Freeske taaln
|
Zee Fries vuur aandere betekenissen van t Freesk. |
t Freesk (ok wal: Frees) is ne groep van West-Germaanse taaln dee binn n kontekst van t Neersassies en t Nederfrankies heelmoals ampart is. t Freesk wördt sprökn in Noord-Nederlaand (proveensie Freeslaand) en in wat kleandere heuke van Noordwest-Duutslaand en Grönningn. t Freesk is eignlik nich ne taal, mer valt oet mekaar in dree heel dudelik te oonderscheidn taaln: t Westerlauwers Freesk, t Saterfreesk en t Noordfreesk. t Was logieser west as t Westerlauwers Freesk as Westfreesk was anduud, mer dat doot ze in Nederlaand nich, umdat Westfreesk al noar ne strektaal in Noord-Hollaand verwis.
Indeling
[bewark | bronkode bewarken]
t Freesk kan zo wördn indeeld:
- Noordfreesk
- Eilaand-Noordfreesk (Ailuner Fresk)
- Sylters (Sölring)
- Föhrs en Amrums (Feering-Öömrang)
- Helgolaands (Halunder Friisk)
- Vastewal-Noordfreesk
- Goesharders (Hoorning)
- Wiedingharders (Wieringhiirder Fräisk)
- Halligers (biejnoa oetstöarven)
- Bökingharders (Mooring)
- Karrharders (biejnoa oetstöarven)
- Eilaand-Noordfreesk (Ailuner Fresk)
- Oostlauwers Freesk
- Wangeroogs (oetstöarven roonde 1950)
- Saterfreesk (Seeltersk)
- Wurstfreesk (oetstöarven roonde 1700)
- Schiermönnikoogs (Eilauners; ok vake biej et Westerlauwers Freesk rekkend)
- Westlauwers Freesk
- Vastelaandsfreesk
- Kleifreesk (Klaaifrysk)
- Wooldfreesk en Noordhooks (Wâldfrysk en Noardhoeksk)
- Zuudwesthooks (Súdwesthoeksk)
- Eilaandfreesk
- Hindeloopers (Hylpersk)
- Oost- en Westerschellings (Aastersk en Skylgersk)
- Schiermonnikoogs (Skiermûntseagersk)
- Vastelaandsfreesk
In de meeste Freeske steedn wördt ne mengtaal met Nederlaandse weurdeschat en Freeske taalprinciepn sprökn, t Stadsfreesk (Stêdsk). t Stellingwarfs en t Grönnings bint duur t Freesk beïnvlood.
Verschillende Freeske weurde
[bewark | bronkode bewarken]Hieronder wördn n antal weurde in verschillende Freeske taaln en dialektn vergelekn.
| Neersassies | Ooldfreesk | Westlauwers Freesk | Helgolaands | Sylters | Föhrs | Mooring | Saterfreesk |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| vat | fet | fet | tan, feet | Fät | |||
| man | mon | man | man | man, karming | maan, karmen | moon, karmen | Mon |
| moand | monath | moanne | muunt | muun | muun | moune | Mound |
| wiel, rad | fial, hwel, reth, thial | tsjil, red | rat, wel | weel | wel | fiilj | Jool, Rääd |
| ander | othar | oar | uur | üder | öler (ööder) | ouder | uur |
| vief | fif | fiif | fiuw | fif | fiiw | fiiw | fieuw |
| ons | us | ús | is | üüs | üs | üs | uus |
| kuken | hinnepyk | sikkelk | hen'k | hen'k | schükling | Suken | |
| keark | tziurke | tsjerke | kark | serk | sark | schörk | Säärke |
| leggen | ledza | lizze | lai | lii | lei | leede | lääse |
| peerd | hors | hynder | hings | hingst | hingst | haingst | Hoangst |
| mes | mes, sax | mes | knüf | knif | knif | knif | Soaks |
| fiets | - | fyts | rat | weel | wel | fiilj | (Foar-)Rääd |
Zee ok
[bewark | bronkode bewarken]- Westlaauwers Frais - vuur t Freesk in Nederlaand
- Oldfrais - vuur de oolde vörm van t Freesk
| Indo-europeeske talen > germaanske talen > | ||
| noordgermaanske talen: | westgermaanske talen: | oustgermaanske talen: |
| däänsk | färöösk | noorsk | norn* | sweedsk | yslandsk | afrikaansk | düütsk | engelsk | freesk | jiddisj | limbörgsk | luxembörgsk | neaderlandsk | sassisk | skotsk | wilmesauersk** | burgondisk* | gotisk* | vandaalsk* | krimgotisk* |
| * = uutstorven taal ** = mid uutstarven bedreigd | ||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
