زمانی دایکی
زمانی دایکی، زمانی یەکەم یان زمانی دایک (بە L1 ناسراوە)، ئەو زمانەیە کە مرۆڤ لە لەدایکبوونەوە یان لە ماوەی گرینگی مناڵیدا (٢ تا ١٢ ساڵی) مامەڵەی لەگەڵ کردووە. لە ھەندێک وڵاتدا دەستەواژەی زمانی دایک ئاماژەیە بۆ زمانی ئیتنیکی ئەو مرۆڤەیە نەک زمانی یەکەمی (واتە ئەو زمانەی پێی گەورە بووە). ھەندێک جار زاراوەی " زمانی دایک " بەکاردێت، یان ئەو زمانەی کە مرۆڤ لە منداڵیدا فێری بووە (بەزۆری لە دایک و باوکییەوە). ئەو منداڵانەی لە ماڵە دوو زمانەکاندا گەورە دەبن، بەپێی ئەم پێناسەیە دەتوانن زیاتر لە زمانی دایک یان زمانی زگماکییان ھەبێت. زمانی یەکەمی منداڵ بەشێکە لە ناسنامەی کەسی و کۆمەڵایەتی و کولتووری ئەو منداڵە.[١] کاریگەرییەکی دیکەی زمانی یەکەم ئەوەیە کە ڕەنگدانەوە و فێربوونی نەخشە کۆمەڵایەتییە سەرکەوتووەکان دەھێنێتە ناو نواندن و قسەکردنەوە.[٢] ھەروەھا بە پلەی یەکەم بەرپرسیارە لە جیاکردنەوەی لێھاتوویی زمانەوانی لە نوێنەرایەتیدا. لەکاتێکدا ھەندێک دەڵێن شتێک نییە بە ناوی «قسەکەری ڕەسەن»یان «قسەکەری زگماکی»، گرنگە لە زاراوەی بنەڕەتی تێبگەین و تێبگەین کە قسەکەرێکی «ناڕەسەن» بوون واتای چییە، و کاریگەرییەکانی دەتوانێت لەسەر ژیانی مرۆڤ ھەبێت. توێژینەوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە لەکاتێکدا کەسێک کە قسەکەرێکی زمانی دایک نییە، ڕەنگە دوای نزیکەی دوو ساڵ لە نوقمبوون، پەرە بە ڕواندنەوە لە زمانێکی ئامانجدا بدات، بەڵام دەتوانێت لەنێوان پێنج بۆ حەوت ساڵدا بخایەنێت تا ئەو منداڵە لە ھەمان ئاستی کارکردندا بێت وەک ھاوتاکانیان کە بە زمانی دایک قسە دەکەن. لە ١٧ی تشرینی دووەمی ١٩٩٩، یوونێسکۆ ٢١ی شوباتی وەک ڕۆژی جیھانی زمانی دایک دەستنیشان کرد.
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ "Terri Hirst: The Importance of Maintaining a Childs First Language". Archived from the original on 12ی Marchی 2016. Retrieved 13 July 2010.
((cite web)): Check date values in:|archive-date=(help) - ^ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 10ی Mayی 2013. Retrieved 2013-09-17.
((cite web)): Check date values in:|archive-date=(help)CS1 maint: archived copy as title (link)
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە زمانی دایکی تێدایە. |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
