For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Archiprezbiteraty warmińskie.

Archiprezbiteraty warmińskie

Archiprezbiteraty warmińskie (dekanaty przed 1525).

Diecezja warmińska do roku 1525 podzielona była na 14 archiprezbiteratów (odpowiednik dekanatów): braniewski, elbląski, fromborski, krzyżborski, ornecki, pieniężnieński, iławecki, dobromiejski, lidzbarski, jeziorański, biskupiecki, frydlądzki, reszelski i sępopolski. Po wprowadzeniu na terenie Prus Książęcych jako obowiązującego wyznania luterańskiego przez księcia Albrechta odpadły archiprezbiteraty wraz z parafiami w miejscowościach: Krzyżbork (niem. Kreuzburg, dziś w obwodzie królewieckim), Iława Pruska (niem. Preußisch Eylau, ros. Bagrationowsk, obecnie w obwodzie królewieckim), Frydląd (niem. Friedland, ros. Prawdinsk w obwodzie królewieckim) i Sępopol. W 1525 r. z ogólej liczby 243 kościołów (parafialnych i filialnych) 143 odpadły na rzecz nowego wyznania, lub zostały opuszczone. W 1772 parafii było 78.

I Archiprezbiterat braniewski

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Braniewo, Błudowo z kościołami filialnymi w Lancke i Rüdigersdorf, Bałga, Chruściel, Gronowo, Świętomiejsce (Święta Siekierka, niem. Heiligenbeil, ros. Mamonowo), Lipowina, Pęciszewo, Szalmia z kościołem filialnym w Pierzchałach, Tyrowo, Wielkie Wierzno i Żelazna Góra.

II Archiprezbiterat elbląski

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Elbląg – parafia Starego Miasta, Elbląg – parafia Nowego Miasta, Ławki, Marianka, Młynary z kościołami filialnymi w Młynarskiej Woli i Zastawno, Nowica, Pomorska Wieś, Przezmark i Wilczęta.

III Archiprezbiterat fromborski

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Frombork z kościołem filialnym w Biedkowie, Błudowo z kościołem filialnym Stare Siedlisko, Milejewo, Łęcze, Pogrodzie i Tolkmicko.

IV Archiprezbiterat krzyżborski

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
(Teren obwodu królewieckiego) Krzyżbork, Pokarmin (niem. Brandenburg, ros. Uszakowo), Burkat (niem. Borchersdorf), Królewiec – południowa część do rzeki Pregoły, Haffstrom (lub Haberstroh), Löwenhagen, Lichtenhagen, Ludwigswalde, Mahnsfeld, Neuendorf, Ottenhagen, Pörschken, Pregelswalde, Starkenberg, Seligenfeld, Steinbeck, Tharau, Fuchsberg i Tiefenthal.

V Archiprezbiterat ornecki

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Orneta z kościołem filialnym w Opinie, Bażyny, Bieniewo z kościołami filialnymi w Piotraszewie i Wolnicy, Boguchwały, Dobry, Ełdyty, Lubomino, Miłakowo z kościołem filialnym w Książniku, Osiek, Wapnik i Wilczkowo z kościołem filialnym w Rogiedlach.

VI Archprezbiterat pieniężneński

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Pieniężno z filią Łajsy, Babiak, Dębowiec, Długobór, Henrykowo, Hermsdorf (lub Hermansdorf), Lechowo, Mingajny, Osetnik, Piotrowiec z filią Piele, Pluty, Płoskinia, Radziejewo, Cynty (niem. Zinten), Tolkowiec i Wyszkowo.

VII Archiprezbiterat iławecki

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Iławka Pruska, Abschwangen, Almenhausen, Klein Dexen, Dollstädt, Domnowo (niem. Domnau), Jazowo (niem. Jessau), Kruki (niem. Krücken), Mühlhausen, Schmoditten, Trinkheim, Underwangen i Lauth.

VIII Archiprezbiterat dobromiejski

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Dobre Miasto, Bartąg, Butryny, Dywity, Gietrzwałd, Głotowo, Brąswałd, Gryźliny, Jonkowo, Klebark, Klewki, Kwiecewo z kościołem filialnym w Cerkiewniku, Nowe Kawkowo, Olsztyn z kościołem filialnym w Gutkowie, Orzechowo z kościołem filialnym w Jesionowie, Purda, Sętal, Sząbruk, Świątki z kościołem filialnym w Skolitach i Wrzesina. (Różynka kościół zniszczony ok. 1525)

IX Archiprezbiterat lidzbarski

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Lidzbark Warmiński z filią Kłębowo, Bartoszyce, Borki, Galiny z filią Krawczyki, Górowo Iławeckie, Kraszewo z filią Jarandowo, Krekole, Wiewiórki, Rodnowo, Rogóż, Runowo z filią Ignalin, Wojciechy i Pieszkowo.

X Archiprezbiterat jeziorański

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Jeziorany z filią Tłokowo, Barczewko, Barczewo, Biesowo, Bisztynek, Blanki z filią Kochanówka, Kiwity z filią Sułowo, Lutry, Paluzy, Radostowo z filią Frączki, Ramsowo z filią Bartołty, Wozławki i Żegoty. (Kościoły zniszczone przed 1525: Prosity, Franknowo, Lamkowo, Zerbuń i Tuławki).

XI Archiprezbiterat biskupiecki

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Biskupiec, Dźwierzuty, Mrągowo, Nawiady, Pasym, Rańsk, Sorkwity, Szczytno, Bęsia (parafia nie istnieje od XVI w.), kościoły zniszczone w XVI w. – Wielbark, Jedwabno, Dąbrowa, Łupowo, Rybno i Kobułty.

XII Archiprezbiterat frydlądzki

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Frydląd, Łyna (niem. Allenau), Zawady (niem. Auglitten), Engelau, Friedenberg, Georgenau, Kleinschönau, Łozy (niem. Klingenberg), Pełkity (niem. Polkitten), Peterswalde, Szczurkowo, Schönwalde, Stockheim, Welawa (niem. Wehlau, ros. Znamiensk), Deutsch Wilten, Böttchersdorf. (Kościoły zniszczone w XVI w.: Wystruć (niem. Insterburg, ros. Czerniachowsk), Norkity (niem. Norkitten), Puschdord i Kortmedien).

XIII Archiprezbiterat reszelski

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Reszel, Biała Piska, Boże, Czerniki z kościołem filialnym w Sterławkach Wielkich, Drygały, Ełk, Garbno, Giżycko, Grzęda, Gudniki, Kętrzyn, Kolno, Kraskowo, Kumielsk, Leginy, Lipka, Lisewo, Łankiejmy, Miłki, Okartowo z kościołem filialnym w Orzyszu, Pilec z kościołem filialnym w Bezławkach, Radzieje, Sątopy, Pisz, Szestno, Starynia, Stare Juchy z kościołem filialnym w Stradunach, Unikowo z kościołem filialnym w Rynie Reszelskim i Winda.

XIV Archiprezbiterat sępopolski

[edytuj | edytuj kod]

Parafie:
Sępopol, Asuny, Barciany, Wilkowo WielkieDrogosze, Radosze, Garbno (kościół wysadzony po stronie polskiej granicy), Gierdawa (niem. Gerdauen, ros. Żeleznodorożnyj), Kosakowo (zniszczony przez Tatarów 1657 gm. Srokowo), Lipica, Lwowiec, Łabędnik, Dzietrzychowo, Momajny, Mołtajny, Parys, Nordenbork (niem. Nordenburg, ros. Kryłowo), Sątoczno, Sokolica, Srokowo, Węgielsztyn, Kraskowo (niem. Schönau).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Andrzej Kopiczko: Ustrój i organizacja diecezji warmińskiej w latach 1525–1772, OBN im. W. Kętrzyńskiego, Olsztyn, 1993, ISSN 0585-3893,
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Archiprezbiteraty warmińskie
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?