Citrus maxima
| Citrus maxima | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Nome binomial | |||||||||||||||||||||
| Citrus maxima Merr. | |||||||||||||||||||||
A Citrus maxima é unha árbore perennifolia da familia das Rutaceae[1] orixinaria do sueste asiático e cultivada polo seu froito. É unha das tres especies, xunto coa cidreira e a mandarineira, da que se derivan todos os cítricos coñecidos[2][3].
Nome
[editar | editar a fonte]O nome galego e portugués é zamboa[4]. En xaponés o seu nome é zamboa ou zambón (ザンボア, en kanji 朱欒), unha das palabras xaponesas de orixe galego-portuguesa.[5]
O froito ás veces é confundido coa lumia, e é coñecido ás veces como pomelo[6]; con todo, cómpre non confundir co verdadeiro pomelo (Citrus × paradisi).
Morfoloxía
[editar | editar a fonte]
A C. maxima é unha árbore de 5 a 15 m de altura, co fuste retorcido e ramaxe irregular e densa. Ás veces espiñento nos rebentos novos, e mostra unha pilosidade distintiva. As follas son simples, alternadas, de oblongas a ovaladas, de até 20 cm de longo, de superficie coriácea e cor verde escura pola face e máis clara e pilosa polo envés. Produce flores hermafroditas, fragrantes, solitarias ou en acios terminais de até 10 flores, de 4 a 5 pétalos, cos estames brancos moi visíbeis e anteras de cor laranxa.
A Citrus maxima é o membro da familia Citrus co froito máis grande, xa que este pode medrar ata 30 cm de diámetro e pesar ata 10 kg. Ao contrario dos outros cítricos, o seu froito non é esférico ou lixeiramente aplanado, senón que presenta un aspecto piriforme, oblongo ou globoso. A casca é suave e grosa, de cor amarela ou verdella, ás veces, rosada; con glándulas oleosas pequenas pero ben visíbeis e lixeiramente pubescente. Típico do froito desta especie é abundante presenza baixo da pel dunha materia branca esponxosa (chamada o albedo), que, como na maioría dos cítricos non é comestible; de feito, de albedo está formada toda a parte superior do froito, é dicir, a parte estreita da "pera". A polpa pode ir dunha cor amarela pálida a rosa e mesmo chegar ao vermello. Ten de 11 a 18 dentes, moi grandes, zumarentos, doces ou acedos segundo a variedade, lixeiramente amargos. Cada dente contén sementes, normalmente pequenas e escasas.[7]
Usos
[editar | editar a fonte]O froito, moi común na China, onde se consome ao natural ou confeitado, utilízase tamén para a produción de zume (en Israel) e para condimentar ensaladas de froita ou verduras. A casca, pola súa parte, é empregada na industria para a obtención de aceites esenciais. Ademais, coas follas faise en Asia unha decocción curativa para úlcera e as feridas.
Historia
[editar | editar a fonte]A Citrus maxima é nativa do sur de Asia e Malaisia,[8] onde é coñecida desde hai máis de catro mil anos. Foi introducida ao redor do 100 a.C. na China, onde se estendeu e continúa a crecer, mesmo espontaneamente ás beiras dos ríos. Cultívase nas rexións do sur (Jiangsu, Jiangxi, Fujian) e, maiormente, en Tailandia. Tamén hai plantacións en Taiwán e no Xapón, no sur da India, Malaisia, Indonesia, Nova Guinea e Tahití.
Alén de en Asia, é cultivada en California, en Israel e América do Sur.
A Citrus maxima foi introducida en Xamaica no século XVIII polo capitán inglés Shaddock, que ademais deu localmente o seu nome á froita.[9]
Valores nutricionais
[editar | editar a fonte]O froito da Citrus maxima ten cerca de 30-40 Kcal por cada 100g. Ten un baixo contido de proteínas e lípidos, as calorías proveñen sobre todo dos glícidos simples, en particular, da frutosa[10]. Ten un alto contido de vitamina C, ao redor de 60 mg, un bo contido de vitamina A e trazos de B1, B2, B3 e B6[11]. A vitamina C axuda na asimilación e a absorción de ferro.
Entre os sales minerais destaca o potasio. Contén ademais ácido fólico e betacaroteno.
Galería de imaxes
[editar | editar a fonte]-
Froitos da Citrus maxima -
Froito seccionado -
A polpa do froito -
Flores da Citrus maxima -
Froito na árbore -
Froito na árbore, Illas Filipinas -
Plantacións en Fujian, China
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ "Citrus maxima". The Plant List (en inglés). Consultado o 24 de maio de 2016.
- ↑ "A genealogy of the citrus family" (PDF). Nature Biotechnology (en inglés). Consultado o 2 outubro de 2015.
- ↑ "Papà mandarino e nipote limone". Scienza in cucina (en italiano). Consultado o 2 outubro de 2015.
- ↑ "Dicionario de dicionarios; zamboa". sli.uvigo.es. Consultado o 2022-04-06.
- ↑ "Which Japanese words come from Portuguese?". www.sljfaq.org. Consultado o 2022-04-06.
- ↑ Nome vulgar dado á especie en diferentes fontes: Os cultivos agrícolas en Vocabulario do medio agrícola, Santiago de Compostela, Dirección Xeral de Política Lingüística, 1988; Termos esenciais de botánica, Universidade de Santiago de Compostela, 2004; Vocabulario de ciencias naturais, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 1991
- ↑ "Déverdissement des agrumes (froid, absence de relation couleur/maturité)". Hesperides (en francés). Consultado o 21 de marzo de 2019.
- ↑ "Pummelo". Hort.purdue.edu. Consultado o 7-1-2012.
- ↑ American Heritage Dictionary, 1973.
- ↑ Características nutricionais do froito da Citrus maxima (en italiano)
- ↑ Vitaminas no froito da Citrus maxima (en italiano)
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Citrus maxima  |
 |
Wikispecies posúe unha páxina sobre: Citrus maxima |
Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Pomelo Nutrition Information from USDA SR 22 database
- Pomelo: The "lucky" giant citrus Arquivado 02/10/2018, en Wayback Machine.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
