მაჰაბჰარატა (სანსკ. महाभारत mahābhārata „თქმულება დიდ ბჰარატებზე“) — ძველი ინდური ეპიკური პოემა, რომელსაც საფუძვლად უდევს ჩრდილოეთისა და ჩრდილოეთ-დასავლეთის ინდოელი ხალხების თქმულებები და ლეგენდები. მისი აღმოცენების ხანად ითვლება ძვ. წ. II ათასწლეულის II ნახევარი. თანამედროვე სახე მიიღო ახ. წ. I ათასწლეულის შუა წლებში.

წერილობითი ფორმით ძვ. წ. 400 და ჩვ. წ. 400 წლებში ჩამოყალიბდა. მაჰაბჰარატა შეიცავს დაახლ. ასი ათას ორლექსეულს, რითაც იგი მსოფლიოში ყველაზე დიდი პოემაა.

მაჰაბჰარატა როგორც საგმირო, ასევე რელიგიურ-ფილოსოფიური ეპოსია. მის ავტორად მიჩნეულია ლეგენდარული პოეტი ვიასა, რომელსაც მაჰაბჰარატას შექმნა ღვთაება განეშამ შთააგონა.

პოემა შედგება თვრამეტი თავისა და ბოლოსიტყვაობისგან. ისევე როგორც არაბული ათას ერთი ღამე, მისი მთავარი შინაარსი განვრცობილია მრავალი პარალელური მოთხრობითა და მოკლე ეპიზოდით.

მაჰაბჰარატა განიხილავს ინდუიზმის ყველა ძირითად თემას - არსებათა ყოფას, სიკვდილსა და ხელმეორედ დაბადებას, კარმასა და დჰარმას, აღწერს ბედნიერებასა და ტანჯვას, კეთილისა და ბოროტის ქმედების ნაყოფს, მსხვერპლშეწირვას და მის დანიშნულებას.

ბჰარატას უძველესი შთამომავლობის პატრიარქს სამი შვილი ჰყავდა: დჰრიტარაშტრა, პანდუ და ვიდურა. უფროსი დჰრიტარაშტრა ბრმა დაიბადა, ამიტომ ტახტის მემკვიდრეობა შემდეგ ძმას - პანდუს - ერგო, მაგრამ პანდუმ თავისი ბრმა ძმა გაამეფა, თავად კი თავის მეუღლეებთან ერთად ტყეში გადაიხვეწა, სადაც მას ხუთი ვაჟი შეეძინა - ძმები პანდავები. მათს შორის აღსანიშნავია არჯუნა — კრიშნას მეგობარი და მოსწავლე.

ბრმა დჰრიტარაშტრას ასი ვაჟი ეყოლა, ცნობილნი როგორც კაურავები. კაურავები შიშობდნენ, რომ პანდავები მათ ტახტს შეეცილებოდნენ, ამიტომ ცდილობდნენ ძმების განადგურებას, მაგრამ პანდავებს ბედი უღიმოდათ და ისინი ყოველთვის გადაურჩებოდნენ ხოლმე სიკვდილს.

საბოლოოდ, პანდავებს წილად ერგოთ საკუთარი სამეფო, რომელიც მათ კაურავებთან კენჭისყრაში ცამეტი წლით წააგეს, მაგრამ ამ ვადის გასვლის შემდეგაც კაურავებმა პანდავებს სამეფო არ დაუბრუნეს, რამაც მათს შორის ომი გამოიწვია.

ბრძოლა კურუკშეტრას ველზე გაიმართა (დელის მიდამო). საომარი მოქმედებების დაწყებამდე კრიშნამ არჯუნას, რომელიც, მიუხედავად კაურავების ვერაგობისა, ძმათშორისი ომის წინააღმდეგი იყო, ბჰაგავადგიტა (მაჰაბჰარატას VI თავი) მოუყვა და ომის აუცილებლობასა და სამართლიანობაში დაარწმუნა. პანდავებმა კაურავები დაამარცხეს და ტახტი დაიბრუნეს.

• etext დაარქივებული 2010-03-23 საიტზე Wayback Machine. (metrical) დაარქივებული 2009-05-19 საიტზე Wayback Machine. , entered by Muneo Tokunaga
• GRETIL etext დაარქივებული 2009-07-24 საიტზე Wayback Machine. (Muneo Tokunaga)
• Mahābhārata online დაარქივებული 2010-11-07 საიტზე Wayback Machine.
• Reading Suggestions, J. L. Fitzgerald, Das Professor of Sanskrit, Department of Classics, Brown University
• Mahabharata and Sindhu- Sarasvathi tradition, a paper by Subhash kak (pdf)
• Map of India during Ramayana and Mahabharata

ხ • გ • რ სტატიები ინდუიზმის თემაზე მთავარი ღვთაებები ბრაჰმა განეშა დურგა ვიშნუ ინდრა კალი კრიშნა ლაკშმი მურუგანი პარვატი რამა სარასვატი სურია შივა ჯაგანნათა ჰანუმანი წმინდა წერილები ათარვავედა აიურვედა არანიაკა ართაშასტრა ბრაჰმასუტრა ბჰაგავატაპურანა ბჰაგავადგიტა დევიბჰაგავატა ვედები ვედანგა იაჯურვედა კამასუტრა მანუსმრიტი მაჰაბჰარატა რამაიანა რიგვედა სამავედა სამჰიტა უპანიშადა პურანა სმრიტი შრუტი ცნებები ართა აუმ აჰიმსა აშრამა ატმანი ავატარა ბჰაჯანა ბჰაკტი ბრაჰმანი გაიატრი გუნა გურუ დჰარმა ვარნა იანტრა იუგა კამა კარმა კირტანა ლინგამი მალა მანტრა მაია მოკშა მუდრა პრასადამი პარამაჰამსა პრაკრიტი პურუშა რაჯასი სადჰუ სამადჰი სამსარა სამსკარა სატვა სატსანგა სატი სვამი სვასტიკა ტამასი ტრიმურტი ტულსი შაქტი წმინდა ძროხა