الفبای ابجد

→ ص ق ر ←
الفبای فنیقی الفبای عبری ק الفبای آرامی الفبای سریانی ܩ الفبای عربی ق‍، ق
نمایش آوانگاری	kˤ, q
موقعیت در الفبا	۱۹
ارزش عددی	۱۰۰
مشتقات الفبایی فنیقی
یونانی Ϙ لاتین Q سیریلیک Ҁ

ق حرف بیست‌وچهارم در الفبای فارسی، حرف بیست‌ویکم در الفبای عربی (قاف ق) و نوزدهمین حرف از حروف الفبای عبری (کوف ק) است.

صدای آن در تلفظ فارسی معیار همانند «غ» است ولی درعربی گونه‌ای «غ» بسته‌تر تلفظ می‌شود. در جنوب و شرق ایران و در افغانستان و تاجیکستان بین دو صامت قاف و غین تفاوت وجود دارد.^∗ اما در گویش اکثر فارسی زبانان ایرانی هر دو همخوان یکسان است.^{[نیازمند منبع]}

بیشتر واژه‌هایی که با همخوان /ق/ آغاز می‌شوند، ریشهٔ عربی یا ترکی دارند یا ممکن است معرب باشند. در بعضی از واژه‌ها که از فارسی یا زبان‌های دیگر وارد زبان عربی شده و سپس دوباره وارد زبان فارسی شده‌است، همخوان (صامت) ابتدایی به «ق» تغییر کرده‌است. برای نمونه «قند» معرب «کند» و «قرمز» معرب «کرمست». برخی دیگر از واژه‌های فارسی که همخوان غین در آن شنیده می‌شود به غلط با قاف نوشته شده‌است. مانند قباد، قشنگ، قالیچه و قلندر. بعضی از واژه‌های فارسی هم هستند که همخوان آغازین آن‌ها به «ق» تبدیل شده‌است. برای نمونه «قلک» که در اصل به صورت «کولک» و «غلک» رایج بوده‌است.

1. ^ ، ایرج کابلی
2. ^ ، علی‌اکبر دهخدا، جلد ۳۸ صفحهٔ ۱

• کابلی، ایرج (۱۳۷۶)، وزن‌شناسی و عروض، تهران: انتشارات آگه
• دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۳۹)، لغت نامه جلد ۳۸، تهران: دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات، سازمان لغت‌نامه

ق (سوره)