Մակեդոնական դենար
| Երկիր | Հյուսիսային Մակեդոնիա | |
|---|---|---|
| Իրավասությունը տարածվում է | Հյուսիսային Մակեդոնիա | |
| Թողարկող | Հյուսիսային Մակեդոնիայի ազգային բանկ | |
| Նախորդողը | • իտալական լիրա • Triestine lira • Yugoslav dinar | |
| Սկսած | 20 Մայիսի 1993 | |
| Փոխակերպում ստանդարտ միավորի | 0,0494290939647076 միջազգային դոլար | |
| Արտադրող | De La Rue | |
| Գին | 0,016226 եվրո | |
Մակեդոնական դենար (մակեդոնական denar, Alb. Denari maqedonas) Հյուսիսային Մակեդոնիայի ազգային արժույթն է, անունը ծագել է հին հռոմեական դենարիից։
Մեկ դենարը ֆորմալ առումով հավասար է 100 դենի, սակայն 2013 թվականից ի վեր դենի մետաղադրամները չեն օգտագործվում որպես վճարման միջոց։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շրջանառության մեջ է դրվել 1992 թվականի ապրիլի 26-ին, այդ պահին այն հավասար էր հարավսլավական դենարին։ 1993 թվականի մայիսի 5-ին արվել է անվանական արժեք 1 նոր 100 հին դրամի հարաբերակցությամբ։ Շրջանառության մեջ կան 1, 2, 5, 10 և 50 դրամ անվանական արժեքով մետաղադրամներ, 10, 50, 100, 500 և 1000 դրամ անվանական արժեքով թղթադրամներ։ 2016 թվականին ներդրվել են 200 և 2000 դրամ արժողությամբ թղթադրամներ[1]։ Միաժամանակ շրջանառությունից հանվել է 5000 դրամանոց թղթադրամը։
Ստուգաբանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դենար անվանումը առաջացել է հին հռոմեական դրամական միավորի՝ դենարի անունից։ Հապավումն է՝ ден, նրա անվան առաջին երեք կիրիլյան տառերը։
Առաջին դրամ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Առաջին դենարը ժամանակավոր արժույթ էր, որը ներդրվել է 1992 թվականի ապրիլի 26-ին, որը փոխարինեց հարավսլավական դենարին՝ 1:1 պարիտետով և հաստատեց Մակեդոնիայի դրամական անկախությունը։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մակեդոնիան անկախություն հռչակեց Հարավսլավիայից 1991 թվականի սեպտեմբերի 8-ին։ Այդ ժամանակ երկիրը օգտագործում էր հարավսլավական դենարը։ Սակայն գաղտնի նախապատրաստություններ սկսվեցին սեփական արժույթը ներմուծելու համար, և մինչև 1992 թվականի ապրիլին Մակեդոնիան պատրաստ էր դրամական անկախություն ձեռք բերել Հարավսլավիայից։ Ապրիլի 26-ին ստեղծվեց Մակեդոնիայի Ազգային բանկը, և դենարը հայտարարվեց ազգային արժույթ։ «Արժեքի կտրոնների» տեսքով թղթադրամները շրջանառության մեջ են մտել հաջորդ օրը, և 1992 թվականի ապրիլի 30-ին հարավսլավական դենարը դադարեց օրինական վճարման միջոց լինելուց։ 1993 թվականի մայիսին առաջին դրամը 100-ից 1-ի փոխարժեքով փոխարինվեց նոր մշտական դրամով, որը բաղկացած էր թղթադրամներից և մետաղադրամներից։
Արտադրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գրառումների տպագրությունը սկսվել է 1992 թվականի հունվարի 15-ին Պրիլեպի «11 Հոկտեմբեր» տպագրատանը։ Գաղտնի նոր արժույթ ստեղծելու դժվարություններն արտացոլվել են հենց թղթադրամներում։ Սլովենիայից գնված թուղթն անորակ էր և չուներ համապատասխան անվտանգություն։ Թեև արտահայտված է դենարիով, սակայն արժույթի անվանումը չի նշվում թղթադրամների վրա, քանի որ դրանք տպագրվել են մինչև «Դրամական միավորի մասին» օրենքի ընդունումը։ Նմանապես, թողարկողը հանդես է եկել որպես «Մակեդոնիայի ազգային բանկ», այլ ոչ թե նրա իրավահաջորդ՝ Մակեդոնիայի Հանրապետության Ազգային բանկ[2]։
Դիզայն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գրառումները մշակվել են «11 Հոկտեմբեր» տպարանի երիտասարդ աշխատակցի կողմից, ով ուներ ընդամենը մեկ շաբաթ և սահմանափակ բյուջե դրանք ձևավորելու համար։ Այսպիսով, ամենացածր վեց անվանական արժեքները նույնական էին, բացառությամբ դրանց գույների։ Բոլորը պատկերում էին մի տղամարդ և երկու կին, որոնք ծխախոտի տերևներ են քաղում առջևում, իսկ հետևի կողմը նվիրված է Կրուշևոյի Իլինդենի հուշարձանին, որը, ըստ բանկի, «արտահայտում է Մակեդոնիայի քաղաքացիների հավերժական պայքարը խաղաղության և ազատության համար»։
Մետաղադրամներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հուշադրամի դիմերեսին արևի ոճավորված պատկերի ֆոնի վրա արևի անվանական արժեքն է՝ 16 ճառագայթով։ Դարձերեսին պետության անվանումն է, իսկ եզրին՝ թողարկման տարեթիվը, կենտրոնում՝ համապատասխան պատկերը։ Բոլոր անվանական արժեքների մետաղադրամների եզրերը հարթ են։
| Պատկեր | Դոնոմինացիա | Թողարկման տարեթիվը | Նկարագրություն |
|---|---|---|---|
| Նյութ։ Cu/Zn/Ni 80:17:3. Տրամագիծը 21,5 մմ. Քաշը 4,05 գ. Հաստությունը 1,6 մմ. Շրջանառության մեջ 1993 թվականի մայիսի 10-ից մինչև 2012 թվականի դեկտեմբերի 31-ը. Դարձերես սեւագլուխ ճայ (լատին․՝ Larus ridibundus). | |||
2006 2008 2014 2016 2020 |
Նյութ։ Cu/Zn/Ni 80:17:3. Տրամագիծը 23,8 մմ. Քաշը 5,10 գ. Հաստությունը 1,5 մմ. Շրջանառության մեջ 1993 թվականի մայիսի 10-ից. Դարձերես: Շարպլանա հովիվ շուն | ||
|
|
2008 2014 2018 2022 |
Նյութ։ Cu/Zn/Ni 80:17:3. Տրամագիծը 25,5 մմ. Քաշը 6,20 գ. Հաստությունը 2 մմ. Շրջանառության մեջ 1993 թվականի մայիսի 1-ից. Դարձերես: Օխրիդյան իշխան (լատին․՝ Salmo letnica). | |
.jpg)
|
2008 2014 2022 |
Նյութ։ Cu/Zn/Ni 80:17:3. Տրամագիծ 27,5 մմ։ Քաշը 7,20 գ։ Հաստությունը 1,6 մմ։ Շրջանառության մեջ 1993 թվականի մայիսի 10-ից։ Դարձերես: սովորական լուսան (լատին․՝ Lynx lynx). | |
| Նյութ։ Cu/Zn/Ni 70:18:12. Տրամագիծ 24,5 մմ։ Քաշը 6,60 գ։ Սիրամարգ հատակի խճանկարից Ստոբի (Գրադսկոյի համայնք եկեղեցուց), V-VI դդ. | |||
| Նյութ։ Cu/Zn/Ni 62:20:18. Տրամագիծը 26,5 մմ։ Քաշը 7,70 գ։ Հաստությունը 1,8 մմ։ Շրջանառության մեջ2008 թվականի նոյեմբերի 18-ից։ Դարձերես Գաբրիել Հրեշտակապետ որմնանկարից, Սուրբ Գեորգի եկեղեցի (Կուրբինովո)|եկեղեցի Սբ. Ջորջը Կուրբինովոյում։ |
Թղթադրամներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1992 թվականի շարք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| 1992 թվականի շարք | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Պատկեր | Դոնոմինացիա | Հիմնական գույներ | Չափսեր (մմ) | Ջրի նշագիծ | Նկարագրություն | Ամսաթվեր | |||||
| Դիմերես | Դարձերես | Դիմերես | Դարձերես | Տպագրություն | Թողարկման | Բռնագրավման | |||||
| Պատկեր:Банкнота 10 денари назад (1992 год.).png | Պատկեր:Банкнота 10 денари напред (1992 год.).png | 10 դենար | կապույտ | 145×76 | Կրկնվող նախշեր | Հուշարձան Իլինդեն (Մակեդոնիա) Կրուշեւոյում | Ծխախոտ հավաքող կանայք | 1992 | 27 ապրիլ 1992 | 10 մայիս 1993 | |
| Պատկեր:Банкнота 25 денари назад (1992 год.).png | Պատկեր:Банкнота 25 денари напред (1992 год.).png | 25 դենար | վարդագույն | ||||||||
| Պատկեր:Банкнота 50 денари назад (1992 год.).png | Պատկեր:Банкнота 50 денари напред (1992 год.).png | 50 դենար | շագանակագույն | 31 օգոստոս 1993 | |||||||
| Պատկեր:Банкнота 100 денари назад (1992 год.).png | Պատկեր:Банкнота 100 денари напред (1992 год.).png | 100 դենար | մուգ կապույտ | ||||||||
| Պատկեր:Банкнота 500 денари назад (1992 год.).png | Պատկեր:Банкнота 500 денари напред (1992 год.).png | 500 դենար | կանաչ | ||||||||
| Պատկեր:Банкнота 1000 денари назад (1992 год.).png | Պատկեր:Банкнота 1000 денари напред (1992 год.).png | 1000 դենար | բաց կապույտ | 30 նոյեմբեր 1993 | |||||||
| Պատկեր:Банкнота 5000 денари назад (1992 год.).png | Պատկեր:Банкнота 5000 денари назад (1992 год.) (ПС- датотеката со исто име е слика од предната страна; грешка во пишувањето)).png | 5000 դենար | կարմիր, շագանակագույն | Աղջիկը համակարգչի մոտ | |||||||
| Պատկեր:Банкнота 10000 денари назад (1992 год.).png | Պատկեր:Банкнота 10000 денари напред (1992 год.).png | 10 000 դենար | կարմիր, շագանակագույն | Տղամարդկանց պար և հուշարձան Իլինդեն (Մակեդոնիա) Կրուշևոյում | Սուրբ Սոֆիայի տաճար | ||||||
1993 թվականի շարք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| 1993 թվականի շարք | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Պատկեր | Դոնոմինացիա | Հիմնական գույներ | Չափսեր (մմ) | Նկարագրություն | Ամսաթվեր | |||||
| Դիմերես | Դարձերես | Դիմերես | Դարձերես | Ջրի նշագիծ | Տպագրություն | Թողարկման | բռնագրավման | |||
| Պատկեր:Банкнота 10 денари напред (1993 год.).png | Պատկեր:Банкнота 10 денари назад (1993 год.).png | 10 դենար | կապույտ | 150×73 | Հուշարձան Իլինդեն (Մակեդոնիա) Կրուշեւոյում | Համայնապատկեր Կրուշեւո | Հուշարձան Իլինդեն (Մակեդոնիա) Կրուշեւոյում | 1993 | 5 մայիս 1993 | 1996 |
| Պատկեր:Банкнота 20 денари напред (1993 год.).png | Պատկեր:Банкнота 20 денари назад (1993 год.).png | 20 դենար | շագանակագույն, մուգ կարմիր | Դաութ փաշայի բաղնիքը Սկոպյե | Ժամացույցի աշտարակ Սկոպյե | |||||
| Պատկեր:Банкнота 50 денари напред (1993 год.).png | Պատկեր:Банкнота 50 денари назад (1993 год.).png | 50 դենար | կարմիր | Սուրբ Պանտելեյմոնի վանք Ներեզիում | Մակեդոնիայի ժողովրդական բանկի հին շենքը Սկոպյե | |||||
| Պատկեր:Банкнота 100 денари напред (1993 год.).png | Պատկեր:Банкнота 100 денари назад (1993 год.).png | 100 դենար | շագանակագույն | Սուրբ Սոֆյայի տաճար | Ազգային թանգարանի շենքը Օհրիդում | |||||
| Պատկեր:Банкнота 500 денари напред (1993 год.).png | Պատկեր:Банкнота 500 денари назад (1993 год.).png | 500 դենար | շագանակագույն, մուգ կանաչ | Սուրբ Հովհաննես Կանեոյի եկեղեցի (Օհրիդ) | Սամուելի ամրոց (ամրոց, Հյուսիսային Մակեդոնիա) Օհրիդե | Սուրբ Հովհաննես Կանեոյի եկեղեցի | ||||
1996-2022 թվականների շարքեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2018 թվականից սկսած 10 և 50 դրամանոց թղթադրամները տպագրվում են պոլիմերային տեսքով։
| Դիմերես | Դարձերես | Դոնոմինացիա | Չափսեր (մմ) | Թողարկման տարեթիվ | Նկարագրություն |
|---|---|---|---|---|---|
| 1996, 1997, 2001, 2003, 2005, 2006, 2007, 2008, 2011 | Առջեւի կողմը։ աստվածուհու արձանիկ Isis Ohrida, մ.թ.ա III դ. , ականջօղ Բերանցի գյուղից , մ.թ.ա․ IV դ. Հետադարձ կողմ՝ հատակի խճանկարի հատված Ստոբի եկեղեցուց (Գրադսկոյի համայնք), V-VI դդ. Ջրանիշ' «Իսիս աստվածուհու արձանը | ||||
| 2018 | |||||
| 2020 | |||||
| 1996, 1997, 2001, 2003, 2007 | Դիմերես Անաստասիա Iկայսեր դեկորատիվ կամարի ֆոնին եկեղեցու Սբ. Պանտելեյմոն Ներեզիում Դարձերես'Գեորգը Կուրբինովոյում Ջրանիշ'։ Անաստասիոս I կայսրի ֆոլիսը | ||||
| 2018 | |||||
| 1996, 1997, 2000, 2002, 2004, 2005, 2007, 2008, 2009, 2013, 2018 | Դիմերես։ սվաղ ալբանական տնից Դեբար քաղաք : | ||||
| 2022 | |||||
| 2016 | Դիմերես կավե պատկեր Վինիցա (քաղաք)|Վինիցայից Դարձերես. Խայտաբղետ մզկիթի դիզայնի տարրեր և Իշակ բեյի մզկիթ Բիթոլա Ջրանիշ։ նախշ, դավանանք | ||||
| 1996 | Դիմերես։ ոսկեգույն թաղման դիմակ Trebenisha necropolis, մ.թ.ա VI դ., ականջօղ Օհրիդի մ.թ.ա․ 3-2-րդ դդ. . Դարձերես' կակաչ 'Ջրանիշ'։ թաղման դիմակ | ||||
| 2003, 2009, 2014 | |||||
| 2020 | |||||
| 1996 | Դիմերես:պատկեր Սբ. Բժիշկներ-Մալի եկեղեցուց Օհրիդում Դարձերես'. պատկերասրահ եկեղեցուց Սբ. Սոֆիա Ջրանիշ'։ Մարիամ Աստվածածին | ||||
| 2003, 2009, 2013, 2016 | |||||
| 2022 | |||||
| 2016 | Դիմերեսհարսանյաց զգեստով կին Դարձերես. 16-րդ դարի ոսկեզօծ անոթի դիզայնի տարրեր Ջրանիշ՝ հարսնացու, դավանանք | ||||
| 2022 | |||||
| 1996 | 'ԴիմերեսՄաենադների բրոնզե կերպարանքը Տետովո, մ․թ․ա․ 6-րդ դ., Դարձերես խճանկարի հատված Բիտոլա, մ․թ․ա 5-4-րդ դդ․ Ջրանիշ. Մաենադի կերպար |
Փոխարժեքի ռեժիմ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հյուսիսային Մակեդոնիան օգտագործում է արտարժույթի կառավարման ռեժիմ՝ դենիարի փոխարժեքը սահմանելու համար, որի փոխարժեքի խարիսխը եվրոն է։ Դենարը կապված է եվրոյի հետ 1 € = 61,4950 MKD հարաբերակցությամբ:
| MKD ներկա փոխարժեքները | |
|---|---|
| Google Finance կայքից՝: | AMD CAD CHF EUR GBP JPY RUB USD |
| XE.com կայքից՝ | AMD CAD CHF EUR GBP JPY RUB USD |
| OANDA.com կայքից՝ | AMD CAD CHF EUR GBP JPY RUB USD |
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Banknote News — Macedonia new 200- and 2,000-denar notes (B215, B216) confirmed Արխիվացված 2017-02-03 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ «Со солзи и во тајност се печатеше првиот македонски денар». www.utrinski.mk. 2011 թ․ սեպտեմբերի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
