Barbara Ptak

Data i miejsce urodzenia	6 kwietnia 1930 Chorzów
Zawód	kostiumograf, scenograf
Współmałżonek	Stanisław Ptak
Lata aktywności	1950–2005
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Barbara Ptak (ur. 6 kwietnia 1930 w Chorzowie) – polska kostiumolożka teatralna i filmowa. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Warszawie. Autorka oprawy plastycznej do ponad dwustu przedstawień dramatycznych, oper, operetek, musicali i filmów.

Cztery filmy, do których artystka zaprojektowała kostiumy, otrzymały nominacje do Oscara: Nóż w wodzie (1963), Faraon (1966), Ziemia obiecana (1975) oraz Noce i dnie (1975). Jest też autorką kostiumów do serialu telewizyjnego Królowa Bona (1980).

W 1951 roku Ptak (z domu Boruszak) zdała maturę w Liceum Sztuk Plastycznych w Katowicach. Studia artystyczne rozpoczęła w Krakowie. Studiowała również w Katowicach na wydziale grafiki krakowskiej ASP. W 1963 roku uzyskała dyplom ukończenia Wydziału Grafiki Artystycznej ASP w Warszawie w pracowni prof. Józefa Mroszczaka. Teoretyczną pracę dyplomową wraz z projektem wystawy z okazji 75-lecia kina w Polsce przygotowała pod kierunkiem prof. Jerzego Teoplitza.

W 1960 roku, jeszcze jako studentka, podjęła współpracę kostiumograficzną przy realizacji Waleta Pikowego w reżyserii Tadeusza Chmielewskiego, ze scenografią i kostiumami Bolesława Kamykowskiego. W tym czasie współpracowała też z wytwórniami filmowymi w Warszawie, Łodzi i Wrocławiu jako projektantka kostiumów.

W 1985 roku w teatrze w Wittenberdze wystawiono sztukę Planet der Verliebten (aut. H. Kahlow, Gerd Natschinski), do której stworzyła scenografię^[1].

Ptak związana jest z teatrem – nie tylko zawodowo, ale też emocjonalnie i towarzysko – od 1957 roku. Debiutowała w 1966 roku na scenie Teatru Śląskiego w Katowicach projektami scenografii do sztuki Cezar i Kleopatra (aut. George Bernard Shaw, reż. Mieczysław Daszewski).

W ciągu swej kilkudziesięcioletniej kariery artystka współpracowała z następującymi placówkami w Polsce: Operetką Śląską w Gliwicach, Teatrem Śląskim im. Wyspiańskiego w Katowicach, Operą Śląską w Bytomiu, Teatrem Bagatela w Krakowie, Teatrem Polskim w Bielsku-Białej, Teatrem Zagłębia w Sosnowcu, Teatrem na Woli w Warszawie, Teatrem Nowym w Zabrzu, Teatrem Powszechnym w Łodzi, Teatrem Wybrzeża w Gdańsku, Teatrem Rozrywki w Chorzowie, Teatrem im. Kochanowskiego w Opolu, Operą w Bydgoszczy, Teatrem Dzieci Zagłębia im. Dormana w Będzinie, Teatrem Syrena w Warszawie, Teatrem Satyry „Maszkaron” w Krakowie, Teatrem im. Jaracza w Olsztynie, Teatrem Muzycznym w Łodzi, Teatrem im. Mickiewicza w Częstochowie, Sceną 113 Górnośląskiego Centrum Kultury im. Bochenek w Katowicach, Teatrem Muzycznym im. Baduszkowej w Gdyni^[2].

Wykonała również scenografie do około 130 produkcji teatralnych, również Teatru Telewizji. Ptak stworzyła kostiumy do dwóch spektakli operowych we Włoszech: L’Ape musicale i Don Giovanni^[3].

Kostiumy

• 1962: Nóż w wodzie (reż. Roman Polański; nominacja do Oscara)
• 1965: Faraon (reż. Jerzy Kawalerowicz; nominacja do Oscara)
• 1969: Człowiek z M-3 (reż. L. Jeannot, K. Chodura)
• 1969: Rzeczpospolita babska (reż. H. Przybył)
• 1971: Nie lubię poniedziałku (reż. Tadeusz Chmielewski)
• 1972: Perła w koronie (reż. Kazimierz Kutz)
• 1975: Noce i dnie (reż. Jerzy Antczak; projekty blisko 3 tys. kostiumów)
• 1975: Ziemia obiecana (reż. Andrzej Wajda; nominacja do Oscara)
• 1979: Zmory (reż. Wojciech Marczewski)
• 1980–1981: Królowa Bona (serial)
• 1980: Paciorki jednego różańca (reż. Kazimierz Kutz)
• 1987: Wierna Rzeka (reż. Tadeusz Chmielewski)
• 1988: Na kłopoty… Bednarski (reż. Paweł Pitera)
• 1995: Dama kameliowa (reż. Jerzy Antczak)
• 2004: Koniec wojny (reż. Tomasz Szafrański; etiuda fabularna)
• 2005: Diabeł (reż. Tomasz Szafrański)

• 1980: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (za osiągnięcia w dziedzinie kostiumu filmowego)
• 1985: Złota Maska^[4]
• 1985: wyróżnienie niemieckiego Ministerstwa Kultury (za kostiumy do musicalu Planet der Verliebten)
• 1990: Złota Maska (woj. śląskie)^[4]
• 1995: Złota Maska (woj. śląskie)^[4]
• 2014: Złota Maska (za kostiumy do spektaklu „Noc w Wenecji” Johanna Straussa, reż. Marcin Sławiński, Gliwicki Teatr Muzyczny, Gliwice)^[5]
• 2006: Nagroda Marszałka Województwa Śląskiego (za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kostiumologii i scenografii)^[6]
• 2006: Nagroda Prezydenta miasta Katowice^[6]
• 2006: Godło Promocyjne Kapituły „Śląski Oskar”^[4]
• 2011: Nagroda Marszałka Województwa Śląskiego (za upowszechnianie i ochronę dóbr kultury)^[7]
• 2013: Teatralna Nagroda Muzyczna im. Jana Kiepury (kategoria najlepszy scenograf)^[8]
• 2014: 5. Silesia Fashion Day (nagroda za całokształt twórczości)^[9]
• 2015: Nagroda Stowarzyszenia Filmowców Polskich^[10]

• 2004: Złoty Krzyż Zasługi^[11]
• 2008: Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[2]

 Osobny artykuł: Muzeum Barbary i Stanisława Ptaków.

Muzeum Barbary i Stanisława Ptaków to ekspozycja stała Działu Teatralno-Filmowego Muzeum Historii Katowic mieszcząca się w byłym mieszkaniu państwa Ptaków. W zbiorach znajdują się pamiątki oraz dokumentacja życia zarówno artystycznego, jak i prywatnego Barbary Ptak. Można tam oglądać fotografie, kostiumy sceniczne (m.in. dwie zbroje zaprojektowane do musicalu Człowiek z La Manchy, w którym wystąpił mąż Barbary, Stanisław Ptak), plakaty, nagrody, wyróżnienia oraz wiele innych ciekawostek zgromadzonych przez lata przez tę parę artystów.

• B. Ptak: Stanisław Ptak. Jego listy. Jego miłość. Ich twórczość. Katowice: Tradapress Drukarnia, 2007.ISBN 83-904135-9-0.
• E. Moroń: Barbara Ptak. Album scenograficzny. Katowice : „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe ; Chorzów : Teatr Rozrywki, 2011. ISBN 978-83-7164-696-6.

• Barbara Ptak w bazie IMDb (ang.)
• Barbara Ptak w bazie filmpolski.pl