Էկոլոգիական աղետ
Էկոլոգիական աղետ, կենդանի օրգանիզմների ոչնչացման պատճառով բնական համակարգերի անդառնալի փոփոխություն, բնության և հասարակության միջև հանկարծակի կամ ժամանակի ընթացքում առաջացող կտրուկ փոփոխություն, որն առաջացնում է բնական և սոցիալական համակարգերի անկայունություն կամ կայունությանը սպառնացող իրավիճակներ։ Աղետալի իրավիճակներ կարող են առաջանալ բնական (երկրաշարժեր և այլն) և տեխնածին (էներգետիկ և այլն) պայթյունանման աղետների հետևանքով կամ երկարատև էկոլոգիական ճգնաժամի ձևով (շրջակա միջավայրի աղտոտում և բնական ներուժի քայքայում)։ Տարբերում են տեղային (ընդգրկում են առանձին տեղամասեր), տարածաշրջանային (մեծ տարածքներ) և խոշորամասշտաբ (ամբողջ մայրցամաքներ կամ երկրագունդը) էկոլոգիական աղետներ։
Էկոլոգիական աղետ է նաև բնական անկանոնությունը, որը հաճախ առաջանում է բնության վրա մարդահարույց գործոնների ազդեցությամբ և զանգվածաբար ոչնչացնում բույսերն ու կենդանիները, պատճառում տնտեսական և մարդկային զգալի կորուստներ։ Օրինակ՝ հրաբխային ժայթքումները, երաշտները, երկրաշարժերը, արդյունաբերական ձեռնարկությունների (քիմիական գործարաններ, ատոմակայաններ) կամ տեխնիկական սարքերի վթարները հանգեցնում են շրջակա միջավայրի աղտոտման, տնտեսական վնասի, կենդանի օրգանիզմների, երբեմն էլ մարդկանց մահացության։
Դասակարգում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Աղետները կարող է լինել լոկալ և գլոբալ.
- լոկալ էկոլոգիական աղետը բերում է մեկ կամ ավելի տեղային էկոհամակարգերի ոչնչացման
- գլոբալ էկոլագիական աղետը հիպոթետիկ իրադարձություն է, որը հնարավոր է էկոլոգիական համակարգերի, կենսոլորտի վրա արտաքին կամ ներքին ազդեցությունների կամ ազդեցությունների հաջորդականության թույլատրելի մակարդակի գերազանցման դեպքում (օրինակ` միջուկային ձմեռ)։
Խոշոր էկոլոգիական աղետների օրինակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ԽՍՀՄ Չեռնոբիլյան աղետ` Ուկրաինայի, մասամբ նաև Ռուսաստանի և Բելոռուսիայի տարածքի ճառագայթային աղտոտվածություն
- Վթար Սևեզոյի (Իտալիա) քիմիական գործարանում
- Ցիանական միացությունների արտանետում Բհոպալում, Հնդկաստան
- Խմելու ջրի վարակում, Բանգլադեշ, Հնդկաստան
- Արալյան ծովի ոչնչացում`ծովի անհետացում
- СО2 գազի կոնցենտրացիայի ավելացում օդում`գլոբալ տաքացում և կորալների ոչնչացում
- 1970 թվականի Կանադական էկոլոգիական աղետ en:Ontario Minamata disease
- 2010 թվականին էկոլոգիական աղետ Հունգարիայում` ալյումինի գործարանում ամբարտակի փլուզում, որի հետևանքով տարածքի հարյուրավոր հեկտարներ, ինչպես նաև Դանուբը և նրա վտակները լցվեցին «կարմիր նստվածքահանքով»
- Մեքսիկական ծոցում Deepwater Horizon նավթային հարթակի պայթյուն
- ԱՄՆ-ի բնապահպանական պատերազմը Վիետնամի դեմ
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
