Բորիս Շչերբինա
| Բորիս Շչերբինա Борис Щербина | |||
.jpg)
| |||
| |||
|---|---|---|---|
| հունվարի 13, 1984 - հունիսի 7, 1989 | |||
| Նախորդող | Իգնատի Նովիկով | ||
| Հաջորդող | Լև Ռյաբև | ||
| |||
| դեկտեմբերի 11, 1973 - հունվարի 13, 1984 | |||
| Նախորդող | Ալեքսեյ Կորտունով | ||
| Հաջորդող | Վլադիմիր Չիրսկով | ||
| |||
| մայիսի 6, 1961 - դեկտեմբերի 18, 1973 | |||
| Նախորդող | Վասիլի Կոսսով | ||
| Հաջորդող | Գենադի Բոգոմյակով | ||
| Կուսակցություն՝ | ԽՄԿԿ (1939թ.-ից) | ||
| Կրթություն՝ | Խարկովի երկաթուղային տրանսպորտի պետական համալսարան ՈւԽՍՀ ԽՄԿԿ ԿԿ հանրապետական կուսակցական դպրոց | ||
| Մասնագիտություն՝ | Երկաթուղային ինժեներ | ||
| Ծննդյան օր | 1919 հոկտեմբերի 5 | ||
| Ծննդավայր |  Դեբալցևո, ՈւԽՍՀ, ԽՍՀՄ
| ||
| Վախճանի օր | օգոստոսի 22, 1990 (տարիքը 70) | ||
| Վախճանի վայր | Մոսկվա, ՌԽՍՖՀ, ԽՍՀՄ
| ||
| Թաղված | Նովոդեվիչյան գերեզմանոց | ||
| Քաղաքացիություն | ԽՍՀՄ
| ||
| Ամուսին | Ռաիսա Պավլովնա Շչերբինա (1919-1984) | ||
| Զավակներ | Յուրի (ծ. 1941) | ||
| Պարգևներ |
   և  | ||
.svg)
.jpg)
Բորիս Եվդոկիմովիչ Շչերբինա (ռուս.՝ Борис Евдокимович Щербина, հոկտեմբերի 5, 1919[2][1], Դեբալցևո, Դոնեցկի մարզ - օգոստոսի 22, 1990[1], Մոսկվա, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), խորհրդային և ուկրաինացի պետական ու կուսակցական գործիչ։ ԽՍՀՄ Նախարարների Խորհրդի նախագահի տեղակալ (1984-1989 թվականներ)։ Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս։ Արևմտյան Սիբիրում նավթագազային համալիրի ստեղծողներից մեկը։ Ղեկավարել է Չեռնոբիլի ԱԷԿ-ի վթարի (1986) և Հայկական ԽՍՀ-ի (1988) երկրաշարժի հետևանքների վերացումը։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծնվել է ուկրաինացի երկաթուղայինի ընտանիքում։ 1937 թվականին ընդունվել Է Խարկովի երկաթուղային տրանսպորտի ինժեներների ինստիտուտ։ Հաջող ուսման և ակտիվ հասարակական աշխատանքի համար 1939 թվականին ստացել է Ուկրաինայի ԼԿԵՄ Կենտկոմի պատվոգիր։ Նույն թվականին անդամակցել է կուսակցությանը։
Ուսումը ընդհատել է և կամավորը մեկնել է խորհրդային-ֆիննական պատերազմի, կռվել 316-րդ առանձին դահուկային էսկադրոնի կազմում։ Ինստիտուտն ավարտել է միայն 1942 թվականին։
Կուսակցական գործունեություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին զբաղվել է ռազմական երկաթուղային փոխադրումների կազմակերպմամբ։
1942 թվականին նշանակվել է Խարկովի կոմերիտական կազմակերպության մարզային կոմիտեի քարտուղար։ Գերմանական օկուպացիայի ընթացքում տեղափոխել են ՀԼԿԵՄ Կենտկոմի աշխատակազմ։
1944 թվականից կուսակցական աշխատանքի է անցել։ 1948 թվականին ավարտել է ՀԿԿ Կենտկոմին առընթեր բարձրագույն կուսակցական դպրոցը։ 1950-1951 թվականներին գլխավորել է Խարկովի ԽՄԿԿԿ քաղաքային կոմիտեն։
1951 թվականին Բ. Շչերբինան ուղղված էր Սիբիրում ղեկավար տնտեսական աշխատանք կատարելուն։ Այնտեղ նրա ղեկավարությամբ ավարտվել է Իրկուտսկի ՀԷԿ-ի շինարարությունը (1958 թվական), սկսվել է եղբայրական ՀԷԿ-ի շինարարությունը (1954 թվական)։ Գրավադրված են Անգարսկ և Շելեխով քաղաքները, շահագործման է հանձնվել անգարի նավթաքիմիական կոմբինատը (1955)։
1951-1955 թվականներին Բ. Շչերբինան զբաղեցրել է քարտուղարի, իսկ 1955-1961 թվականներին՝ Իրկուտսկի շրջանային կոմիտեի երկրորդ քարտուղարի պաշտոնը։
Տասնիններորդ դարի սկզբին տեղափոխվել է Տյումենի մարզ։ 1961-1973 թվականներին նա աշխատել է որպես Տյումենի շրջանային կոմիտեի առաջին քարտուղար։
«Մեզ մոտ եկավ երիտասարդ, հմայիչ, ողջախոհ, նորարարության ոգով տարված առաջնորդ, որից ակնկալում էինք շատ փոփոխություններ», - գրել է նրա մասին պրոֆեսոր-պատմաբան Յուրի Ժիբիլսկին[3]։
Այդ շրջանում սկսվել է արդյունաբերական հետախուզությունը և նավթի արդյունահանումը. գործարկվել է առաջին նավթային հանքավայրը Արևմտյան Սիբիրում (Շաիմսկի)։ Նրա ղեկավարության 12 տարիների ընթացքում տարածաշրջանը դարձել է ԽՍՀՄ-ում գլխավոր նավթ և գազ արդյունահանողը[4]։
ԽՄԿԿ Կենտկոմի անդամ (1976-1990 թվականներ)։ ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի 6-11 գումարումների պատգամավոր։ ՌԽՖՍՀ 5-րդ գումարման Գերագույն Խորհրդի պատգամավոր։
ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1973-1984 թվականներին եղել է ԽՍՀՄ նավթային և գազային արդյունաբերության ձեռնարկությունների շինարարության նախարար։
Այս պաշտոնում ներդրել է նավթի և գազի յուրացման բարձր արդյունավետ մեթոդներ, գիտնականներին ներգրավել է տայգայի, անանցանելի ճահճների, հավերժական սառածության պայմաններում շինարարության ժամանակ առաջացող տեխնոլոգիական խնդիրների լուծմանը։ Նավթի և գազի արտահանման համար խողովակաշարերի երկարությունը կրկնապատկվել է։ Նրա օրոք արհեստները ավտոմատացվել են։ Նավթի և գազի հանքավայրերի կառուցման տեմպերը բազմիցս աճել են. դրա շնորհիվ ԽՍՀՄ-ն աշխարհում առաջին տեղն է գրավել ածխաջրածինների արդյունահանման ցուցանիշով[4]։
1984 թվականի հունվարի 13-ին նշանակվել է ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի նախագահի տեղակալ և այդ պաշտոնը զբաղեցրել մինչև 1989 թվականի հունիսի 7-ը, երբ կառավարության անդամներին սկսել է ընտրել ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդը, որը ձևավորվել է ԽՍՀՄ ժողովրդական պատգամավորների առաջին համագումարում։ Ղեկավարել է նավթային արդյունաբերության նախարարության, գազարդյունաբերության նախարարության, Էներգետիկայի նախարարության, ածխարդյունաբերության նախարարության, երկրաբանության, Պետտեխնաձորի և Պետատոմէներգահսկողության նախարարության գործունեությունը։
Չեռնոբիլի ԱԷԿ-ի վթարի հետևանքների վերացում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1986 թվականին գլխավորել է Չեռնոբիլի ԱԷԿ-ի վթարի հետևանքների վերացման կառավարական հանձնաժողովը։ 1986 թվականի ապրիլի 26-ին մեկնել է Կիև և անմիջապես մեկնել Պրիպյատ։ Հաջորդ օրը՝ ապրիլի 27-ին, ժամը 10:00-ին վթարից 32 ժամ անց քաղաքի տարհանման որոշում է կայացրել։ Այնուհետև կազմակերպվել է նաև բնակիչների տարհանում կայանի շուրջ 10 և 30 կիլոմետրանոց հատվածից[5]:
Հանձնաժողովը որոշել է նաև բազմաթիվ այլ խնդիրներ՝ կայանում հրդեհի մարումից մինչև չորրորդ էներգաբլոկի վրա թաքնվելու, տարածքի ապաակտիվացման, փրկված էներգաբլոկների աշխատանքի վերսկսման և էներգակիրների Նոր ավանի կառուցման[6]։
Ենթադրվում է, որ Չեռնոբիլի ԱԷԿ-ի վթարի հետևանքների վերացման գոտի գործուղումները խաթարել են նրա առողջությունը և կրճատել նրա կյանքը[4]։
1986 թվականի հուլիսի 3-ին ԽՄԿԿ կենտկոմի քաղբյուրոյի նիստում Շչերբինան հայտարարել էր ՌԲՄԿ ռեակտորների վտանգի մասին և առաջարկել «հեշտ որոշում ընդունել ՌԲՄԿ ռեակտորներով նոր ատոմակայանների շինարարությունը դադարեցնելու մասին»[7][8]։
Երկրաշարժ Հայաստանում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1988 թվականին գլխավորել է Հայաստանում երկրաշարժի հետևանքների վերացման հանձնաժողովը, որը դարձել է ողջ Խորհրդային Միության գործը։ Հայաստանի բանակային ստորաբաժանումները և բոլոր հանրապետությունների շինարար կամավորներն օգնել են Սպիտակի, Լենինականի (Գյումրի) և տարերքից տուժած այլ բնակավայրերի (21 քաղաք և 350 գյուղ, որոնցից 58-ն ամբողջությամբ ավերվել են) բնակիչներին գտնել փլատակների տակից և կարգավորել կյանքը։
Երկրաշարժի ժամանակ, որը հավասար էր Հիրոսիմայի 10 միջուկային պայթյուններին ստորգետնյա հարվածների հզորությանը, ավելի քան 25 հազար մարդ զոհվել է, 140 հազարը դարձել հաշմանդամ, իսկ 514 հազար մարդ զրկվել է տանիքից[9]։ Շչերբինան ներգրավել է նաև միջազգային փրկարարների՝ Չեխոսլովակիայից, Ավստրիայից, որոնք հատուկ վարժեցված շներ և ջերմացուցիչներ են ունեցել փլատակների տակ կենդանի մարդկանց գտնելու համար[9]:Ընդհանուր առմամբ երկրաշարժի հետևանքների վերացման հարցում օգնություն է ցուցաբերել 11 երկիր[10]։
Շչերբինան նախարարների շտաբ է կանչել պետնախարարին՝ մարդկանց փրկության համար բոլոր ռեսուրսները մոբիլիզացնելու համար։ Կազմակերպվել է Մոսկվայի, Լենինգրադի հիվանդանոցներում տուժածների բուժում, վերականգնում և հանգիստ առողջարաններում։
«Բորիս Շչերբինան իսկական հերոս է», - ասել է Վարդգես Արծրունին, 1988 թվականին Հայկական ԽՍՀ պետական շինարարության նախագահը[11]։
Վերջին տարիներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1989 թվականի հունիսից եղել է միութենական նշանակության անձնական թոշակառու[12]։
Մահացել է 1990 թվականի օգոստոսի 22-ին։ Թաղված է Նովոդևիչի գերեզմանատանը։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Историческая энциклопедия Сибири (ռուս.) / под ред. В. А. Ламин — Новосибирск: 2009. — ISBN 5-8402-0230-4
- ↑ Щербина Борис Евдокимович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Прибыльский Ю.П. Живая память / Прибыльский В.Ю.. — Воспоминания. — Тобольск: Полиграфист, 2006. — С. 238. — 380 с.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Тимур Каримов. «Щербина Борис Евдокимович». www.warheroes.ru. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 20-ին.
- ↑ Хиггинботам, 2020, էջ 185–195
- ↑ «МОДВ АЭП - Герои-чернобыльцы - Герои-чернобыльцы - Щербина Борис Евдокимович». www.veteranrosatom.ru. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 20-ին.
- ↑ Закат ядерного ренессанса? - Росбалт
- ↑ Proatom - Йюй Рпюцедхъ Ярюкю Тюпянл
- ↑ 9,0 9,1 Булат Ережепов 10 Хиросим Спитака // Спутник Казахстан : портал. — 2017.
- ↑ Давид Галстян. «Без срока давности. 1988». Спутник Армения.
- ↑ «Строители. Спасатели. Спасители. Героям Спитакского землетрясения посвящается». «Голос Армении» (ռուսերեն). www.aysor.am. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 20-ին.
- ↑ Андриянов, Чирсков, 2009, էջ 367
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Շչերբինա Բորիս, Եվդոկիմովիչ(ռուս.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բորիս Շչերբինա» հոդվածին։ |
| ||||||||||||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
