Zobacz też: inne jednostki pływające o tej nazwie.

Foca

Klasa	okręt podwodny
Historia
Stocznia	FIAT-San Giorgio La Spezia
Położenie stępki	kwiecień 1907
Wodowanie	8 września 1908
Regia Marina
Wejście do służby	15 lutego 1909
Wycofanie ze służby	16 września 1918
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	185 ton 280 t
Długość	42,5 m
Szerokość	4,28 m
Zanurzenie	2,61 m
Zanurzenie testowe	35 m
Napęd
3 silniki benzynowe o łącznej mocy 800 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 160 KM 3 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	16 węzłów 6 w.
Zasięg	powierzchnia: 350 Mm przy 10 w. zanurzenie: 45 Mm przy 4 w.
Uzbrojenie
4 torpedy
Wyrzutnie torpedowe	2 × 450 mm
Załoga	17

Foca – włoski okręt podwodny z początku XX wieku. Jednostka została zwodowana 8 września 1908 roku w stoczni FIAT-San Giorgio w La Spezii, a w skład Regia Marina weszła 15 lutego 1909 roku. „Foca” pełniła służbę na Morzu Śródziemnym, a 26 kwietnia 1909 roku zatonęła w Neapolu w wyniku eksplozji oparów benzyny. Okręt został podniesiony i wziął udział w I wojnie światowej. Jednostka została wycofana z czynnej służby we wrześniu 1918 roku.

Stworzony w 1906 roku przez inż. Cesarego Laurentiego projekt okrętu podwodnego „Foca” stanowił rozwinięcie jednostek typu Glauco^[1][2]. W porównaniu do poprzednika okręt był dłuższy i miał większy kiosk^[3]. Jednostkę wyróżniało zastosowanie do napędu na powierzchni trzech silników benzynowych poruszających trzema śrubami – układu tego nie powtórzono już w żadnym późniejszym projekcie okrętu podwodnego powstałym we Włoszech^[4] [5].

„Foca” zbudowana została w stoczni FIAT-San Giorgio w La Spezii^[6][7]. Stępkę okrętu położono w kwietniu 1907 roku, a zwodowany został 8 września 1908 roku^[7][8]. Był pierwszym okrętem we włoskiej flocie noszącym tę nazwę^[7].

„Foca” była niewielkim, przybrzeżnym okrętem podwodnym^[4] . Długość całkowita wynosiła 42,5 metra, szerokość 4,28 metra i zanurzenie 2,61 metra^[8]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 185 ton, a w zanurzeniu 280 ton^[8][9][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez trzy silniki benzynowe FIAT o łącznej mocy 800 KM^[4] [8]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne Siemens o łącznej mocy 160 KM^[3][6]. Trzy wały napędowe obracające trzema śrubami umożliwiały osiągnięcie prędkości 16 węzłów na powierzchni i 6 węzłów w zanurzeniu^[4] [3]. Zasięg wynosił 350 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym oraz 45 Mm przy prędkości 4 węzły w zanurzeniu^[7][8][b]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 35 metrów^[4] .

Okręt wyposażony był w dwie stałe dziobowe wyrzutnie torped kalibru 450 mm, z łącznym zapasem czterech torped^[4] [3].

Załoga okrętu składała się z 2 oficerów oraz 15 podoficerów i marynarzy^[8][6].

„Foca” weszła do służby w Regia Marina 15 lutego 1909 roku^[8][7]. W jednym z pierwszych rejsów jednostka miała przepłynąć z La Spezii do Wenecji, z postojem na uzupełnienie paliwa w Neapolu^[10]. 26 kwietnia 1909 roku podczas ładowania akumulatorów doszło do eksplozji oparów benzyny i na pokładzie wybuchł pożar, który został opanowany poprzez dokonanie samozatopienia okrętu w neapolitańskim porcie^[8][10]. Po kilku dniach jednostka została podniesiona i przeholowana do La Spezii, gdzie na przełomie 1909 i 1910 roku została wyremontowana i przebudowana^[4] [10]. Zmiany objęły głównie zespół napędowy: usunięto środkowy silnik benzynowy i odpowiadający mu wał napędowy wraz ze śrubą, w wyniku czego łączna moc silników benzynowych spadła do 600 KM, a osiągana na powierzchni prędkość maksymalna zmalała do 12 węzłów^[4] [8][c]. Po wypadku na „Foce” Włosi zrezygnowali z umieszczania silników benzynowych w nowo budowanych okrętach podwodnych^[1][5].

W 1910 roku załoga okrętu rozpoczęła szkolenie w Wenecji, odbywając rejsy głównie wzdłuż wybrzeża Adriatyku i uczestnicząc w manewrach morskich w okolicach Tarentu^[10]. W momencie przystąpienia Włoch do I wojny światowej okręt wchodził w skład 4. dywizjonu okrętów podwodnych (wraz z „Delfino” oraz „Glauco”, „Narvalo”, „Squalo”, „Otaria” i „Tricheco”)^[10][11]. Jednostka uczestniczyła w defensywnych patrolach na wodach Morza Adriatyckiego, operując z Brindisi^[3][10]. W styczniu 1916 roku „Foca” została przeniesiona do Tarentu, coraz rzadziej wychodząc w morze^[10]. Jednostka nie odniosła podczas działań wojennych żadnych sukcesów^[10].

Okręt został skreślony z listy floty 16 września 1918 roku^[8][9].

• Károly Csonkaréti: Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914-1918. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2004. ISBN 83-918940-3-7.
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1970. ISBN 0-7110-0105-7. (ang.).
• Ivan Gogin: FOCA small submarine (1909). Navypedia. [dostęp 2020-05-06]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Robert Jackson: Okręty podwodne świata. Warszawa: Bellona, 2001. ISBN 83-11-09214-1.
• John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
• Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895-1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).

• Lista włoskich okrętów podwodnych