ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ
ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||
 ਸਾਮਰਾਜ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ ਉੱਪਰ, 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਅਤੇ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ। | |||||||||||||||||||||||||||
| ਸਥਿਤੀ | ਸਲਤਨਤ | ||||||||||||||||||||||||||
| ਰਾਜਧਾਨੀ | |||||||||||||||||||||||||||
| ਆਮ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ |
| ||||||||||||||||||||||||||
| ਧਰਮ |
| ||||||||||||||||||||||||||
| ਸਰਕਾਰ | ਮੁਕੰਮਲ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ, ਇਕਸਾਰ ਰਾਜ ਸੰਘੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਨਾਲ, ਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ[6] | ||||||||||||||||||||||||||
| ਬਾਦਸ਼ਾਹ[7] | |||||||||||||||||||||||||||
• 1526–1530 | ਬਾਬਰ (first) | ||||||||||||||||||||||||||
• 1837–1857 | ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦੂਜਾ (last) | ||||||||||||||||||||||||||
| Historical era | ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਆਧੁਨਿਕ | ||||||||||||||||||||||||||
| 21 ਅਪਰੈਲ 1526 | |||||||||||||||||||||||||||
• ਸੁਰ ਸਲਤਨਤ ਦਾ ਰਾਜ | 1540–1555 | ||||||||||||||||||||||||||
• ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੀ ਮੌਤ | 3 ਮਾਰਚ 1707 | ||||||||||||||||||||||||||
• ਦਿੱਲੀ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ | 21 ਸਤੰਬਰ 1857 | ||||||||||||||||||||||||||
| ਖੇਤਰ | |||||||||||||||||||||||||||
| 1690[8] | 4,000,000 km2 (1,500,000 sq mi) | ||||||||||||||||||||||||||
| ਆਬਾਦੀ | |||||||||||||||||||||||||||
• 1700[9] | 158400000 | ||||||||||||||||||||||||||
| ਮੁਦਰਾ | Rupee, dam[10] | ||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ[11][12](ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ-ਏ-ਹਿੰਦ) ਇੱਕ ਇਸਲਾਮੀ ਤੁਰਕੀ ਸਾਮਰਾਜ ਸੀ ਜੋ 1526 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ , ਜਿਸ ਨੇ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 18 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਦੀਪ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋਇਆ। ਮੁਗ਼ਲ ਸਮਰਾਟ ਤੁਰਕ - ਮੰਗੋਲ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਤੈਮੂਰਵੰਸ਼ੀ ਸਨ , ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਤਿ ਉੱਨਤ ਮਿਸ਼ਰਤ ਹਿੰਦ - ਫਾਰਸੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ । 1700 ਦੇ ਕੋਲ , ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਦੀ ਚੜਤ ਵੇਲੇ,ਇਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਕਬਜਾ ਲਿਆ - ਇਸਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਵਰਤਮਾਨ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਲੋਂ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਬਲੂਚਿਸਤਾਨ ਤੱਕ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕਾਵੇਰੀ ਘਾਟੀ ਤੱਕ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ 40 ਲੱਖ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ( 15 ਲੱਖ ਵਰਗ ਮੀਲ ) ਦੇ ਖੇਤਰ ਉੱਤੇ ਫੈਲੇ ਇਸ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਅੰਦਾਜਾ 11 ਅਤੇ 13 ਕਰੋੜ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1725 ਈਸਵੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਤੇਜੀ ਵਲੋਂ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ।ਵਾਰਿਸਾਂ ਦੇ ਕਲੇਸ਼ ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਕਟ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਮਕਾਮੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ,ਧਾਰਮਿਕ ਗੁਸੈਲਾਪਨ ਦਾ ਚੜ੍ਹਾਅ , ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਉਪਨਿਵੇਸ਼ਵਾਦ ਵਲੋਂ ਕਮਜੋਰ ਹੋਏ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਅੰਤਮ ਸਮਰਾਟ ਬਹਾਦੁਰ ਜਫਰ ਸ਼ਾਹ ਸੀ , ਜਿਸਦਾ ਰਾਜ ਦਿੱਲੀ ਸ਼ਹਿਰ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ । ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕੈਦ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ 1857 ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮਿਆਨਮਾਰ ਵਤਨੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
1556 ਵਿੱਚ , ਜਲਾਲੁੱਦੀਨ ਮੋਹੰਮਦ ਅਕਬਰ , ਜੋ ਮਹਾਨ ਅਕਬਰ ਦੇ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ , ਦੇ ਰਾਜ ਗੱਦੀ ਤੇ ਬੈਠਣ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਵਧੀਆ ਸਮਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ , ਅਤੇ ਸਮਰਾਟ ਔਰੰਗਜੇਬ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਨਾਲ ਖ਼ਤਮ ਹੋਇਆ । ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸਾਮਰਾਜ 150 ਸਾਲ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ , ਵੱਖਰਾ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉੱਚ ਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ । ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਮਾਰਕ ,ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿਰਾਸਤ , ਇਸ ਮਿਆਦ ਦੇ ਹਨ ।
ੲਿਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਸ਼ਾਸ਼ਨ ਦੇ ਅੰਕੜੇ
[ਸੋਧੋ]ਮੁਗ਼ਲ ਸੁਲਤਾਨਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਕੜੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ:
| ਮਹਾਰਾਜਾ | ਜਨਮ | ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ | ਮੌਤ | ਨੋਟਸ |
|---|---|---|---|---|
| ਬਾਬਰ ਬਾਬਰ | 24 ਫਰਵਰੀ 1483 ਈ. | ਬਾਬਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਉਮਰਸ਼ੇਖ ਮਿਰਜਾ ਫਰਗਾਨਾ ਨਾਮਕ ਛੋਟੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਸਨ । ਬਾਬਰ ਫਰਗਾਨਾ ਦੀ ਗੱਦੀ ਉੱਤੇ 8 ਜੂਨ 1494 ਈ0 ਮੇਂ ਬੈਠਾ।ਬਾਬਰ ਨੇ 1507 ਈ0 ਮੇਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਉਪਾਧਿ ਧਾਰਨ ਦੀ ਜਿਨੂੰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਤੈਮੂਰ ਸ਼ਾਸਕ ਨੇ ਧਾਰਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਬਾਬਰ ਦੇ ਚਾਰ ਪੁੱਤ ਸਨ ਹੁਮਾਯੂੰ ਕਾਮਰਾਨ ਅਸਕਰੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦਾਲ ।ਬਾਬਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਪੰਜ ਵਾਰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। | ||
| ਨਸੀਰੁੱਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਹੁਮਾਯੂੰ | 6 ਮਾਰਚ , 1508 | 1530 - 1540 | ਜਨਵਰੀ 1556 | ਵਿਦਵਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਸਨ ਰੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋਇਆ . ਜਵਾਨ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵਹੀਨਤਾ ਦੇ ਉਦਗਮ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਵਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ , ਹੜਪਨੇਵਾਲੇ ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਵਿਦਵਾਨ , ਵਲੋਂ ਘੱਟ ਪਰਭਾਵੀ ਸ਼ਾਸਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ. |
| ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਵਿਦਵਾਨ | 1472 | 1540 - 1545 | ਮਈ 1545 | ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੂੰ ਪਦ ਵਲੋਂ ਗਿਰਾਇਆ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤਾ ; ਘਨਿਸ਼ਠ , ਪਰਭਾਵੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਕਰੀ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਕਬਰ ਦੁਆਰਾ ਅਪਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ . |
| ਇਸਲਾਮ ਸ਼ਾਹ ਵਿਦਵਾਨ | c . 1500 | 1545 - 1554 | 1554 | ਵਿਦਵਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਸ਼ਾਸਕ , ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਵਿੱਚ ਸਾਮਰਾਜ ਉੱਤੇ ਘੱਟ ਕਾਬੂ ਦੇ ਨਾਲ ; ਬੇਟੇ ਸਿਕੰਦਰ ਅਤੇ ਆਦਿਲ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਦਾਵੇ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਬਹਾਲੀ ਦੇ ਦੁਆਰੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਏ . |
| ਨਸੀਰੁੱਦੀਨ ਮੋਹੰਮਦ ਹੁਮਾਯੂੰ | 6 ਮਾਰਚ , 1508 | 1555 - 1556 | ਜਨਵਰੀ 1556 | ਅਰੰਭ ਦਾ ਸ਼ਾਸਣਕਾਲ 1530 - 1540 ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਵਿੱਚ ਬਹਾਲ ਨਿਯਮ ਜਿਆਦਾ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਪਰਭਾਵੀ ਸੀ ; ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਅਕਬਰ ਲਈ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਸਾਮਰਾਜ ਛੱਡ ਗਏ . |
| ਜਲਾਲੁੱਦੀਨ ਮੋਹੰਮਦ ਅਕਬਰ | 14 ਨਵੰਬਰ , 1542 | 1556 - 1605 | 27 ਅਕਤੂਬਰ 1605 | ਅਕਬਰ ਨੇ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਭਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਖੇਤਰ ਜੋਡ਼ੇ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਸਭਤੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸ਼ਾਸਕ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ; ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਜਪੂਤਾਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਜੋਧਾ ਵਲੋਂ ਵਿਆਹ ਕਰੀ . ਜੋਧਾ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਸੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ , ਲੇਕਿਨ ਉਸਦੇ ਅਧੀਨ , ਹਰਾਤਮਕ ਮੁਸਲਮਾਨ / ਹਿੰਦੂ ਸੰਬੰਧ ਉੱਚਤਮ ਉੱਤੇ ਸਨ. |
| ਨੁਰੁੱਦੀਨ ਮੋਹੰਮਦ ਜਹਾਂਗੀਰ | ਅਕਤੂਬਰ 1569 | 1605 - 1627 | 1627 | ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੇ ਬੇਟੀਆਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸਮਰਾਟ ਪਿਤਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬਾਗ਼ੀ ਹੋਣ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਦਿੱਤੀ . ਬਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡਿਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪਹਿਲਾ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਇਆ . ਇੱਕ ਸ਼ਰਾਬੀ ਕਹੀ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਨੂਰ ਜਹਾਨ , ਸਿੰਹਾਸਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਅਸਲੀ ਤਾਕਤ ਬਣੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਸਮਰੱਥਾਵਾਨ ਸ਼ਾਸਨ ਕੀਤਾ . |
| ਸ਼ਹਾਬੁੱਦੀਨ ਮੋਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ , ਸਿੰਹਾਸਨ ਦੇ ਉਦਗਮ ਵਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਖੁੱਰਮ ਦੇ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਜਾਣ ਗਏ | 5 ਜਨਵਰੀ , 1592 | 1627 - 1658 | 1666 | ਉਸਦੇ ਤਹਿਤ , ਮੁਗ਼ਲ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੀਰਸ਼ਬਿੰਦੁ ਅੱਪੜਿਆ ; ਤਾਜਮਹਲ , ਜਹਾਂਗੀਰ ਸਮਾਧੀ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਲੀਮਾਰ ਗਾਰਡਨ ਦਾ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤਾ . ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੇਟੇ ਔਰੰਗਜੇਬ ਦੁਆਰਾ ਪਦ ਵਲੋਂ ਹਟਾਏ ਗਏ ਅਤੇ ਕੈਦ ਕੀਤੇ ਗਏ. |
| ਮੋਇਨੁੱਦੀਨ ਮੋਹੰਮਦ ਔਰੰਗਜੇਬ ਆਲਮਗੀਰ | 21 ਅਕਤੂਬਰ 1618 | 1658 - 1707 | 3 ਮਾਰਚ 1707 | ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਖ਼ਰਚ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪੂਰਵਵਰਤੀਯੋਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਸਹਿਨਸ਼ੀਲ ; ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਭਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭੌਤਿਕ ਹੱਦ ਤੱਕ ਲਿਆਇਆ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮ ਲਈ ਅੱਛI ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਮੁਗ਼ਲ ਸਾਮਰਾਜ ਉੱਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਸ਼ਰਿਆ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ . ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਵਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕਈ ਦੁਸ਼ਮਨਾਂ ਨੇ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ. |
| ਬਹਾਦੁਰ ਜਫਰ ਸ਼ਾਹ I ਉਰਫ ਸ਼ਾਹ ਅਲਾਮ I | 14 ਅਕਤੂਬਰ 1643 | 1707 - 1712 | ਫਰਵਰੀ 1712 | ਮੁਗ਼ਲ ਸਮਰਾਟਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਕਾਬੂ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਤੀਵਰਤਾ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾ ਕਰੀ . ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਣਕਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ , ਸਮਰਾਟ ਇੱਕ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਛੋਟਾ ਕਲਪਿਤ ਸਰਦਾਰ ਬੰਨ ਗਏ . |
| ਜਹਾਂਦਰ ਸ਼ਾਹ | 1664 | 1712 - 1713 | ਫਰਵਰੀ 1713 | ਉਹ ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਮੁੱਖਮੰਤਰੀ ਜੁਲਫਿਕਾਰ ਖਾਨ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਕਠਪੁਤਲੀ ਸੀ . ਜਹਾਂਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਕੰਮ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਠਾ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਲੈ ਆਇਆ . |
| ਫੁੱਰੂਖਸਿਅਰ | 1683 | 1713 - 1719 | 1719 | 1717 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਈਸਟ ਇੰਡਿਆ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਲਈ ਸ਼ੁਲਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਪਾਰ ਲਈ ਫਿਰਮਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੀ . |
| ਰਫੀ ਉਲ - ਦਰਜਾਤ ਅਗਿਆਤ | 1719 | 1719 | ||
| ਰਫੀ ਉਦ - ਦੌਲਤ ਉਰਫ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ II ਅਗਿਆਤ | 1719 | 1719 | ||
| ਨਿਕੁਸਿਅਰ ਅਗਿਆਤ | 1719 | 1743 | ||
| ਮੁਹੰਮਦ ਇਬਰਾਹਿਮ ਅਗਿਆਤ | 1720 | 1744 | ||
| ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ | 1702 | 1719 - 1720 , 1720 - 1748 | 1748 | 1739 ਵਿੱਚ ਪਰਸ਼ਿਆ ਦੇ ਨਾਦਿਰ - ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਹਮਲਾ ਸਿਹਾ. |
| ਅਹਮਦ ਸ਼ਾਹ ਬਹਾਦੁਰ | 1725 | 1748 - 54 | 1754 | |
| ਆਲਮਗੀਰ II | 1699 | 1754 - 1759 | 1759 | |
| ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ III | ਅਗਿਆਤ | 1759 ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ | 1770s | |
| ਸ਼ਾਹ ਅਲਾਮ II | 1728 | 1759 - 1806 | 1806 | 1761 ਵਿੱਚ ਅਹਿਮਦ - ਸ਼ਾਹ - ਅਬਦਾਲੀ ਦਾ ਹਮਲਾ ਸਿਹਾ ; 1765 ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲ , ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਦੇ ਨਿਜਾਮੀ ਨੂੰ BEIC ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ , 1803 ਵਿੱਚ ਰਸਮੀ ਰੂਪ ਵਲੋਂ BEIC ਦਾ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ. |
| ਅਕਬਰ ਸ਼ਾਹ II | 1760 | 1806 - 1837 | 1837 | ਬਰੀਟੀਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਨਾਮਮਾਤਰ ਕਲਪਿਤ ਸਰਦਾਰ |
| ਬਹਾਦੁਰ ਜਫਰ ਸ਼ਾਹ II | 1775 | 1837 - 1857 | 1858 | ਬਰੀਟੀਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਪਦ ਵਲੋਂ ਗਿਰਾਏ ਗਏ ਅਤੇ ਇਸ ਮਹਾਨ ਗਦਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬਰਮਾ ਲਈ ਨਿਰਵਾਸਤ ਹੋਏ। ਬਹਾਦੂਰ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਬੱਚੋ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਬਰਮਾ ਬੇਜ ਲਿਆ। |
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਗਰ
[ਸੋਧੋ]ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ
[ਸੋਧੋ]ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ https://web.archive.org/web/20150923175254/http://www.asiaurangabad.in/pdf/Tourist/Tomb_of_Aurangzeb-_Khulatabad.pdf
- ↑ Vanina, Evgenii͡a I͡Urʹevna (2012). Medieval Indian Mindscapes: Space, Time, Society, Man (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Primus Books. ISBN 978-93-80607-19-1.
- ↑ "Discover Bahadur Shah Zafar's Timeless Poetry Pratha". 2024-05-21. Archived from the original on 2024-05-21.
- ↑ Lua error in ਮੌਡਿਊਲ:Citation/CS1 at line 3162: attempt to call field 'year_check' (a nil value).
- ↑ "BBC - Religions - Islam: Mughal Empire (1500s, 1600s)". Retrieved 2017-11-25.
- ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedPagaza - ↑ The title (Mirza) descends to all the sons of the family, without exception. In the Royal family it is placed after the name instead of before it, thus, Abbas Mirza and Hosfiein Mirza. Mirza is a civil title, and Khan is a military one. The title of Khan is creative, but not hereditary. p. 601 Monthly magazine and British register, Volume 34 Publisher Printed for Sir Richard Phillips, 1812 Original from Harvard University
- ↑ Rein Taagepera (September 1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly. 41 (3): 500. doi:10.1111/0020-8833.00053. JSTOR 2600793.
- ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedborocz - ↑ Lua error in ਮੌਡਿਊਲ:Citation/CS1 at line 3162: attempt to call field 'year_check' (a nil value).
- ↑ Lua error in ਮੌਡਿਊਲ:Citation/CS1 at line 3162: attempt to call field 'year_check' (a nil value).
- ↑ John Walbridge. God and Logic in Islam: The Caliphate of Reason. p. 165.
Persianate Mogul Empire.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Credit:
(see original file).
