Ćelijski zid, za razliku od životinjskih, imaju biljne ćelije. Na površini protoplazmatske membrane biljke imaju poseban vanjski omotač - ćelijski zid. Početni je primarni, a njega kasnije oblažu – prvo sekundarni, a zatim i tercijarni...^[1][2][3]

Ćelijski zid je omotač koji ćelijama pruža zaštitu, daje im čvrstinu i određuje oblik. Ćelijski zid se uglavnom sastoji od ugljičnih hidrata, a plazmolema je od lipoproteina. Osnovna materija primarnog ćelijskog zida je celuloza. Njene duge molekule (micele) okupljene su u fina duga vlakna, mikrofibrile, koje su povezane u veće skupine, makrofibrile. One su međusobno izukrštane u raznim pravcima i sačinjavaju njegovu tipičnu skeletnu strukturu, koja zidu daje čvrstinu i elastičnost. U prostorima između celuloznih fibrila nalaze se srazmjerno velike količine vode, zatim hemiceluloza, pektinske materije, a prema najnovijim podacima i proteini.

Primarni zidovi susjednih ćelija su povezani međućelijskim vezama od slijepljenih pektinskih materija koje grade tzv. srednju lamelu. Kroz nju i kroz primarne zidove prolaze veoma tanka citoplazmatična vlakna – plazmodezme koje povezuju protoplazmu susjednih ćelija.

Neke ćelije u viših biljaka stalno ostaju obavijene samo primarnim zidom, dok se kod nekih, tokom razvoja, stvaraju različita zadebljanja. Stvaranjem novih slojeva nastaje tzv. sekundarni ćelijski zid. Njegova debljina može biti vrlo različita. Ako dolazi do veoma jakog zadebljanja zidova, takve ćelije se nazivaju sklerenhimske. Njihov lumen se postepeno smanjuje, što dovodi do odumiranja živog unutrašnjeg sadržaja. Takve mrtve ćelije imaju isključivo mehaničku funkciju u organizmu. U zidovima ćelija na površini raznih biljnih organa javljaju se suberin, hitin, voskovi i slićne tvari koje štite od suvišnog isparavanja, napada štetočina i sl. Čvrstoću zida nekih biljaka često pojačavaju i neorganske materije, najčešće kalcij i silicij.

• Ćelija
• Međućelijske veze
• Membrana

Cell wall na Wikimedia Commonsu.

• Cell wall ultrastructure
• The Cell Wall