Batalion zapasowy 3 Pułku Wojsk Kolejowych („ b. zap. 3. p. woj. kol.”) – oddział saperów kolejowych Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Organizatorem i pierwszym dowódcą batalionu został por. Zarzycki Adam, który na podstawie rozkazu Sztabu Generalnego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr. 92/19 z dnia 14 kwietnia 1919 r. zorganizował w Łodzi – Kadrę Wojsk Kolejowych nr 3. W miarę powiększania się stanu liczebnego Kadry, tworzono nowe kompanie i już 27 maja 1919 r. batalion posiadał 3 kompanie. Z dniem 15 września 1919 r. Kadrę Wojsk Kolejowych nr 3, przemianowano na 3 Kadrę Wojsk Kolejowych, którą dnia 1 lutego 1920 r. przemianowano na baon zapasowy 3 pułku wojsk kolejowych i utworzono 4 kompanię. W sierpniu 1920 r. batalion przegrupowano i utworzono: 1. kompanię sztabową, w skład której wchodzili wszyscy funkcyjni z działu administracyjno-gospodarczego i orkiestra, 2 kompanię ruchowo–telegraficzną, 3 kompanię drogowo-mostową, 4 kompanię ślusarsko-maszynową i 5 kompanię pociągów pancernych. Batalion od 28 sierpnia 1919 do marca 1921 r. wysłał jako uzupełnienie w pole: 11 kompanii marszowych, 10 kompanii roboczych, 1 kompanię jeńców, wyszkolono 13 roczników żołnierzy z poboru, 1016 ochotników i 1500 pracowników kolejowych; zdemobilizowano 11 roczników. Batalion posiadał dobrze wyposażone szkoły fachowe do szkolenia poglądowego, szkołę podoficerską, kursy fachowe oficerskie, własny Sąd Pułkowy, szkołę analfabetów, kasyno oficerskie, świetlicę z biblioteką, jadalnię żołnierską, sklep żołnierski, teatr żołnierski, orkiestrę dętą i smyczkową. W marcu 1921 batalion został przeniesiony z Łodzi do Poznania na Cytadelę, Dnia 5 lipca 1921 r. batalion zapasowy przemianowano na 3 pułk wojsk kolejowych, którego dowództwo objął ppłk inż. Szyman Józef i tym samym batalion przestał istnieć jako samodzielny pododdział^[1].

• por. Zarzycki Adam – dowódca batalionu,
• kpt. Sawanek R. – dowódca 1 kompanii sztabowej,
• ppor. Michalczyk W. – dowódca 2 kompanii ruchowo–telegraficznej,
• por. inż. Butkiewicz Al. – dowódca 3 kompanii drogowo–mostowej,
• ppor. Puchalski W. – dowódca 4 kompanii ślusarsko-maszynowej,
• por. Tarnawski Ad. – dowódca 5 kompanii pociągów pancernych.

• kpt. Peszyński,
• por. Adam Pinkas,
• por. Filipowski^[1],
• ppor. Newelski Stefan^[2],
• ppor. Żaczyński Eugeniusz^[3],
• ppor. Wajdemar Bronisław^[4],
• ppor. Ułaszyn Cyprian^[5].

• Włodzimierz Becker, Franciszek Idkowiak: Poznańscy saperzy 1919 - 1939. Poznań: Pantera Books, 2016. ISBN 978-83-61960-28-7. Brak numerów stron w książce
• Włodzimierz Becker, Franciszek Idkowiak, Wojska inżynieryjno-saperskie na terenie Wielkopolski 1918-1939, Leszno-Poznań 2011, Instytut im. gen. Stefana Grota Roweckiego, ISBN 978-83-61960-10-2.
• Żołnierz Wielkopolski nr. 28 z 1 października 1924 r.