| Alfonso la 10-a
|
| Reĝo de Kastilio kaj Leono
|
|
|
|
| Persona informo
|
| Alfonso X de Castilla, Alfons X el savi
|
| Naskiĝo
|
23-an de novembro 1221 (1221-11-23)
en Toledo
|
| Morto
|
4-an de aprilo 1284 (1284-04-04) (62-jaraĝa)
en Sevilo
|
| Tombo
|
Sankta Metropola kaj Patriarka Katedralo de Sankta Maria de la Sidejo de Sevilo  vd
|
| Religio
|
katolikismo vd
|
| Lingvoj
|
hispana vd
|
| Ŝtataneco
|
Reĝlando de Kastilio vd
|
| Familio
|
| Dinastio
|
dinastio Burgundio-Ivrea en Kastilio vd
|
| Patro
|
Ferdinando la 3-a vd
|
| Patrino
|
Elizabet Beatriks de Ŝvabio vd
|
| Gefratoj
|
Infante Henry of Castile (en)  , Philip of Castile (en) , Ferdinand, Count of Aumale (en) , Manuel of Castile (en) , Frederick of Castile (en) , Sancho of Castile (en) , Eleanora de Kastilio, Ferdinando di Castiglia (en) , Luigi di Castiglia (en) , Berenguela de Castilla (en) kaj Maria de Castilla (en) vd
|
| Edz(in)o
|
Violant of Aragon (en) (1246 (Gregoria)–) vd
|
| Amkunulo
|
Maria Alfonso de Leon (en)
Mayor Guillen de Guzmán (en) vd
|
| Infanoj
|
Beatrice of Castile, Marchioness of Montferrat (en)
( Violant of Aragon (en) )
Eleanor of Castile (en)
( Violant of Aragon (en) )
Alfonso Fernández el Niño (en)
( )
Constanza de Castilla (en)
( Violant of Aragon (en) )
Urraca Alfonso de Castilla (en)
( Mayor Guillen de Guzmán (en) )
Martin Alfonso de Castilla (en)
( )
Isabel de Castilla (en)
( Violant of Aragon (en) )
Beatrice of Castile (en)
( Mayor Guillen de Guzmán (en) )
Violant of Castile (en)
( Violant of Aragon (en) )
Ferdinand de la Cerda (en)
( Violant of Aragon (en) )
James of Castile, Lord of Cameros (en)
( Violant of Aragon (en) )
Sanĉo la 4-a
( Violant of Aragon (en) )
John of Castile, Lord of Valencia de Campos (en)
( Violant of Aragon (en) )
Peter of Castile, Lord of Ledesma (en)
( Violant of Aragon (en) )
Berengaria of Castile, Lady of Guadalajara (en)
( Violant of Aragon (en) ) vd
|
| Profesio
|
| Okupo
|
verkisto
poeto
historiisto
komponisto
astronomo
reganto
juristo vd
|
| Laborkampo
|
Astronomio kaj historio vd
|
|
|---|
|
|---|
Reĝo de Kastilio 
|
| Dum
|
1252-1284
|
| Antaŭulo
|
Ferdinando la 3-a
|
| Sekvanto
|
Sanĉo la 3-a
|
Reĝo de Leono 
|
| Dum
|
1252-1284
|
| Antaŭulo
|
Ferdinando la 3-a
|
| Sekvanto
|
Sanĉo la 3-a
|
| vd
|
Fonto: Vikidatumoj
|
|
Alfonso la 10-a, nomata la Saĝulo (hispane Alfonso X el Sabio, naskiĝis en 1221 en Toledo, mortis en 1284 en Sevilo), estis reĝo de Kastilio kaj Leono (en la nuna Hispanio) (1252-1284). Li estis filo de Fernando la 3-a, la Sanktulo.
Kvankam militema kaj intrigema, li estas pli konata hodiaŭ pro lia kultura agado. Li favoris la uzon de la vulgara kastilia, kiun li helpis disvolviĝi, por ke ĝi fariĝu la oficiala lingvo de la reĝlando. Li mem verkis poezion, kvankam por tio li preferis la galegan.
Li kreis la Akademion de Tradukistoj de Toledo, grupon de saĝuloj kristanaj, judaj kaj islamaj, kiuj retrovis antikvajn tekstojn kaj verŝis ilin al la okcidentaj lingvoj, kio havis grandan influon super la posta eŭropa klereco.
Alfonso verkis aŭ kompilis tekstojn jurajn (Fuero real de Castilla, Código de las siete partidas), historiaj (Crónica general e grand estoria), muzikajn (Cantigas de Santa María) aŭ ludajn (Libros de ajedrez, dados y tablas, unua regularo de la moderna ŝako).
Li klopodis por esti nomumita imperiestro de la Sankta Romia Imperio, pro sia germana patrino, sed ne sukcesis. Li konkeris diversajn andaluzajn urbojn.
Lia unua filo Ferdinando mortis antaŭ la patro, kaj lia dua filo Sanĉo la 3-a, fariĝis reĝo post li, kontraŭ la volo de Alfonso, kiu favoris la rajtojn de la filoj de Fernando.
-
Alfonso la 10-a kaj lia
kortego
-
regotempa portreto
-
blazono de Kastilio kaj Leono
-
Alfonso X 'El Sabio', ekstere nacia biblioteko en Madrido, Hispanio.
| Tago de la Galega Beletro |
|---|
Rosalía de Castro (1963) •
Alfonso Daniel Rodríguez Castelao (1964) •
Eduardo Pondal (1965) •
Francisco Añón Paz (1966) •
Manuel Curros Enríquez (1967) •
Florentino López Cuevillas (1968) •
Antonio Noriega Varela (1969) •
Marcial Valladares Núñez (1970) •
Gonzalo López Abente (1971) •
Valentín Lamas Carvajal (1972) •
Manuel Lago González (1973) •
Johán V. Viqueira Cortón (1974) •
Xoán Manuel Pintos Villar (1975) •
Ramón Cabanillas (1976) •
Antón Vilar Ponte (1977) •
Antonio López Ferreiro (1978) •
Manuel Antonio (1979) •
Alfonso la 10-a (1980) •
Vicente Risco (1981) •
Luís Amado Carballo (1982) •
Manuel Leiras Pulpeiro (1983) •
Armando Cotarelo Valledor (1984) •
Antón Losada Diéguez (1985) •
Aquilino Iglesia Alvariño (1986) •
Francisca Herrera Garrido (1987) •
Ramón Otero Pedrayo (1988) •
Celso Emilio Ferreiro (1989) •
Luís Pimentel (1990) •
Álvaro Cunqueiro (1991) •
Fermín Bouza-Brey (1992) •
Eduardo Blanco Amor (1993) •
Luís Seoane (1994) •
Rafael Dieste (1995) •
Xesús Ferro Couselo (1996) •
Ánxel Fole (1997) •
Martín Codax / Xohán de Cangas / Mendinho (1998) •
Roberto Blanco Torres (1999) •
Manuel Murguía (2000) •
Eladio Rodríguez (2001) •
Fray Martín Sarmiento (2002) •
Antón Avilés de Taramancos (2003) •
Xaquín Lorenzo (2004) •
Lorenzo Varela (2005) •
Manuel Lugrís Freire (2006) •
María Mariño Carou (2007) •
Xosé María Álvarez Blázquez (2008) •
Ramón Piñeiro (2009) •
Uxío Novoneyra (2010) •
Lois Pereiro (2011) •
Valentín Paz-Andrade (2012) •
Roberto Vidal Bolaño (2013) •
Xosé María Díaz Castro (2014) •
Xosé Filgueira Valverde (2015) •
Manuel María (2016) •
Carlos Casares (2017) •
María Victoria Moreno (2018) •
Antón Fraguas (2019) •
Ricardo Carballo Calero (2020) •
Xela Arias (2021) •
Florencio Delgado (2022) •
Francisco Fernández del Riego (2023) •
Luísa Villalta (2024)
|
|
Alfonso la 10-a kaj lia kortego
regotempa portreto
blazono de Kastilio kaj Leono
Alfonso X 'El Sabio', ekstere nacia biblioteko en Madrido, Hispanio.
