Με το όνομα Νηλέας (δεν πρέπει να συγχέεται με τον Νηρέα) αναφέρονται τα παρακάτω δύο πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας:

1. Υιος της Τυρούς και του θεού Ποσειδώνα. Ο Νηλέας ήταν δίδυμος αδελφός του Πελία και ετεροθαλής αδελφός του Αίσονα (γιου του Κρηθέα και της Τυρούς), του Φέρητα και του Αμυθάονα. Ο Νηλέας και ο Πελίας εγκαταλείφθηκαν από τη μητέρα τους σε βρεφική ηλικία και ανατράφηκαν από μια φοράδα που την είχε στείλει ο Ποσειδώνας και αργότερα από ένα βοσκό. Στη συνέχεια, όταν μεγάλωσαν, αναγνωρίσθηκαν από τη μητέρα τους και κατεδίωξαν τη μητριά τους, τη Σιδηρώ. Κατόπιν, φιλονίκησαν για τη βασιλεία. Ο Πελίας έδιωξε τον Νηλέα, όπως και τον Αίσονα, και έγινε βασιλιάς στην Ιωλκό της Θεσσαλίας. Ο Νηλέας κατέφυγε στη Μεσσηνία, όπου και ίδρυσε την Πύλο. Εκεί πήρε ως σύζυγό του τη Χλωρίδα, κόρη του Αμφίονα. Μαζί απέκτησαν μία κόρη, την Πηρώ, και πολλούς γιούς, μεταξύ των οποίων και οι Ταύρος, Αστέριος, Πυλάων, Δηίμαχος, Ευρύβιος, Περικλύμενος, ο μετέπειτα σοφός βασιλιάς Νέστορας, κ.ά.

Το τέλος του Νηλέα επήλθε όταν ο Ηρακλής εξεστράτευσε εναντίον του με την αιτιολογία ότι ο Νηλέας αρνήθηκε να τον εξαγνίσει από τον φόνο του Ιφίτου. Τότε ο Νηλέας σκοτώθηκε μαζί με 11 από τους γιούς του ή, σύμφωνα με άλλη παράδοση, διασώθηκε και πέθανε από κάποια ασθένεια στην Κόρινθο όπου είχε καταφύγει, οπότε στη συνέχεια ενταφιάσθηκε εκεί. Οι απόγονοι του Νηλέα ονομάσθηκαν Νηλείδες. Οι Νηλείδες, διωγμένοι από τους Ηρακλείδες, σκορπίστηκαν σε διάφορους τόπους, σε μερικούς από τους οποίους και βασίλευσαν. Χρονικά κατατάσσονται στα τέλη του 12ου αι. π.Χ., αφού η μετακίνησή τους από την Πύλο προς την Αθήνα χρονολογείται το 1104 π.Χ..^[1]

2. Ο δεύτερος Νηλέας υπήρξε απόγονος του πρώτου, δηλαδή Νηλείδης, και γιος του βασιλιά των Αθηνών Κόδρου. Σύμφωνα με την παράδοση, ίδρυσε τη Μίλητο, όπου πήγε επικεφαλής Ιώνων αποίκων από την Αττική. Στους Ίωνες αυτούς προστέθηκαν Μεσσήνιοι, τους οποίους είχαν εκδιώξει οι Ηρακλείδες από τον τόπο τους.