Զենք
| Զենք | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | զենքի ֆուկցիոնալ դաս |
| Ենթատեսակ | tool? և adult product?[1] |
Զենք, հակառակորդի կենդանի ուժի, տեխնիկայի ու կառույցների ոչնչացման սարքավորումների և միջոցների ընդհանուր անվանումը։ Զենքն առաջացել է մարդկության զարգացման վաղ շրջանում՝ որպես որսի և պաշտպանության միջոց, սակայն տարբերություն չի եղել աշխատանքի գործիքների և զենքի միջև։ Ժամանակակից զենքերը լինում են՝ միջուկային, քիմիական, բակտերիալոզիական, հրաձիգ (հրետանային, հրաձգային և մերձամարտի միջոցներ), ռեակտիվ, հրթիռային, ականային, տորպեդային և սառը։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մարդկությունը զենք է կիրառել հնագույն ժամանակներից։ Առաջին զենքերը փայտն ու քարն էին։ Հենց սկզբից զենքի հիմնական նպատակը առաջին հերթին գիշատիչներից պաշտպանվելն էր, իսկ հետո՝ որսը։ Բայց հետո զենքը սկսեց օգտագործվել ռազմական նպատակներով։
Յուրաքանչյուր պատմական ժամանակաշրջան ուներ զենքի իր տեսակները։ Միևնույն ժամանակ, զենքերը զարգացել են հասարակության էվոլյուցիայի հետ մեկտեղ։ Ավելին, զենքի էվոլյուցիան գրեթե միշտ հանդիսանում է որպես ամբողջության հասարակության էվոլյուցիայի ասպեկտներից մեկը։
Պարզունակ հասարակություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Զենքի ամենապարզ տեսակները նկատվում են շիմպանզեների մոտ[2], ինչը թույլ է տալիս բարձրագույն պրիմատներից մարդու էվոլյուցիայի տեսության կողմնակիցներին ենթադրել զենքի օգտագործում վաղ հոմինիդների կողմից դեռ հինգ միլիոն տարի առաջ[3]։ Սրանք մահակներ էին, պարզունակ նիզակներ և հում քարեր։ Այնուամենայնիվ, զենքի նման վաղ ձևերի բնույթը թույլ չի տալիս գտնել դրանց կիրառման որևէ միանշանակ հնագիտական ապացույց (իրականում վաղ հոմինիդները կարող էին օգտագործել պարզունակ զենքերի բազմազանություն)։
Հայտնի են նիզակների հնագիտական գտածոներ, որոնք ավելի քան 300 հազար տարեկան են[4][5][6][7], ինչպես նաև նետերի ծայրեր, որոնք հայտնաբերվել են 2012 թվականին Գերմանիայի Շյոնինգեն քաղաքի մոտ[8]։ Շենինգենի նիզակները, որոնք թվագրվում են վաղ պալեոլիթի դարաշրջանում, համարվում են մարդկանց ամենահին հայտնի մարտական զենքերը[9].:
Հետագայում հայտնվեցին քարե զենքեր։ Աշխարհի տարբեր շրջաններում հայտնաբերվել են բազմաթիվ քարե կացիններ, քարե նետերի ծայրեր և նիզակներ։ Միաժամանակ օգտագործվել են նաև փայտից պատրաստված զենքեր (օրինակ՝ մահակներ), ինչպես նաև ոսկրային զենքեր։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զենք» հոդվածին։ |
| ||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ (1988—1994) հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո ։ 
|
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 686)։
|
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ [780 - Mature > Weapons Google Product Taxonomy]
- ↑ Jill D. Pruetz1 and Paco Bertolani, Savanna Chimpanzees, Pan troglodytes verus, Hunt with Tools" Արխիվացված 2007-02-28 Wayback Machine, Current Biology, March 6, 2007
- ↑ Rick Weiss, «Chimps Observed Making Their Own Weapons», The Washington Post, February 22, 2007
- ↑ Hartmut Thieme, Reinhard Maier (Hrsg.): Archäologische Ausgrabungen im Braunkohlentagebau Schöningen. Landkreis Helmstedt, Hannover 1995.
- ↑ Hartmut Thieme: Die ältesten Speere der Welt — Fundplätze der frühen Altsteinzeit im Tagebau Schöningen. In: Archäologisches Nachrichtenblatt 10, 2005, S. 409—417.
- ↑ Michael Baales, Olaf Jöris: Zur Altersstellung der Schöninger Speere. In: J. Burdukiewicz u. a. (Hrsg.): Erkenntnisjäger. Kultur und Umwelt des frühen Menschen. Veröffentlichungen des Landesamtes für Archäologie Sachsen-Anhalt 57, 2003 (Festschrift Dietrich Mania), S. 281—288.
- ↑ O. Jöris: Aus einer anderen Welt — Europa zur Zeit des Neandertalers. In: N. J. Conard u. a. (Hrsg.): Vom Neandertaler zum modernen Menschen. Ausstellungskatalog Blaubeuren 2005, S. 47-70.
- ↑ «Старейшее в мире оружие нашли немецкие археологи» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
- ↑ Lower Palaeolithic hunting spears from Germany. Hartmut Thieme. Letters to Nature. Nature 385, 807—810 (27 February 1997); doi:10.1038/385807a0, Nature.com
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
