Ջրառվույտ
| Ջրառվույտ | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||
| Menyanthes trifoliata L. | ||||||||||||||
| Հատուկ պահպանություն | ||||||||||||||
| Տեսակները | ||||||||||||||
Ջրառվույտ եռատերև | ||||||||||||||
|
|
Ջրառվույտ, ջրաերեքնուկ, ջրառվույտազգիների ընտանիքի ճահճային բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է 1 տեսակ՝ Ջրառվույտ եռատերև (Menyanthes trifoliata)։
Հայաստանում հանդիպում է Վայոց ձորի մարզում (Չիմոյգյոլում). գրանցված է Հայաստանի Կարմիր գրքում։ Կոճղարմատը սողացող է, բազմամյա, հատվածավոր։ Ցողունի բարձրությունը մինչև 40 սմ է։
Կենսաբանական նկարագիր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը].jpg)
Բազմամյա սողացող կոճղարմատով ջրային բույս է։ Ցողունն ունի 30-60 սմ երկարություն։ 30 սմ երկարությամբ տերևները հերթադիր են և կոթերով։ 5-8 սմ երկարությամբ տերևիկները 3 հատ են, հակաձվաձև կամ էլիպսաձև։ Խիտ գագաթնային ողկյուզներում գտնվող ծաղիկները 10-20 հատ են։ Բաժակը հնգաբաժան է, 5 բլթակներով պսակը զագարաձև է և թեթևակի մսալի։ Բլթակները ներսից խիտ ծոպավոր են, սպիտակ կամ թույլ վարդագույն են, ծաղկումից հետո թափվող։ Պտուղը միաբույն երկփեղկ տուփիկ է։ Սերմերը սեղմված են և խոշոր[1]։
Ծաղկակիր ցողունն ուղիղ է, առանց տերևների, ծաղկաբույլը՝ ողկուզանման, ծաղիկները՝ ձագարանման, սպիտակ կամ վարդագույն։ Պտուղը միաբուն, երկբաժան տուփիկ է, սերմերը՝ խոշոր, կողքերից սեղմված։
Ծաղկում է հուլիսի կեսերին։
Տարածվածություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Աճում է միջին լեռնային գոտում՝ ծովի մակարդակից 1700-2000 մ բարձրությունների վրա, լճերում կանգնած ճահճացող ջրերում։ Ծաղկում է հուլիս-օգոստոսին, պտղաբերում` օգոստոս-սեպտեմբեր ամիսներին[1]։ Հանդիպում է Սևանի (Գիլի լիճ) Դարեղեգիսի (Չիմոյի և Փիրոսի լճեր) Զանգեզուրի (Վերդոյի լիճ) ֆլորիստիկական շրջաններում։ Ընդհանուր արեալը ընդգրկում է համարյա ամբողջ Կովկասը, բարեխառն Եվրասիան և Հյուսիսային Ամերիկան[1]։
Քիմիական կազմ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բուժական նպատակներով օգտագործում են ջրառվույտ (լատին․՝ Folium Menyanthidis) տերևները։ Տերևները հավաքում են բույսի ծաղկելուց հետո, չորացնում են 45-60 °C ջերմաստիճանում[3]։
Բույսի տերևները պարունակում են ֆլավոնիոիդներ, գլիկոզիդներ, մենիանտին, վիտամին С, ասկորբինաթթու, ճարպայուղ, ալկոհոլիդներ։
Նշանակություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դեղաբույս է. պարունակում է ալկալոիդներ, ֆլավոնիդներ, ճարպեր, ներկանյութ և այլն։ Պատրաստուկներն օգտագործում են որպես լեղամուղ, ախորժաբեր, հակադողէրոցքային միջոց։ Ունի մանրէասպան հատկություն։ Գեղագարդիչ է։
Պահպանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Խոցելի տեսակ է։ Տարածման շրջանի մակերեսը 5000 կմ²-ից պակաս է, իսկ բնակության շրջանի մակերեսը՝ 500 կմ²-ից պակաս։ Ընդգրկված չէ CITES-ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում։ Պոպուլյացիայի մի մասը պահպանվում է «Սևան» ազգային պարկի տարածքում[1]։
Պատկերասրահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] |
 |
 |
 | ||
Ձախից աջ։ Բույսի ընդհանուր տեսքը, ծաղիկ, ծաղկաբույլ, կտրված ցողունը
| |||||
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
- ↑ Барабанов Е.И. Ботаника: учебик для студ.высш.учеб.заведений. — М: Издательский центр «Академия», 2006. — С. 326. — 448 с. — ISBN 5-7695-2656-4
- ↑ Блинова К. Ф. и др. Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие / Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева. — Высш. шк., 1990. — С. 176. — ISBN 5-06-000085-0
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ingrid Schönfelder, Peter Schönfelder: Das neue Handbuch der Heilpflanzen. Sonderausgabe. Franckh-Kosmos, Stuttgart 2011, ISBN 978-3-440-12932-6.
- Ting-nung Ho, Robert Ornduff: Menyanthaceae. PDF-Datei, online (Abschnitte Beschreibung und Verbreitung).
- Mohammad Qaiser: Flora of West Pakistan. 111: Menyanthaceae. Stewart Herbarium, Rawalpindi 1977, online (Abschnitt Beschreibung).
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջրառվույտ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջրառվույտ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||
|
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
