Կրավորական սեռ
Կրավորական սեռի բայերը ցույց են տալիս գործողություն, որ մեկ այլ առարկայից՝ խնդրից, անցնում է ենթակային։ Կրավորական սեռի բայերը կազմվում են ներգործական սեռի բայերից՝ վ ածանցի միջոցով, օրինակ՝ - Անշո՜ւշտ․ չէ՞ որ ամեն մի գործ, որ կատարվում է գաղտուկ, հանցանք է ըստինքյան։ (Մուրացան)։
Կրավորական կառուցվածքի նախադասության տրամաբանական ենթական՝ որպես գործողության, հատկանիշի ստեղծող, այս կամ այն կերպ անտեսված է, չունի այն կարևորությունը, ինչ համապատասխան ներգործական նախադասության ենթական։ Կրավորական կառուցվածքի նախադասության մեջ առարկակի դերն ավելի մեծ է, քան համապատասխան ներգործական կառուցվածքի նախադասության մեջ։
Կրավորական նախադասության տրամաբանական ենթական կամ քերականական ներգործող խնդիրն արտահայտվում է՝
- բացառական հոլովով, օրինակ՝ Բարդիների կատարները ասես բռնկվել էին... էլեկտրական լույսերից: (Սերո Խանզադյան)
- սեռական հոլովաձևի ու կողմից կապի միջոցով[1], օրինակ՝ Այս գիրքը կարդացվել է ձեր կողմից:
Կրավորական սեռի բայը կարող է ստանալ նաև գործիական հոլովով արտահայտված ներգործող անուղղակի խնդիր[2], օրինակ՝ Անձրևը շրխկոցով խփում էր դիմացի անտառին, ձորը լցվել էր մեծ ջրի խշշոցով, աշխարհը մի տեսակ խուլ ու փափուկ էր: (Հրանտ Մաթևոսյան)
Վ ածանցն ստացած բայերը կարող են լինել նաև չեզոք սեռի, օրինակ՝ Տաքդեղի շարուկը կեծանում էր, շունը փաթաթվել էր ինքն իր մեջ ու նիրհում էր: (Հրանտ Մաթևոսյան), Ոչ հագնվել էր, ոչ լվացվել էր և ոչ սանդրվել էր: (Րաֆֆի)
Կրավորական սեռի որոշ բայերի հատուկ է կրկնասեռությունը. այդ բայերը նույն ձևով կարող են արտահայտել և՛ կրավորական, և՛ չեզոք սեռերի իմաստ[3], օրինակ՝
- կրավորական սեռ - Հակառակորդի ավտոմեքենան կանգնեցվել և գլորվել է ձորը պարտիզանների կողմից:
- չեզոք սեռ - Ընկած էին քարերի ահագին բեկորներ, որոնք, պոկվելով մերձակա լեռնից, ցած էին գլորվել, բոլորովին մերկ թողնելով ծառերի արմատները: (Րաֆֆի)
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Բայի սեռ
- Ներգործական սեռ
- Չեզոք սեռ
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Է. Աղայան, Լեզվաբանության հիմունքներ, Երևան, 1987։
- Հրաչյա Աճառյան, Լիակատար քերականություն հայոց լեզվի, հատոր 4, գիրք Ա, Երևան, 1959։
- Ա. Աբրահամյան, Բայը ժամանակակից հայերենում, գիրք առաջին, Երևան, 1962։
| ||||||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
