دۆزینەوەکانی مانگەکانی بارامی

جۆری ئەرک	لێکۆڵینەوە لەسەر مانگەکانی بارام و ھەسارەی بارام
کارپێکەر	دەزگای بۆشایی یابان (jaxa)
ماوەی ئەرک	لە پرۆژەدایە (٥) ساڵ
تایبەتمەندییەکانی کەشتی ئاسمانی
دروستکەر	دەزگای بۆشاییی ژاپۆن، ھەروەھا یارمەتی دەدرێ لەلایەن ناسا و ئیسا
کێشی دەرچوون	یەکەی دەرچوون: ١٨٠٠ کیلۆگرام یەکەی گەڕان و دۆزینەوە: ١٥٠ کیلۆگرام یەکەی گەڕانەوە لۆ سەر زەوی: ١٠٥٠ کیلۆگرام
دەستپێکردنی ئەرک
ڕۆژی دەرچوون	کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤

کەشتی ئاسمانی گەڕانی مانگەکانی ھەسارەی بارامی (بە ئینگلیزی: Martian Moons Exploration) کورتکراوەی (mmx) گووزارشت لە کەشتیەکی ئاسمانی دەکا لە گەردووندا کە لە ساڵی ٢٠١٥ لەلایەن ووڵاتی یابانەوە بڕیاری دروستکردنی درا.

ئەو کەشتیە ئاسمانیە لەلایەن دەزگای بۆشاییی ژاپۆنەوە دروست دەکرێ و سەرپەرشتی دەکرێ، ئەو دەزگایە لە حوزەیرانی ساڵی ٢٠١٥ رایگەیاند کە دەستدەکەن بە دروستکردنی ئامێرەکی تایبەت بە مانگەکانی بارام و ھەسارەی بارام وە پاشی لێکۆڵینەوە کەشتیە ئاسمانیەکە بگەرێتەوە سەر ھەسارەی زەوی، ھەروەھا بەرپرسەکانی دەزگاکە و بەرپرسانی یابانی لە ١٩ی شووباتی ٢٠٢٠ رەزامەندیان لەسەر جێبەجێکردنی ئەو کەشتیە ئاسمانیە دەربری.

ئەو کەشتیە ئاسمانیە سەرەتا لە کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ دەنێردرێتە دەرێی زەوی، یەکەمین گەڕانی زانستی ئەو کەشتیە چوونە ناو خوولگەی ھەسارەی بارامە پاشی لێکۆڵینەوە لەسەر ژینگە و کەش و ھەوای بارام. ھەسارەکە بەجێدەھێڵێت و بەرەو مانگی فۆبۆس بەرێدەکەوی، لەوێ جارەک یاخوود ٢ جار ھەوڵ دەدا پێکھاتەکەی ھەڵبگرێ وەک: لم بیخاتە ناو تاقیگە تایبەتەکی بە ھۆکاری دەمانچەیەکی ھەوایی سادە، دواتر کەشتیەکە دەنێردرێتە سەر مانگی دیمۆس پێش ئەوەی بگەرێندرێتەوە سەر ھەسارەی زەوی و لەوێش لێکۆڵینەوە دەربارەی مانگەکە دەکا و دواتر لە تەممووزی ٢٠٢٩ دەگەرێندرێتەوە لۆ سەر زەوی.

ئەو کەشتیە ئاسمانیە دروستدەکرێ لە سێ یەکە:

• یەکەی دەرچوون: ئەو بەشەی کەشتیەکە پێکدێ لە دەرچوون لە زەوی و کێشی تەواوی ئامێرەکانی ئەو بەشە دەگاتە (١٠٨٠٠ کیلۆگرام)
• یەکەی گەڕان و دۆزینەوە: ئەو بەشەی کەشتیەکە ئاسمێرە تایبەتەکانی کەشتیەکەی لەسەرە و پێوسیتە ئەو ئامێرانە دواتر بگەرێنەوە سەر زەوی ئەوانیش کێشی تەواوی ئامێرەکان دەگات (١٥٠ کیلۆگرام)
• یەکەی گەڕانەوە: ئەوەش پێکدێ لەو ئامێر و مووشک و وزەی خۆری بۆشاییانەی کە ئامێرەکە دەگەرێنەوە سەر ھەسارەی زەوی ئەوەش کۆی کێشی ئامێرەکانی دەگاتە (١٠٥٠ کیلۆگرام)

ئەو کەشتیە ئاسمانیە لەلایەن وڵاتی یابان و دەزگای بۆشاییی ژاپۆنەوە دروستدەکرێ، بەڵام ھەر یەک لە ئاژانسی فرینناسی نیشتیمانی ئەمریکا ناسا و ناوەندی نیشتمانی بۆ لێکۆڵینەوەی بۆشایی وڵاتی فەرەنسا بەژدار لە یارەمتیدانی ئەو کەشتیە دەکەن.

• وڵاتی ئەمریکا :بە ئامێری شەبەنگی تیشکی گاما و تیشکی نیۆترۆن بەژداری دەکا
• وڵاتی فەرەنسا: بە ئامێری تیشکی ژیر سۆر بەژداری دەکا

ھەروەھا فەرەنسا بەژداری دەکا بە ھێلکاری فرین و دابەزنی کەشتیەکە وە خوولانەوە ونیشتنەوە.

ھەڵگری ئامێرە زانستیەکان لە بەشی وڵاتی یابان و وڵاتانی نێودەوڵەتی، کاردەکەن بە ھۆکاری وزەی خۆری بۆشایی ئامێرەکان:

• شەبەنگی تیشکی گاما و نیترۆنات لەلایەن دەزگای بۆشایی ئەمریکا ناساەوە دروستدەکرێ
• کامێرای گۆشەی فراوان (WAM)
• شەبەنگی تیشکی ژێر سۆر (MacrOmega) لەلایەن وڵاتی فەرەنساەوە پەرەی پێدەدرێ
• پێوانی تیشکی بینین کە لە ئامێری ڤیدیۆگری رەنگی (OROCHI) وەردەگیرێ
• تەلیسکۆبەکی ناوازە لۆ جیۆمۆرفۆلۆجی
• دۆزینەوەی رووناکی و لێدان ئامێری وەک لێزەر (LIDAR)
• ئامێری چاودێریکردنی تۆزی بارام (مەریخ) (CMDM)
• شیکردنەوەی شەبەنگی بارستایی (MSA)

• ماڵپەری فەرمی ئامێری گەڕانی مانگەکانی بارامی ٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

• فووجیمەوتەو، مۆسۆکی (کانوونی دووەم ١١، ٢٠١٧) گەڕانی دوو مانگەکەی مارس، لەگەڵ نموونە لە فەوبەوس " دێتەوە (پ د ف) مانگ و پەیمانگای پەیوەندی ھەیە بە ھەسارەکان. گێڕایانەوە لە ٢٠١٧-٠٣-٢٣.
• ڕاکێشانی زەوی ھەردووک زۆر بەھێز و زۆر بێھێز: دەنیشنەوە لەسەر مانگی مەریخی. جاخا :ھەواڵی ٣١ی ئابی ٢٠١٧
• جاخا پلان دادەنێ لۆ ئەوەی نمونە بینتەوە لەسەر مانگەکانی ھەسارەی بارام ٢٤ی نیسانی ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. ١٠ حوزەیران ٢٠١٥ – لەلایەن Japan Times Online.
• کاریگەریێکی زەبەلاح: نھێنیەکە ھی چۆن مانگی مارس چارەسەر دەکات " پێکیان ھێنا. زانست ڕۆژانە تەممووز ٤، ٢٠١٦. گێڕایانەوە ٢٠١٧-٠٣-٢٣.

ب و د کەشتیە ئاسمانیەکانی هەسارەی بارام
ئەرکە چالاکەکان	کەشتی خوولگەیی مارس ئاودیسی ٢٠٠١ Mars Express (MEX) کەشتی ئاسمانی هیوا کەشتیە جێگیرەکان ئینسایت کەشتیە گەرۆکەکان کیوریاستی
ئەرکە نا چالاکەکان	فڕینی بە هۆکار Mars 1† مێرنێر ٤ Zond 2† مێرنێر ٦ و ٧ Mars 6 Mars 7 رۆزیتا Dawn Mars Cube One (MarCO) کەشتی خوولگەیی مارس ٢ مارس ٣ مێرنێر ٩ Mars 4† Mars 5 Viking program ڤایکینگ ١ ڤایکینگ ٢ Phobos program Phobos 1† Phobos 2† Mars Observer† Mars Global Surveyor (MGS) Nozomi† Mars Climate Orbiter† کەشتی جێگیر مارس ٢† مارس ٣† Mars 6† Mars 7† ڤایکینگ ١ ڤایکینگ ٢ مارس پاتفایندەر Mars Polar Lander† / Deep Space 2† Beagle 2† فینێکس ExoMars Schiaparelli† کەشتی گەرۆک Prop-M† Sojourner سپیریت ئاپرتوونتی
ئامانجەکانی پەڕینەوەی بارام (مەریخ)	Zond 3 Elon Musk's Tesla Roadster
کەشتیە شکست خواردووەکان	Mars 1M No.1 1M No.2 2MV-4 No.1 2MV-3 No.1 مێرنێر ٣ Mars 2M No.521 2M No.522 مێرنێر ٨ Mars 3MS No.170 Mars 96 Fobos-Grunt / Yinghuo-1
ئەرکەکانی داهاتوو	پرۆژەی هەڵبژێردرای ExoMars (2020) Rosalind Franklin rover Kazachok lander Mars 2020 (2020) Mars Helicopter Scout HX-1 (2020) Psyche (2022, flyby in 2023) Jupiter Icy Moons Explorer (JUICE) (2022, flyby in 2025) Tera-hertz Explorer (TEREX) (2022 lander, 2024 orbiter) SatRevolution (2022) Mars Orbiter Mission 2 (2024) گەڕانی مانگەکانی بارامی (ئێم ئێم ئێکس) (2024) پرۆژە پێشنیارکرایەکان Biological Oxidant and Life Detection (BOLD) SpaceX base DePhine Icebreaker Life Mars Geyser Hopper Mars-Grunt Mars Micro Orbiter‎ MELOS rover MetNet Next Mars Orbiter (NeMO) PADME Phootprint Sky-Sailor
رەتکردنەوەی پرۆژە پێشنیارکروەکان	Aerial Regional-scale Environmental Survey (ARES) Astrobiology Field Laboratory Beagle 3 Mars 4NM & 5NM Mars 5M (Mars-79) Mars-Aster Mars Astrobiology Explorer-Cacher (MAX-C) Mars One Mars Surveyor Lander Mars Telecommunications Orbiter NetLander Northern Light Red Dragon Sample Collection for Investigation of Mars (SCIM) Vesta Voyager Mars
دۆزینەوەکانی هەسارەی بارام	چەمک Flyby Orbiter Landing Rover Sample return Human mission Permanent settlement Colonization Terraforming نەخشەکێشان Mars Scout Program Mars Exploration Program Mars Exploration Joint Initiative Mars Next Generation داکۆکی The Mars Project The Case for Mars Inspiration Mars Mars Institute Mars Society Mars race
ریزبەند	List of missions to Mars List of Mars orbiters List of artificial objects on Mars
Missions are ordered by launch date. Sign † indicates failure en route or before intended mission data returned.

• دەروازەی گەردوون
• دەروازەی کۆمەڵەی خۆر
• دەروازەی ژاپۆن
• دەروازەی فڕینی بۆشایی
• دەروازەی دەیەی ٢٠٢٠

کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە پشکنەری مانگەکانی بارام تێدایە.