Bithynia et Pontus nomen est provinciae Romanae in Anatolia septentrionali occidentalique creata 74 a.C.n., quae Proponti, Bosphoro Thraciano, et Ponto Euxino attingit. Hodie est pars Turciae septentrionalis.

Saeculo II a.C.n. regnum Bithynia sedem magnam habuit inter monarchias minores Anatolianas, sed ultimus rex, Nicomedes IV, non potuit se sustinere contra Mithridaten VI Ponticum, et postquam Senatus Romanus eum in regnum restituit, regnum testamento Rei Publicae Romanae legavit (74 a.C.n.).

Provincia Bithynia et Pontus anno 64 a.C. instituta est e collatione provinciae Bithyniae (prius regnum) cum partibus quibusdam regni Pontici Mithridatis VI. Lex administrandae provinciae nomine lex Pompeia (nomen traxit ab imperatore Romano Gnaeus Pompeius Magnus, hieme 63/62 a.C. lata est. E tempore Augusti Bithynia et Pontus provincia erat populi Romani. Per primam partem saeculi II saepe a legatis imperialibus administrabatur, quorum notissimus est Plinius minor, annis 103–105, imperatore Traiano; cui Plinius epistulas crebriter scripserat e quibus res de provincia gerenda discere licet.

Caput provinciae vetus urbs regalis Bithynici regni, Nicomedia, facta est, cui autem semper cum Nicaea de principatu urbium certandum fuit. Vespasiano imperatore, verisimiliter anno 73, quae antea nominabatur civitas libera et foederata Byzantium provinciae attributa est. Recompositione provinciarum imperatoris Diocletiani facta anno 295 Bithynia et Pontus in provincias Bithynia, Paphlagonia et Diospontus divisa est.

Tempore reipublicae liberae fuere proconsules :

• Marcus Aurelius Cotta 73-71 a.C.n.
• Quintus Marcius Crispus 45-44 a.C.n.
• Lucius Tillius Cimber 44-42 a.C.n.
• Gnaeus Domitius Ahenobarbus 37-35 a.C.n. aMarco Antonio designatus.

Deinde provincia a legatis Augusti pro praetore administrabatur. Hi inter alios fuerunt:

• Lucius Iulius Marinus Caecilius Simplex anno 89
• Lucius Iulius Marinus Caecilius Simplex annis 96/97 - 98/99
• Gaius Iulius Cornutus Tertullus - 111
• Gaius Plinius Caecilius Secundus 111 -
• Lucius Hedius Rufus Lollianus Avitus 159 - 165
• Marcus Didius Iulianus inter annos 185 et 189
• Lucius Egnatius Victor Lollianus anno 220 - ?

• Tenney Frank, Roman Imperialism. Novi Eboraci: Macmillan, 1914 Textus apud archive.org
• Tenney Frank, ed., An Economic Survey of Ancient Rome. 6 voll. Baltimorae: Johns Hopkins University Press, 1933-1940
• A. H. M. Jones, The Later Roman Empire 284-602; a social, economic and administrative survey. 3 voll. Oxoniae: Blackwell, 1964

Provinciae Imperii Romani ante-Diocletianae

Achaia • Aegyptus • Africa • Alpes Cottiae • Alpes Graiae • Alpes Maritimae • Alpes Poeninae • Aquitania • Arabia Petraea • Armenia • Asia • Assyria • Baetica • Bithynia et Pontus • Britannia; inferior, superior • Cilicia • Corsica et Sardinia • Creta et Cyrene • Cyprus • Dacia; inferior, superior, Porolissensis; Tres Daciae • Dacia Aureliana • Dalmatia • Epirus • Galatia • Gallia Belgica • Gallia Cisalpina • Gallia Comata • Gallia Lugdunensis • Gallia Narbonensis • Germania Inferior • Germania Superior • Hispania Tarraconensis • Hispania Ulterior • Illyricum • Iudaea • Lusitania • Lycia et Pamphylia • Macedonia • Mauritania Caesariensis • Mauritania Tingitana • Mesopotamia • Moesia; Inferior, Superior • Noricum • Numidia • Pannonia; Inferior, Superior • Raetia • Sicilia • Syria; Coele, Phoenice • Thracia Index provinciarum Rei Publicae Romanae • Index provinciarum Romanarum Imperii • Index provinciarum Romanarum Diocletianarum • Tabula successionis provinciarum Romanarum