podgębie pozbawione jest kieszonek wewnątrzpoliczkowych[3]. Wykształcenie w tej grupie ssawki jest również związane z modyfikacją mięśni szczęk. Musculi stipitogalealis mają często po dwie wiązki, a u Myoglossata wykształca się z nich wewnętrzne umięśnienie ssawki[4].
Inne cechy zlokalizowane na głowie dorosłych Glossata obejmują: redukcję szwu epistomalnego, pierwotnie większe niż u innych motyli ramiona grzbietowe tentorium oraz włączenie komisury tritocerebralnej w masę podprzełykową i dalszą tendencję do całkowitego zlania mózgu ze zwojem podprzełykowym[2][3]. Sugerowaną autapomorfią Glossata była także budowa gruczołów dodatkowych w narządach rozrodczych samicy głównie z komórek "typu 3", jednak u odkrytych w 2015 roku Aenigmatineidae gruczoły te budują komórki "typu 1"[2].
Poczwarki z tego podrzędu odznaczają się słabo odgraniczonym, nieoszczeconym nadustkiem[3]. Cechą charakterystyczną gąsienic jest natomiast obecność wyrostka przędnego (ang. spinneret process) na wierzchołku płata przedwargowo-podgębiowego[2][3].
Do Glossata należy ponad 99% wszystkich znanych gatunków motyli[5]. Jeden z systemów dzielił je na dwie kohorty: Dacnonypha i Myoglossata[6], jednak te pierwsze nie były monofiletyczne w takim ujęciu[3]. Współcześnie dzieli się je na 6 infrarzędów, z których pierwsze 4 zawierają tylko po 1 rodzinie[1]:
- Dacnonypha
- Acanthoctesia
- Lophocoronina
- Neopseustina
- Exoporia
- Heteroneura
Wyniki analiz molekularnych przeprowadzonych przez Riegera i współpracowników w 2015 roku bardzo silnie wspierają koncepcję, zgodnie z którą Glossata są grupą siostrzaną podrzędu Heterobathmiina, z którym tworzą klad Angiospermivora[2].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Erik J. van Nieukerken i inni, Order Lepidoptera Linnaeus, 1758, [w:] Zhi-Qiang Zhang (red.), Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, ''[w:] „Zootaxa”'', wyd. 3148, 2011, s. 212–221 [dostęp 2015-11-20].
- ↑ a b c d e f Jerome C. Regier, Charles Mitter, Niels P. Kristensen, Donald R. Davis, Erik J. Van Nieukerken, Jadranka Rota, Thomas J. Simsonen, Kim T. Mitter, Akito Y. Kawahara, Shen-Horn Yen, Michael P. Cummings, Andreas Zwick. A molecular phylogeny for the oldest (nonditrysian) lineages of extant Lepidoptera, with implications for classification, comparative morphology and life-history evolution. „Systematic Entomology”. 40 (4), s. 671–704, 2015. DOI: 10.1111/syen.12129.
- ↑ a b c d e f Lepidoptera, Moths and Butterfiles. Vol 1: Evolution, Systematics and Biogeography. Niels P. Kristensen (red.). Berlin, Nowy Jork: Walter de Gruyter & Co., 1998, s. 51, seria: Handbook of Zoology.
- ↑ Lepidoptera, Moths and Butterfiles. Vol 2: Morphology, Physiology, and Development. Niels P. Kristensen (red.). Berlin, Nowy Jork: Walter de Gruyter & Co., 2003, s. 56, seria: Handbook of Zoology.
- ↑ Classification of Lepidoptera. W: Ross A. Layberry, Peter W. Hall, J. Donald Lafontaine: The Butterflies of Canada. University of Toronto Press, 1998.
- ↑ Encyclopedia of Entomology vol. 4. John L. Capinera (red.). Wyd. 2. Springer, 2008, s. 628.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
