Andrzej Sapkowski

Andrzej Sapkowski (2015)
Data i miejsce urodzenia	21 czerwca 1948 Łódź
Narodowość	polska
Język	polski
Alma Mater	Uniwersytet Łódzki
Dziedzina sztuki	fantasy
Ważne dzieła
Saga o wiedźminie Trylogia husycka
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Andrzej Sapkowski (ur. 21 czerwca 1948 w Łodzi^[1]) – polski pisarz fantasy, z wykształcenia ekonomista^[2]. Twórca postaci Wiedźmina. Jest najczęściej po Stanisławie Lemie tłumaczonym polskim autorem fantastyki^[3].

Jego matka urodziła się w podkieleckiej wsi, a ojciec – pod Wilnem^[4]. Dziadek od strony ojca pochodził z drobnoszlacheckiej rodziny herbu Łodzia, wywodzącej się z Kowieńszczyzny, służył w armii rosyjskiej, po rewolucji 1917 wraz z rodziną powrócił na Wileńszczyznę, gdzie następnie pracował jako naczelnik poczty w Święcianach. Po zakończeniu II wojny światowej rodzina Sapkowskich zamieszkała w okolicach Nowej Soli, a następnie w Łodzi^[5].

Urodził się i mieszka w Łodzi. Od 9 lipca 2008 jest honorowym obywatelem tego miasta^[6][7]. Jest absolwentem XXI Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Prusa w Łodzi oraz Uniwersytetu Łódzkiego (handel zagraniczny, 1972)^[2][8]. Początkowo pracował w handlu zagranicznym – handlował futrami w firmie „Skórimpex”^[9].

Karierę literacką zaczynał jako tłumacz, przekładając na język polski opowiadanie Słowa Guru Cyryla M. Kornblutha w „Fantastyce”^[10]. Pierwszym opublikowanym opowiadaniem był Stalogłowy (1984) w „Wiadomościach Wędkarskich”, dotyczące połowu pstrąga stalogłowego^[10]. Popularność zdobył cyklem opowiadań i pięciotomową sagą o wiedźminie – pierwsze opowiadanie „Wiedźmin”, ukazało się w grudniu 1986 w miesięczniku „Fantastyka”, jako laureat III nagrody w konkursie literackim ogłoszonym przez czasopismo^[8]. Oprócz tego wydał esej o Rycerzach Okrągłego Stołu Świat króla Artura. Maladie, leksykon miłośnika fantasy Rękopis znaleziony w Smoczej Jaskini, poradnik dla osób zaczynających grać w RPG pt. Oko Yrrhedesa, powieści z cyklu o Reinmarze z Bielawy (Trylogia husycka), powieść Żmija oraz wiele opowiadań i artykułów w czasopismach i zbiorach opowiadań.

Jego książki zostały przetłumaczone na blisko dwadzieścia języków: angielski, niemiecki, rosyjski, hiszpański, francuski, białoruski, litewski, czeski, słowacki, ukraiński, portugalski, bułgarski, serbski, fiński, włoski, szwedzki, holenderski, estoński, chiński, węgierski i arabski. Jest laureatem wielu nagród literackich polskich i zagranicznych.

Na podstawie jego literatury powstały: komiks Wiedźmin (6 zeszytów w latach 1993–1995), film pełnometrażowy i serial telewizyjny Wiedźmin, gra fabularna Wiedźmin: Gra Wyobraźni oraz gra karciana. W oparciu o cykl wiedźmiński powstała seria komputerowych gier RPG, wydana przez warszawskie studio CD Projekt RED, w skład której wchodzą: Wiedźmin (premiera 26 października 2007), której Andrzej Sapkowski był konsultantem, Wiedźmin 2: Zabójcy królów (17 maja 2011) oraz Wiedźmin 3: Dziki Gon (19 maja 2015).

W maju 2017 serwis Netflix zapowiedział nakręcenie serialu opartego na prozie Sapkowskiego i osadzonego w świecie Wiedźmina, nawiązując współpracę z Andrzejem Sapkowskim jako konsultantem kreatywnym^[11]. Premiera pierwszego sezonu serialu odbyła się 20 grudnia 2019^[12], drugiego 17 grudnia 2021^[13]. Trzeci zaplanowano na 29 czerwca i 27 lipca 2023^[14]. 15 września 2017 w Teatrze Muzycznym im. Danuty Baduszkowej w Gdyni odbyła się prapremiera musicalu Wiedźmin na podstawie opowiadań Sapkowskiego^[15].

W 2016 podczas spotkania autorskiego na Polconie pisarz w ironiczny sposób – negatywnie – wypowiedział się na temat wpływu gier CD Projekt RED na sprzedaż i odbiór książek, środowisko graczy zareagowało na słowa swoistym bojkotem Sapkowskiego^[16]. Autor broni swego poglądu tym, że z jego obserwacji – jego tytuły opatrzone okładką z grafiką komputerową – zostawały odbierane przez niektórych czytelników jako tzw. game related, czyli książka na podstawie gry, co z kolei przekłada się na odebranie twórczości łódzkiego pisarza jako wtórnej, nieoryginalnej^[17].

W 2018 z okazji 70. urodzin Andrzeja Sapkowskiego jeden z łódzkich skwerów otrzymał imię wiedźmina, Geralta z Rivii – głównego bohatera serii książek pisarza^[18][19][20].

W październiku 2018 pisarz wezwał CD Projekt do zapłaty dodatkowych 60 mln zł, ponad wynagrodzenie określone w umowach między nim a spółką, za wykorzystanie świata wiedźmina w grach, powołując się na art. 44 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. CD Projekt określił to żądanie jako bezpodstawne i stwierdził, że w sposób ważny i legalny nabył prawa do utworów Sapkowskiego^[21]. 20 grudnia 2019 spółka zawarła z pisarzem porozumienie, którego postanowienia zostały objęte tajemnicą^[22].

Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich^[8].

Jest żonaty, miał syna Krzysztofa (1972–2019) z pierwszego małżeństwa^[23].

Deklaruje się jako ateista^[24].

• Nagroda Fundacji Literackiej im. Natalii Gall (1990),
• Nagroda im. Janusza A. Zajdla – pięciokrotnie, za opowiadania Mniejsze zło (1990), Miecz przeznaczenia (1992), W leju po bombie (1993), oraz powieści Krew elfów (1994) i Narrenturm (2002) (jest drugim, po Jacku Dukaju najczęściej nagradzanym autorem w historii tej nagrody),
• Nagroda Sfinks – sześciokrotnie (1995, 1997, 1998, 2000, 2005, 2007),
• Nagroda Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu za całokształt twórczości (1995)^[25],
• Paszport „Polityki” w kategorii literatura (1997)^[26],
• Tytuł Twórca Roku przyznawanym przez Śląski Klub Fantastyki (kilkakrotnie),
• nominowany do Nagrody Literackiej Nike w 2003 za Narrenturm^[27],
• Nagroda Miasta Łodzi (2004)^[28],
• srebrny medal Gloria Artis przyznany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2012)^[29][7],
• Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kategorii Literatura (2023)^[30].

• Nagroda Ikaros i Ludvik (Czechy, 1993)^[31],
• Nagroda im. Davida Ben Guriona, przyznawanej przez Izraelski Klub Miłośników Fantastyki („za fundamentalny wkład do fantastyki”, Moskwa 1997),
• Nagrodę Ignotus przyznawaną przez hiszpańską Asociación Española de Fantasía|Ciencia Ficción y Terror (w 2003 w dwóch kategoriach, 2004)^[32],
• Nagrody czeskiej Akademie Science Fiction, Fantasy a Hororu w kategorii „najlepsza przełożona książka nieanglosaska” (1995, 2000, 2004, 2008),
• David Gemmell Awards for Fantasy za Blood of Elves – angielskie wydanie pierwszego tomu sagi o wiedźminie Krew elfów (2009)^[33][34],
• Międzynarodowa nagroda Eurocon Award przyznawaną przez Europejskie Stowarzyszenie Science Fiction (Best Author, 1996, Grand Master, 2010),
• Nagroda Tähtifantasia przyznawaną przez Helsińskie Stowarzyszenie Miłośników Literatury Science Fiction (2011, 2012)^[35],
• Nagroda 12 osumaa („12 trafień”) Helsińskiej Biblioteki Miejskiej (2011),
• Nagroda FantLab’s Book of the Year (Книга года по версии Фантлаба) przyznawaną przez rosyjski fanzin FantLab (2011),
• Nominacja do Science Fiction & Fantasy Translation Awards (2012),
• World Fantasy Award (2016) w kategorii „Osiągnięcie życia” (głównie za Sagę o wiedźminie)^[36][37].

• Wiedźmin (Reporter 1990)
• Miecz przeznaczenia (superNOWA 1992)
• Ostatnie życzenie (superNOWA 1993)
• Coś się kończy, coś się zaczyna (superNOWA 2000)
• Opowieści o wiedźminie, tom 1 (Libros 2002), wznowienie dawniejszych opowiadań
• Opowieści o wiedźminie, tom 2 (Libros 2002), wznowienie dawniejszych opowiadań
• Maladie i inne opowiadania (superNOWA 2012), poszerzone wznowienie tomu Coś się kończy, coś się zaczyna

• Krew elfów (superNOWA 1994)
• Czas pogardy (superNOWA 1995)
• Chrzest ognia (superNOWA 1996)
• Wieża Jaskółki (superNOWA 1997)
• Pani Jeziora (superNOWA 1999)

• Sezon burz (superNOWA 2013)

• Narrenturm (superNOWA 2002)
• Boży bojownicy (superNOWA 2004)
• Lux perpetua (superNOWA, 2006)

• Żmija (superNOWA, 2009)

• Wiedźmin („Fantastyka” 12/1986, zbiór Wiedźmin, Reporter 1990, antologia opowiadań Jawnogrzesznica, Przedświt 1991 zbiór Ostatnie życzenie, superNOWA 1993, zbiór Opowieści o wiedźminie, tom 1., Libros 2002)
• Droga, z której się nie wraca („Fantastyka” 8/1988, Wiedźmin, Reporter 1990, Coś się kończy, coś się zaczyna, superNOWA 2000, Opowieści o wiedźminie, tom 1., Libros 2002, Maladie i inne opowiadania, superNOWA 2012)
• Muzykanci (antologia Wizje Alternatywne, superNOWA 1990, Trzynaście kotów, superNOWA 1997, Coś się kończy, coś się zaczyna superNOWA 2000, Maladie i inne opowiadania, superNOWA 2012)
• Mniejsze zło („Fantastyka” 3/1990, Wiedźmin, Reporter 1990, Ostatnie życzenie, superNOWA 1993, Opowieści o wiedźminie, tom 1., Libros 2002)
• Kwestia ceny („Nowa Fantastyka” 9/1990, Wiedźmin, Reporter 1990, Ostatnie życzenie, superNOWA 1993, Opowieści o wiedźminie, tom 1., Libros 2002)
• Granica możliwości („Nowa Fantastyka” 9-10/1991, Miecz przeznaczenia, superNOWA 1992, Opowieści o wiedźminie, tom 2., Libros 2002)
• Tandaradei! („Fenix” 1/1992, Coś się kończy, coś się zaczyna, superNOWA 2000, Maladie i inne opowiadania, superNOWA 2012)
• Wieczny ogień (Miecz przeznaczenia, superNOWA 1992, Opowieści o wiedźminie, tom 2., Libros 2002)
• Trochę poświęcenia (Miecz przeznaczenia, superNOWA 1992, Opowieści o wiedźminie, tom 2., Libros 2002)
• Miecz przeznaczenia (Miecz przeznaczenia, superNOWA 1992, Opowieści o wiedźminie, tom 2., Libros 2002)
• Coś więcej (Miecz przeznaczenia, superNOWA 1992, Opowieści o wiedźminie, tom 2., Libros 2002)
• Okruch lodu („Nowa Fantastyka” 7/1992, Miecz przeznaczenia, superNOWA 1992, Opowieści o wiedźminie, tom 2., Libros 2002)
• Maladie („Nowa Fantastyka” 12/1992, Świat króla Artura. Maladie, superNOWA 1995, Maladie, Atropos /wydanie kolekcjonerskie, sygnowane, numerowane/ 2006, Maladie i inne opowiadania, superNOWA 2012)
• Kraniec świata (Ostatnie życzenie, superNOWA 1993, Opowieści o wiedźminie, tom 1., Libros 2002)
• Ostatnie życzenie (Ostatnie życzenie, superNOWA 1993, Opowieści o wiedźminie, tom 1., Libros 2002)
• Głos rozsądku (Ostatnie życzenie, superNOWA 1993, Opowieści o wiedźminie, tom 1., Libros 2002)
• Róże z Shaerrawedd („Nowa Fantastyka” 1994, nr 7, s. 43–56, 65–67, trzeci rozdział Krwi elfów w formie opowiadania)
• W leju po bombie („Fenix” 4/1993, Coś się kończy, coś się zaczyna, superNOWA 2000, Maladie i inne opowiadania, superNOWA 2012)
• Złote popołudnie (antologia Trzynaście kotów, superNOWA 1997, Coś się kończy, coś się zaczyna, superNOWA 2000, antologia Strefa mroku – jedenastu apostołów grozy, dodatek do czasopisma „Click! Fantasy”, grudzień 2002, Maladie i inne opowiadania, superNOWA 2012)
• Coś się kończy, coś się zaczyna („Czerwony karzeł” #5, Coś się kończy, coś się zaczyna, superNOWA 2000, Opowieści o wiedźminie, tom 2., Libros 2002, Maladie i inne opowiadania, superNOWA 2012)
• Battle dust (inny tytuł: Bitewny pył) („Czerwony karzeł” #7, Coś się kończy, coś się zaczyna, superNOWA 2000, Maladie i inne opowiadania, superNOWA 2012)
• Zdarzenie w Mischief Creek („Nowa Fantastyka” 7/2000, Coś się kończy, coś się zaczyna, superNOWA 2000, Maladie i inne opowiadania, superNOWA 2012)
• Spanienkreuz („Nowa Fantastyka” 4/2007, Maladie i inne opowiadania, superNOWA 2012)

• Oko Yrrhedesa (MAG 1995), gra fabularna
• Świat króla Artura. Maladie (superNOWA 1995), esej
• Rękopis znaleziony w Smoczej Jaskini (superNOWA 2001), przewodnik po literaturze fantasy
• Historia i fantastyka (superNOWA 2005), wywiad-rzeka przeprowadzony przez Stanisława Beresia
• Stalogłowy („Wiadomości Wędkarskie” 7-8/1984)

• Wiedźmin
  • wydania litewskie, wyd. Dagonas, Kowno 1997, wyd. Eridanas, 2005
• Ostatnie życzenie

• Miecz przeznaczenia

• Krew elfów

• Czas pogardy

• Chrzest ognia
  • wydanie litewskie, wyd. Eridanas, 2006
  • wydanie rosyjskie, wyd. AST, Moskwa 1997
  • wydanie czeskie, wyd. Leonardo, Ostrawa 1997
  • wydanie niemieckie, wyd. Deutscher Taschenbuch Verlag 2009
  • wydanie francuskie, Bragelonne, 2010
  • wydanie hiszpańskie, Bibliopolis, Madryt 2005
  • wydanie tajwańskie, Gaea, Tajpej 2015
  • wydanie angielskie, Gollancz, Orion Publishing Group, Londyn 2015
  • wydanie amerykańskie, Orbit Books, 2014

• Wieża Jaskółki
  • wydanie litewskie, wyd. Eridanas, 2007
  • wydanie rosyjskie – wyd. AST, Moskwa 1999
  • wydanie czeskie – wyd. Leonardo, Ostrawa 1998
  • wydanie niemieckie, wyd. Deutscher Taschenbuch Verlag 2010
  • wydanie francuskie, Bragelonne, 2010
  • wydanie hiszpańskie, Bibliopolis, Madryt 2006
  • wydanie tajwańskie, Gaea, Tajpej 2016
  • wydanie angielskie, Gollancz, Orion Publishing Group, Londyn 2017
  • wydanie amerykańskie, Orbit Books, 2016

• Pani Jeziora
  • wydanie litewskie, wyd. Eridanas, 2007
  • wydanie rosyjskie, wyd. AST, Moskwa 1999
  • wydanie czeskie, wyd. Leonardo, Ostrawa 2000
  • wydanie hiszpańskie, Bibliopolis, Madryt 2007
  • wydanie niemieckie, wyd. Deutscher Taschenbuch Verlag 2011
  • wydanie francuskie, Bragelonne, 2011
  • wydanie angielskie, Gollancz, Orion Publishing Group, Londyn 2017
  • wydanie amerykańskie, Orbit Books, 2017

• Sezon Burz
  • wydanie angielskie, Gollancz, Orion Publishing Group, Londyn 2018
  • wydanie amerykańskie, Orbit Books, 2018
• Narrenturm
  • wydanie czeskie, wyd. Leonardo, Ostrawa 2003
  • wydanie słowackie, wyd. Slovart, 2003
  • wydanie rosyjskie, wyd. AST – Chranitiel, Moskwa 2005
  • wydanie niemieckie, wyd. Dtv, Monachium 2005
  • wydanie ukraińskie, wyd. Zielony Pies, Kijów 2006
  • wydanie hiszpańskie, wyd. Alamut, 2009
  • wydanie amerykańskie, wyd. Orbit, 2020
  • wydanie angielskie, wyd. Gollancz, 2020

• Boży bojownicy
  • wydanie czeskie, wyd. Leonardo, Ostrawa 2005
  • wydanie słowackie, wyd. Slovart, 2005
  • wydanie rosyjskie, wyd. AST – Chranitiel, Moskwa 2006
  • wydanie niemieckie, wyd. Dtv, Monachium 2006
  • wydanie ukraińskie, wyd. Zielony Pies, Kijów 2006

• Lux perpetua
  • wydanie czeskie, wyd. Leonardo, Ostrawa, 2008
  • wydanie słowackie, wyd. Slovart, 2007
  • wydanie rosyjskie, wyd. AST – Chranitiel, Moskwa 2007
  • wydanie niemieckie, wyd. Dtv, Monachium 2007,
  • wydanie ukraińskie, wyd. Zielony Pies, Kijów, 2007

• Zbiór opowiadań Tandaradei! – wydanie czeskie, wyd. Leonardo, Ostrawa 1994
• Zbiór opowiadań i esejów Doroga bez wozwrata, wyd. rosyjskie – wyd. AST, Moskwa 1999
• Zbiór opowiadań Camino sin retorno, Bibliopolis, Madryt 2007
• Gra RPG Oko Yrrhedesa, wydanie czeskie, wyd. R.S.G., Ostrawa 1995

• Geralt z Rivii
• Wiedźmin (film)
• Wiedźmin (komiks)
• Wiedźmin (gra komputerowa)
• Wiedźmin (serial telewizyjny 2019)

• Adam Flamma: Wiedźmin: Historia Fenomenu. Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział, 2020. ISBN 83-245-8425-0.

• Strona o twórczości Andrzeja Sapkowskiego. sapkowski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-01)].
• Polska wiki na temat świata wiedźmina