Anna Lutosławska

Anna Lutosławska (Kraków, 2013)
Imię i nazwisko	Anna Lutosławska-Jaworska
Data i miejsce urodzenia	18 lipca 1927 Kraków
Data i miejsce śmierci	19 grudnia 2022 Kraków
Zawód	aktorka, reżyserka, pedagog
Lata aktywności	1945–2022
Zespół artystyczny
Stary Teatr w Krakowie (1945–1946) Teatr Kameralny TUR w Krakowie (1946–1947) Teatry Dramatyczne we Wrocławiu (1947–1951; 1965–1969) Teatry Dramatyczne w Krakowie (1951–1954) Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1954–1957; 1972–1981) Teatr Ludowy w Krakowie (1957–1965) Teatr Polski we Wrocławiu (1969–1972)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Anna Lutosławska-Jaworska (ur. 18 lipca 1927 w Krakowie, zm. 19 grudnia 2022 tamże^[1]) – polska aktorka i reżyser teatralna, pedagog.

Urodziła się jako Maria Anna Redlichówna, w rodzinie Zygmunta Redlicha, urzędnika w Dyrekcji Okręgowej PKP, aktora w teatrach amatorskich Związku Zawodowego Kolejarzy, i Sławy z domu Płachcińskiej, malarki^[2][3]. Zadebiutowała 1 maja 1945 w przedstawieniu Beksa w reżyserii autorki dramatu, Marii Biliżanki. Była aktorką „Wesołej Gromadki” przy Studiu Starego Teatru w Krakowie (1945–1946), Teatru Kameralnego TUR w Krakowie (1946–1947), Teatrów Dramatycznych we Wrocławiu (1947–1951; 1965–1969), Teatrów Dramatycznych w Krakowie (1951–1954), Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1954–1957; 1972–1981), Teatru Ludowego w Nowej Hucie (1957–1965), Teatru Polskiego we Wrocławiu (1969–1972). W latach 1972–1982 była pedagogiem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, gdzie pracowała na stanowisku docenta, wykładała również na Uniwersytecie Jagiellońskim^[4][5].

W swojej karierze teatralnej wystąpiła w ponad stu rolach, w spektaklach takich reżyserów jak Krystyna Skuszanka, Jerzy Krasowski, Halina Gallowa, Irena Babel, Lidia Zamkow, Józef Szajna, Henryk Tomaszewski i Kazimierz Dejmek. Ponadto wystąpiła w kilkudziesięciu spektaklach Teatru Telewizji i Teatru Polskiego Radia, gdzie udzielała głosu w spektaklach m.in. Wilama Horzycy i Jerzego Grotowskiego^[5].

Laureatka Nagrody im. Ireny Solskiej (2014) za twórczość wywierającą znaczący wpływ na rozkwit sztuki aktorskiej^[6]. W uzasadnieniu, Polska Sekcja Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych podkreśliła, iż „dorobek artystyczny, pedagogiczny i literacki Anny Lutosławskiej stawia ją w rzędzie najwybitniejszych artystek teatru, które łączyły aktywną obecność na scenie z pasjami pedagogicznymi, misją społeczną i darem utrwalania swoich obserwacji słowem”^[7].

Zmarła w Krakowie, pochowana 27 grudnia 2022 na cmentarzu Batowickim^[8] (kwatera A7-1-0)^[9].

Pierwszy mąż – Roman Lutosławski, prawnuk Franciszka Dionizego, wnuk Jana. Z tego związku pochodzi jedyny syn Anny Lutosławskiej – Bolesław Lutosławski, artysta fotografik^[3], zamieszkały w Cambridge^[10]. Żoną Bolesława, a synową Anny była Grażyna z domu Ruszewska, dziennikarka Radia Lublin.

Drugim mężem był inżynier Michał Jaworski, z którym w 1981 wyjechała do Algierii, gdzie zajęła się malarstwem i fotografią, przerywając na kilka lat karierę aktorską^[3][11].

Filmy fabularne kinowe i telewizyjne

• 1947: Ostatni etap – jako Urszula
• 1960: Historia współczesna – jako Józia Zabielska
• 1963: Daleka jest droga – jako zakonnica w szpitalu
• 1971: Zaraza

Seriale telewizyjne

• 1966: Czterej pancerni i pies – jako nauczycielka (odcinek: 2)
• 2009: Pierwsza miłość – jako babcia Kacpra Sablickiego
• 2011: Klan – jako kobieta stojąca na przystanku autobusowym, na którym Kamila Chojnicka i Błażej Popielak rozlepiali ogłoszenie o zaginionej Beacie Boreckiej
• 2011: Barwy szczęścia – jako znajoma Roberta (odcinek: 667)
• 2012–2013: Lekarze – jako Natasza, matka Elżbiety (odcinki: 1, 17–20, 38–39)
• 2016: Na dobre i na złe – jako pani Irena (odcinek: 642)
• 2020: Ojciec Mateusz – jako Genowefa Wątróbska, matka Igora (odcinek: 314)

• 1958: Słowo norwidowe
• 1963: Sprawiedliwość w Kioto – jako Kokota
• 1964: Krata – jako Lekarka Anna
• 1964: Rewizor – jako Maria Antonowna
• 1967: Niepokój pred podróżą
• 1968: Szkoła uczuć
• 1968: Zemsta
• 1969: Protesilas i Laodamia
• 1970: Nietrwała i trwożna
• 1970: Ucieczka
• 1971: Caligula – jako Caesonia
• 1971: Kandyda – jako Kandyda
• 1971: Orfeusz – jako Persefona
• 1971: Zamienione głowy (+adaptacja +reżyseria)
• 1973: Nie ma ptaków połowicznych (+scenariusz +reżyseria)
• 1974: Czas nienawistnie zakochany (+reżyseria)
• 1974: Noc tysiączna druga – jako Dama Claudia
• 1976: Lilla Weneda – jako Roza Weneda
• 1976: Okup – jako Olivia Cameron
• 1977: Legenda o Putyfarze – jako Mut-em-enet czyli Putyfara
• 1977: Mozart – jako Matka narzeczonej
• 1989: Ostatni z Jagiellonów – jako Izabela (cz. 1)
• 1993: Siostrzyczki – jako Angeline Sauve
• 1994: Prezydent – jako Hrabina
• 1995: Krystyna – jako Ebba Brahe
• 1995: Wilk kazański
• 1996: Katarzyna – jako Tatiana
• 1997: Alek – jako Żona Sylwka
• 1997: Kasztanek – jako Babcia

Źródło:^[12].

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (12 maja 2011)^[13]
• Złoty Krzyż Zasługi (1972)
• Złota Odznaka za zasługi dla Miasta Krakowa
• Odznaka Budowniczego Nowej Huty^[5]

• Wyróżnienie Podkomitetu Literatury i Sztuki Nagrody Państwowej (zespołowe) za rolę Griszy w sztuce Bertolta Brechta Kaukaskie kredowe koło w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie (1955)^[14]
• Nagroda Artystyczna Nowej Huty (1962)
• nagroda za monodram Zamienione głowy według Tomasza Manna na V Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Jednego Aktora we Wrocławiu (1970)
• „Brązowa Iglica” (1971)
• Wielka Nagroda Publiczności i Nagroda Ministra Kultury i Sztuki podczas XIII Festiwalu Teatralnego Kontrapunkt za rolę Róży Żabczyńskiej w przedstawieniu Cudzoziemka wg Marii Kuncewiczowej w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1978)
• nagroda na VI Opolskich Konfrontacjach Teatralnych za rolę Idalii w Fantazym Juliusza Słowackiego (1980)^[5]
• Nagroda im. Ireny Solskiej (2014)^[6]

• Anna Lutosławska w bazie Filmweb
• Anna Lutosławska w bazie filmpolski.pl