Unha universidade é un centro de ensino superior e investigación, constituído xeralmente por facultades, que outorga graos académicos e títulos profesionais. Para aloxamento dos estudantes ten Colexios Maiores (Colexios Universitarios) e Residencias.

O precedente de todas as Universidades occidentais atópase na Academia Alexandrina, fundada no 288 a.C. No 340 fundouse a de Constantinopla. Na India hai datadas universidades no século V, como a de Nalanda, aínda que as modernas foron creadas durante a Idade Media europea. A primeira institución deste tipo que segue en funcionamento é a Universidade de Boloña, que máis tarde servirá de modelo para centros educativos similares. Por extensión utilízase para referirse noutras culturas a centros de educación superior e de reflexión, aínda que a súa creación pode ser moito anterior á Idade Media.

Inicialmente evolucionaron a partir do modelo das corporacións artesanais e como case todo na Idade Media, estaban moi vinculadas á Igrexa. Inicialmente, ensinábanse as ensinanzas inspiradas nas chamadas sete artes liberais (trivium ou trivio ^[1] e quadrivium ^[2] ou cuadrívio):

• Trivium: gramática, lóxica e retórica.

• Quadrivium: aritmética e xeometría, astronomía e música.

de onde proceden as actuais divisións entre disciplinas literarias e científicas.

• Universidade de Boloña (Italia) en 1088, que recibe o título de Universidade en 1317;
• Universidade de Oxford (Inglaterra) en 1096;
• Universidade de París (Francia) en 1150, que recibe o título de Universidade en 1256;
• Universidade de Módena (Italia) en 1175;
• Universidade de Vicenza (Italia) en 1204;
• Universidade de Cambridge (Inglaterra) arredor de 1208;
• Universidade de Palencia (Castela) en 1208, precursora da Universidade de Valladolid;
• Universidade de Salamanca (Coroa de León e Galiza) en 1218; a súa orixe foron unhas Escolas da Catedral cuxa existencia pode rastrexarse até 1130, e é a primeira de Europa que recibiu título de Universidade, en 1253 polo edicto de Afonso X;
• Universidade de Padua (Italia) en 1222;
• Universidade de Nápoles Federico II (Italia) en 1224 (máis antiga Universidade estatal e laica do mundo);
• Universidade de Tolosa (Francia) en 1229;
• Universidade de Valladolid (Reino de Castela), século XIII (posíbel resultado do traslado da Universidade de Palencia por volta do 1240);
• Universidade de Murcia (Castela) en 1272;
• Universidade de Coímbra (Portugal) en 1290;
• Universidade de Lleida (Cataluña) en 1300;
• Universidade de Perugia (Italia) en 1308;
• Universidade Carolina de Praga en 1348;
• Universidade Sertoriana de Huesca, (Reino de Aragón) fundada en 1354;
• Universidade Jaguelónica de Cracovia, fundada en 1364;
• Universidade de Viena (Austria) en 1365; é a máis antiga nos estados xermánicos.
• Universidade de Heidelberg (Alemaña), en 1386; é a máis antiga de Alemaña.
• Universidade de Santiago de Compostela (reino de Galiza) en 1495.
• Universidade Complutense tamén chamada Universidade de Alcalá (histórica) ou Cisneriana (Castela) en 1499 (en 1836 é trasladada integramente a Madrid e únenlle varios colegios, cambiando de nome á Universidade Central de Madrid; posteriormente recupera o nome orixinal como Universidade Complutense de Madrid)
• Universidade de Estrasburgo (Francia), fundada en 1538.
• Universidade de Zaragoza (Aragón) fundada en 1542
• Real e Pontificia Universidade de México (Cidade de México) fundada en 1551
• Universidade Nacional Maior de San Marcos (Perú), fundada en 1551; chamada entón como Real Universidad de Lima.
• Universidade Nacional de Córdoba (Arxentina), fundada en 1613.

A universidade moderna xurdiu en Europa na Idade Media. En Galicia existen hoxe en día tres universidades: a Universidade de Santiago de Compostela con campus en Santiago de Compostela e Lugo; a Universidade de Vigo con campus en Vigo, Pontevedra e Ourense; e a Universidade da Coruña con campus na Coruña e máis en Ferrol. A de Santiago foi historicamente a universidade galega, criada a fins do século XIV. Foi na década de 80 do século XX que a Xunta de Galicia decidiu a creación das universidades da Coruña e Vigo, a partir dos campus que a de Santiago tiña xa nestas cidades. En Galicia tamén están presentes dúas universidades públicas de ensino a distancia, a Universidad Nacional de Educación a Distancia con catro centros asociados así como a Universidade Aberta portuguesa cun centro para toda Galicia, e un centro universitario privado, o Centro de Estudos Superiores Universitarios de Galicia (CESUGA), afiliado ao University College Dublin.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Universidade

• Ensino
• Ensino superior

• Universidade de Santiago de Compostela
• Universidade de Vigo
• Universidade da Coruña