Արտոնագիր
Արտոնագիր (լատին․՝ liсentia «իրավունք»), որոշակի գործողություններ կատարելու իրավունքի թույլտվություն, որը կարող է վավերացվել (հաստատվել) համանուն փաստաթղթով։ Գործնականում արտոնագիր կրճատ անվանում են նաև արտոնագրման պայմանագրերը (համաձայնագրերը), որոնք նախատեսում են մասնավոր իրավունքի արտոնագրերի տրամադրում[1][2], օրինակ՝ շինարարության արտոնագիր (թույլտվություն)։
Արտոնագրում՝ արտոնագիր տալու գործընթաց։
Արտոնագրող՝ արտոնագրված համաձայնագրի կողմ, որը մյուս կողմին` լիցենզիատին, տրամադրում է արտոնագրի օբյեկտից օգտվելու իրավունք (գյուտ, տեխնոլոգիա, տեխնիկական փորձ և արդյունաբերական կամ մտավոր սեփականության այլ ձևեր)։
Թույլատրագրյալ՝ իրավաբանական անձ կամ անհատ ձեռնարկատեր, որը ստացել է գործունեության որոշակի տեսակ իրականացնելու արտոնագիր։
Արտոնագրի պայմաններ՝ արտոնագրի վավերության պայմաններ։
Լիցենզիատ (Ֆրանսիայում)՝ քոլեջներում դասավանդելու իրավունք։
Բիզնեսում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գործունեության որոշ տեսակներ արտոնագրված են, այսինքն՝ թույլատրվում է դրանցով զբաղվել միայն իշխանություններից նախնական թույլտվություն՝ արտոնագիր, ստանալուց հետո։
Պատենտային իրավունքի մեջ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պատենտային արտոնագիրը կամ արտոնագրային պայմանագիրը մի պայմանագիր է, որը պարունակում է արտոնագրի սեփականատիրոջ թույլտվությունն օգտագործել իրեն պատկանող գյուտը (օգտակար մոդելը, արդյունաբերական նմուշը) մեկ այլ անձի։ Արտոնագրային պայմանագրով արտոնագրային սեփականատերը (արտոնագրող) պարտավորվում է պաշտպանված գյուտի, օգտակար մոդելի, արդյունաբերական նմուշի օգտագործման պայմանագիրը նախատեսված չափով տրամադրել մեկ այլ անձի (թույլատրագրյալ), իսկ վերջինս ստանձնում է համաձայնագրով պայմանավորված վճարումներ կատարել արտոնագրողին և (կամ) կատարել պայմանագրով նախատեսված այլ գործողություններ։
Բացառիկ արտոնագրով թույլատրագրյալին փոխանցվում է գյուտի, օգտակար մոդելի, արդյունաբերական նմուշի օգտագործման իրավունքը պայմանագրով նախատեսված սահմաններում, իսկ արտոնագրողը պահպանում է դրա օգտագործման իրավունքը թույլատրագրյալին չփոխանցված մասում։ Ոչ բացառիկ արտոնագրով արտոնագրողը, գյուտը, օգտակար մոդելը կամ արդյունաբերական նմուշը օգտագործելու իրավունք տալով թույլատրագրյալին, պահպանում է արտոնագրով հաստատված բոլոր իրավունքները՝ ներառյալ արտոնագրեր տրամադրելը երրորդ կողմին։
Արտոնագրային իրավունքների չարաշահումը կանխելու համար (մասնավորապես` գյուտի արտոնագրատիրոջ կողմից չօգտագործելը կամ անբավարար օգտագործումը, ինչը կհանգեցնի շուկայում համապատասխան ապրանքների անբավարար մատակարարման կամ կախված արտոնագրի օգտագործումը սահմանափակելու, այսինքն` այն դեպքում, երբ արտոնագրի սեփականատերը չի կարող օգտագործել այն գյուտը, որի բացառիկ իրավունքն ունի՝ չխախտելով մեկ այլ արտոնագրի սեփականատիրոջ իրավունքները) հնարավոր է տալ պարտադիր արտոնագիր, որը գյուտի օգտագործման իրավունքը փոխանցում է երրորդ անձին կամ կազմակերպությանը առանց սեփականատիրոջ համաձայնության։
Պարտադիր լիցենզավորումը նախատեսված է TRIPS համաձայնագրում և, մասնավորապես, առաջարկվում է օգտագործել Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը` որպես Ուղևորությունների համաձայնագրի և Հանրային առողջության մասին Դոհայի հռչակագրի իրականացման մաս (Doha declaration on the trips agreement and public health)[3][4]։
Հեղինակային իրավունքի մեջ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հեղինակային իրավունքի ոլորտում արտոնագիր կոչվում է արտոնագրային պայմանագիրը, այսինքն՝ այն համաձայնագիրը, որով բացառիկ իրավունքի սեփականատերը թույլատրագրյալին շնորհում է օգտագործման իրավունք (իրավունքը պատճենել, տարածել պատճեները, մշակել, փոխանցել և օրենքով նախատեսված այլ բացառիկ հեղինակային իրավունքներ) սահմանված կարգով աշխատելու համար։
Համակարգչային ծրագրի օգտագործման իրավունքը տրամադրելիս արտոնագրային պայմանագիր կնքելու հատուկ ընթացակարգը հնարավոր է անուղղակի գործողություններ կատարելով (օրինակ` ծրագրի կրկնօրինակի կրիչի փաթեթը բացելով), որոնք միանշանակ մեկնաբանվում են որպես համաձայնություն արտոնագրի պայմանների հետ[5]։
Ազատ ծրագրաշարում կամ բաց կոդով ապահովագրության մեջ օգտագործվող արտոնագրերը մշակող համայնքի արձագանքն են ծրագրային ապահովման հեղինակային իրավունքի պահպանմանը և որոշակի իրավունքներ անվճար շնորհում են յուրաքանչյուրին, ով ստանում է օրինակ։
Օրինականորեն ստեղծված արտոնագրային պայմանագրի պայմաններին համապատասխան կամ իրավատիրոջ կողմից ինքնուրույն ստեղծված ստեղծագործությունների պատճեները խոսակցականորեն կոչվում են արտոնագրված։ Պատճեները, որոնց ստեղծումը ենթադրում է բացառիկ հեղինակային իրավունքի խախտում, կոչվում են կեղծված կամ, խոսակցական լեզվով ասած, ծովահենական։
Այլ ոլորտներում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]«Արտոնագիր» կոչվում է գործունեության այլ տեսակների պաշտոնական թույլտվությունը, օրինակ՝
- վայրի կենդանիների և թռչունների որսի թույլտվություն,
- ձկնորսության թույլտվություն,
- տրանսպորտային միջոց վարելու թույլտվություն («վարորդական իրավունք»),
- շինթույլտվություն[6],
- զենք պահելու կամ կրելու թույլտվություն,
- պետական գաղտնիք ստեղծելու, մշակելու, պաշտպանելու թույլտվություն,
- որոշակի ռադիոհաճախականության տիրույթում աշխատելու թույլտվություն։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Федеральный закон N 99-ФЗ «О лицензировании отдельных видов деятельности», статья 3, пункт 2
- ↑ Гражданский кодекс РФ, часть 4, статья 1236
- ↑ The Doha declaration on the trips agreement and public health // WHO
- ↑ Remuneration guidelines for non-voluntary use of a patent on medical technologies. WHO/TCM/2005.1
- ↑ Гражданский кодекс РФ, часть 4, статья 1286, пункт 3
- ↑ Градостроительный кодекс РФ. Статья 51
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Леонтьев Б. Б., Мамаджанов Х. А. Лицензирование научно-технических разработок и передача технологий. — М., Офсер-Принт, 2013. — 136 с.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
