Πρώτο Νεκροταφείο Πατρών
Είδος	κοιμητήριο
Γεωγραφικές συντεταγμένες	38°15′32″N 21°45′11″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Πατρέων
Τοποθεσία	Ζαβλάνι
Χώρα	Ελλάδα
Έναρξη κατασκευής	1880
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Α΄ Νεκροταφείο Πατρών βρίσκεται στην περιοχή του Ζαβλανίου, βορειοανατολικά του κέντρου της πόλης.

Το Α' Νεκροταφείο Πατρών θεμελιώθηκε στις 17 Φεβρουαρίου του 1880 και δόθηκε για χρήση την 1η Αυγούστου του ίδιου χρόνου. Η απόφαση για την κατασκευή του λήφθηκε από τον τότε δήμαρχο, Αθανάσιο Κανακάρη - Ρούφο το 1879. Για τον λόγο αυτό συστάθηκε ειδική επιτροπή με πρόεδρο τον ίδιο το δήμαρχο και μέλη τους: Παπαθεοδώρου, Διονύσιο Φραγκόπουλο, Κυριάκο Λάππα, Ανδρέα Κόλλα, Αθανάσιο Αθανασόπουλο και Αλφρέδο Κρωβ.^[1]

Ύστερα από έρευνες γιατρών επιλέχθηκε ως καταλληλότερο μέρος η περιοχή του Ζαβλανίου. Αρχικά αγοράστηκαν 79 στρέμματα, ενώ το 1928 επεκτάθηκε κατα 4 στρέμματα για να κατασκευαστεί ο ναός των Αγγέλων, ύστερα από δωρεά του Αντώνιου Παπαγεωργακόπουλου. Ο Δήμος Πατρέων διέθεσε για την κατασκευή του νεκροταφείου 35.000 δραχμές, ενώ προστέθηκαν και τα έσοδα από τους προπωλημένους τάφους. Το έργο ανατέθηκε στον ταγματάρχη του Μηχανικού Παπαγεωργίου, μετατέθηκε όμως και τον αντικατέστησε ο μηχανικός Σπυρίδων Τζέτζος. Ο ναός των Αγγέλων σχεδιάστηκε από τον καθηγητή Μιχελή και ολοκληρώθηκε το 1954 επι Λαλάκη Ρούφου. Ο αρχικός ναός της Αγίας Παρασκευής, που χτίστηκε παράλληλα με το νεκροταφείο, κατεδαφίστηκε από τους ισχυρούς σεισμούς του 1993 και ανεγέρθηκε καινούριος στην ίδια θέση. Επίσης υπάρχει και εκκλησία Διαμαρτυρομένων. Την διακόσμηση των ιερών ναών με διάφορα σκεύη την ανέλαβαν εξέχοντα μέλη της πατραϊκής κοινωνίας, όπως οι Αθανάσιος Κανακάρης - Ρούφος, Τζέτζος, Ασπασία Κρεμμύδη, Καλλιόπη Γκρήν, Ιουλία Τζέτζου κ.α.^[2]

Εκτός από ορθόδοξο τμήμα, υπάρχει και τμήμα καθολικών, διαμαρτυρομένων και εβραίων. Μέσα στο νεκροταφείο υπάρχουν τέσσερις λόφοι. Ο λόφος των Αγωνιστών, που ονομάζεται έτσι γιατί έχουν ταφεί πολλοί αγωνιστές του 1821 όπως Χαραλάμπης, Λόντος κ.α., του Ρούφου, όπου βρίσκεται το οικογενειακό μνήμα του Μπενιζέλου Ρούφου, της Αγίας Παρασκευής, όπου βρίσκεται η εκκλησία και των Γερμανικών, όπου την περίοδο της κατοχής τάφηκαν Γερμανοί. Ο πρώτος που ενταφιάστηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Πατρών ήταν ο εκ Πάργας έμπορος Αναγνώστης Πετσάλης.^[3]

Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η αλέα των τραπεζιτών και εμπόρων, στην οποία υπάρχουν οι τάφοι των πλουσιότερων οικογενειών της Πάτρας της περιόδου 1880-1920. Ενδεικτικά ξεχωρίζουν τα ταφικά μνήματα της οικογένειας Κόλλα, της οικογένειας Κόγκου-Τριάντη, Καραμανδάνη, Καλαμογδάρτη, Ρούφου, Λάγγουρα κ.α.

Σήμερα γίνονται ενέργειες έτσι ωστε το Α΄ Νεκροταφείο Πατρών να ανακηρυχθεί επισήμως ως προστατευόμενο και διατηρητέο μνημείο.^[4]

• Γιώτα Καΐκα-Μαντανίκα, Η αστική τάξη στη γειτονιά των αγγέλων, Πάτρα 2004. ISBN 960-6628-00-0.
• Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν λεξικόν των Πατρών, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση.