Filip Schneider

Filip Schneider (1947)
Data i miejsce urodzenia	5 sierpnia 1897 Bukowsko
Data i miejsce śmierci	26 września 1979 Sanok
Miejsce spoczynku	Cmentarz Posada w Sanoku
Zawód, zajęcie	pracownik i urzędnik fabryk
Miejsce zamieszkania	Sanok
Narodowość	polska
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Filip Schneider (ur. 5 sierpnia 1897 w Bukowsku, zm. 26 września 1979 w Sanoku) – uczestnik trzech wojen, legionista, żołnierz AK, działacz PPS, wieloletni pracownik i urzędnik fabryk środków transportu, w tym wagonów, taboru i sprzętu kolejowego.

Filip Schneider urodził się 5 sierpnia 1897 w Bukowsku jako syn Filipa (ślusarz, kotlarz, tokarz, zm. 1912 w wieku 45 lat^[1]) i Marii (Marianny) z domu Solon^{[2][3][4][a][b]}. Pochodził z rodziny o tradycjach rzemieślniczych. Miał braci Józefa (ur. 1899), Juliana (1901-1902^[5]), Tadeusza (ur., zm. 1903^[6]), Piotra (ur., zm. 1904^[7]), siostrę Marię (ur. 1905)^[3]. W 1915 jego matka wyszła powtórnie za mąż za Franciszka Hordyskiego^[8].

Ukończył Szkołę Wydziałową, a następnie Szkołę Przemysłową przy Fabryce Maszyn i Wagonów w Sanoku (uczył się w niej do 1914; w jego klasie był Kazimierz Wnękowski)^[9]). 7 stycznia 1913 podjął pracę w sanockiej Fabryce Wagonów S.A. Ludwika Zieleniewskiego, w której pracował z przerwami (I wojna światowa, wojna 1918-1921, II wojna światowa 1939-1941) do 1948. Przez trzy lata pracował jako uczeń kotlarski, po czym w 1916 został traserem, a tuż po tym mistrzem kotlarskim, zaś od 1917 do 1918 oraz od 1921 do 1929 był kalkulatorem w biurze zakładowym. Od 1920 był kierownikiem biura fabrycznego. W 1929 został awansowany na stanowisko kierownika technicznego fabryki i pełnił je do 1939.

Był jednym z pierwszych członków sanockiego oddziału Związku Strzeleckiego, założonego w fabryce w 1912^[10][11] i jego organizatorem. Działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1914 przystąpił do PPS.

Podczas I wojny światowej służył w szeregach Legionów Polski. Od listopada 1918 w szeregach Wojska Polskiego brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej oraz obronie węzła zagórskiego, za co został odznaczony Krzyżem Ochrony Węzła Zagórskiego. W okresie walk polsko-ukraińskich w listopadzie 1918 w Zagórzu zorganizował się samorzutnie polski Komitet Obrońców Węzła Zagórskiego, składający się z kolejarzy oraz członków Sokoła. W Sanoku 2 listopada sformowano również polski obywatelski 3 Baon Strzelców Sanockich, który rozpoczął systematyczną walkę z Ukraińską Armią Galicyjską, w tym z Strzelcami Siczowymi. Natomiast Sanocka Fabryka Wagonów zorganizowała zbrojne pogotowie z robotników fabrycznych, którzy zbudowali drugi pociąg pancerny o imieniu Kozak. Pociąg ten walczył na odcinku linii kolejowej Zagórz-Olszanica-Ustrzyki Dolne-Krościenko-Chyrów. Od 1920 był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”^[12].

W 1921 powrócił na wcześniej zajmowane stanowisko w Fabryce Wagonów i pracował na nim przez osiem lat. W latach 1929–1939 Filip Schneider był kierownikiem produkcji fabryki. Po wybuchu II wojny światowej, w okresie kampanii wrześniowej w myśl rozkazu z 7/8 września 1939 brał udział w ewakuacji fabryki na wschód, podczas której pociąg towarowy był ostrzeliwany przez Niemców, po czym dotarł do Stanisławowa 18 września i tam zakończyła się ewakuacja wskutek agresji ZSRR na Polskę^[13]. Po nastaniu okupacji niemieckiej 1939-1945 został aresztowany i 6 lutego 1941 osadzony w więzieniu w Sanoku, skąd zwolniono go 14 lutego 1941^[4]. Od kwietnia 1941 do sierpnia nadal pracował na swoim stanowisku w sanockiej fabryce pod ówczesną nazwą Zieleniewski Maschinen und Wagonbau-Gesellschaft m. b. H. Werk Sanok. Od marca 1940 działał w Związku Walki Zbrojnej, później został żołnierzem Armii Krajowej, w strukturze oddziału partyzanckiego OP-23, przyjmując pseudonim „Wyżeł”^[14] (do organizacji przyjął go Władysław Pruchniak ps. „Ireneusz”^[15], wraz z którym wspólnie działali^[16]). Wśród jego zadań była ochrona pracowników fabryki przed wywiezieniem na roboty przymusowe w III Rzeszy.

12 sierpnia 1944 dwa dni po opuszczeniu Sanoka przez wojska niemieckie został wybrany przez załogę do tymczasowego zarządu fabryki^[17][18][19]. Decyzję tę zatwierdziła następnie Powiatowa Rada Narodowa pismem z dnia 3 października 1944. Był w pierwszej grupie osób przystępujących do odbudowy zniszczonej fabryki. Trzy dni po wkroczeniu do Sanoka Armii Radzieckiej grupa przedwojennych działaczy związkowych jako pierwsza w kraju wznowiła działalność Oddziału Związku Metalowców. Uruchomiono wówczas produkcję prostych narzędzi dla rolnictwa: łopat, pługów, bron, gwoździ, okuć budowlanych, wiader i innych wyrobów metalowych. po włączeniu fabryki do Zjednoczenia Przemysłu Taboru i Sprzętu Kolejowego w Poznaniu i zastąpieniu tymczasowego zarządu przez jednoosobowe kierownictwo Schneider objął stanowisko naczelnego dyrektora^[20]

Pierwszym dyrektorem naczelnym został wybrany decyzją Ministerstwa Przemysłu Filip Schneider^[21]. Szybko uruchomiono produkcję wagonów kolejowych (węglarki od czerwca 1945), przyczep ciągnikowych i tramwajów (m.in. 15 sztuk dla otwartej w 1948 roku trasy W-Z w Warszawie).

Tuż po wojnie był radnym Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku^[22]. Równolegle działał na innych polach. Z jego inicjatywa została powołana orkiestra dęta^[23]. Po jego wniosku skierowanym do „Tasko” z maja 1946 w Poznaniu zostało wydane zezwolenie na utworzenie trzyletniej Szkoły Przemysłowej przy Fabryce Wagonów w Sanoku, a Schneider był następnie współorganizatorem jej infrastruktury^[24] (szkoła działała później jako Technikum Mechaniczne, a obecnie jako Zespół Szkół nr 2 im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku). Ponadto przy jego wsparciu czterech pracowników fabryki 17 września 1946 założyło klub sportowy „Wagon Sanok”^[25], a Schneider był jego prezesem klubu w latach 1948-1949^[26] (od 1949 funkcjonuje jako Stal Sanok). 27 marca 1947 razem z m.in. burmistrzem Michałem Hipnerem, wiceburmistrzem Józefem Bubellą, dyrektorem Muzeum Ziemi Sanockiej Stefanem Stefańskim, działaczem PPS Romanem Baczyńskim, przed kamienicą służącą za siedzibę 8 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty witali przybyłego z Krosna generała Karola Świerczewskiego^[27][28], który następnego dnia poniósł śmierć pod Jabłonkami^[29]. 30 listopada 1948 został zwolniony z funkcji dyrektora fabryki (w tym czasie jako działacz PPS miał preferować działaczy swojej partii^[30] i być nieprzychylnie traktowany przez działaczy Polskiej Partii Robotniczej^[31][32]. Wcześniej, 1 kwietnia 1948. zrezygnował z władz partyjnych (wraz z nim ustąpili inni działacze, m.in. Andrzej Szczudlik, Roman Baczyński)^[33].

W kolejnych latach pracował w innych zakładach na terenie Polski. w Zakładach Mechanicznych w Elblągu (kierownik obsługi technicznej od listopada 1948), Konstalu w Chorzowie (szef produkcji, potem dyrektor techniczny od stycznia 1949 do 1950), Fabryce Cegielskiego (wówczas Zakłady Metalowe im. Józefa Stalina) w Poznaniu (dyrektor fabryki od lipca 1950 do maja 1951), w Zjednoczeniu Przemysłu Motoryzacyjnego (od maja do sierpnia 1951), oraz Fabryce Wagonów „Świdnica” w Świdnicy (zastępca dyrektora do spraw technicznych 1951-1954^[34]). W latach 1954–1960 pracował w Zjednoczeniu Przemysłu Taboru i Sprzętu Kolejowego „Tasko” w Poznaniu, skąd w międzyczasie został delegowany w 1957 i w 1958 do pracy w Korei Północnej, gdzie uruchamiana była fabryka wagonów. W 1960 przeszedł na rentę, a w 1960 na emeryturę. Osiadł w Sanoku.

Filip Schneider zmarł 26 września 1979 i został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Posada w Sanoku.

Pamięci Filipa Schneidera oraz innych założycieli klubu Stal Sanok została zadedykowana publikacja pt. 55 lat klubu sportowego „Stal” Sanok 1946-2001 z 2001^[35].

• Krzyż Obrońców Węzła Zagórskiego
• Odznaka Honorowa „Orlęta”
• Gwiazda Przemyśla
• Krzyż Polskiej Organizacji Wojskowej
• Odznaka Obrońców Kresów Wschodnich
• Krzyż Wolności^{[potrzebny przypis]}
• Krzyż Ochotniczy
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi (uchwałą Prezydium Krajowej Rady Narodowej z 26 listopada 1946 za zasługi przy odbudowie i uruchomieniu Zjednoczonych Fabryk Maszyn „Kotłów i Wagonów” L. Zieleniewski i Fitzner – Gamper w Sanoku)^[36][37]
• Srebrny Krzyż Zasługi (1955, za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie kolejnictwa)^[38]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (uchwałą Rady Państwa z 21 lutego 1955 na wniosek Ministra Przemysłu Maszynowego)^[39]
• Odznaka „Zasłużony dla Sanoka” (1976)^[40]
• Dyplom wdzięczności (sierpień 1946, przyznany przez Zarząd Związku Zawodowego Robotników i Pracowników Przemysłu Metalowego)^[41]

• Leopold Prokopski, Stanisław Mleczko: Światła i cienie Fabryki Wagonów L. Zieleniewski - Gamper S.A. pod tymczasowym Zarządem Państwowym w Sanoku. Sanok: Fabryka Wagonów, 6 listopada 1946.
• Życiorysy pracą pisane. Filip Schneider. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 3, Nr 17 (110) z 10-20 czerwca 1978. 
• Edward Zając. Od gruzów do autobusów. Filip Schneider. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, Nr 3 (294) z 20-31 stycznia 1984. 
• Twórcy szkół. Filip Schneider. W: Stanisław Dydek: Zespół Szkół Mechanicznych w Sanoku 1946–1996. Brzozów: Oficyna Wydawniczo-Reklamowa „Edytor” w Brzozowie, 1997, s. 18-20. ISBN 83-87450-00-6.
• Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 108-109. ISBN 978-83-935385-7-7.
• Franciszek Oberc. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990.. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. brak numeru strony
• Filip Schneider: Relacja Filipa Schneidera. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 286-302. ISBN 978-83-903080-5-0.