For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Гейдэльбергскі чалавек.

Гейдэльбергскі чалавек

† Гейдэльбергскі чалавек

Рэканструкцыя аблічча Гейдэльбергскага чалавека
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Homo heidelbergensis Schoetensack, 1908


Сістэматыка
на Віківідах
Выявы
на Вікісховішчы
NCBI  1425170
EOL  4454115
FW  83086
Знаходкі Homo heidelbergensis

Гейдэльбергскі чалавек (Homo heidelbergensis) — выкапнёвы від людзей, еўрапейская разнавіднасць чалавека прамаходзячага (роднасны да ўсходнеазіяцкага сінантрапа і інданезійскага пітэкантрапа), жыў у Еўропе (ад Іспаніі і Брытаніі да Беларусі[1]) 700—345 тыс. гадоў таму[2][3]. Хутчэй за ўсё, з’яўляецца нашчадкам еўрапейскага Homo antecessor (да пераходнай формы можна аднесці Homo cepranensis) і непасрэдным папярэднікам неандэртальца. Відавое адзінства таксона Homo heidelbergiensis прызнаецца не ўсімі антраполагамі.

Першая знаходка датуецца 1907 годам, калі блізу горада Гайдэльберга[4] была выяўленая сківіца, падобная да малпавай, але з зубамі, падобнымі да велізарных зубоў чалавека. Апісана і вылучана ў асобны від прафесарам Ота Шэтэнзакам. Узрост знаходкі быў вызначаны ў 400 тыс. гадоў. Культура знойдзенай паблізу зброі (каменныя рубілы і адшчэпы) ахарактарызаваная як абевільская (шэльская)[5]. Шэнінгенскія дзіды  (руск.) (бел. дазваляюць выказаць здагадку, што гейдэльбергскія людзі палявалі з дапамогай драўляных дзід нават на сланоў, аднак мяса елі сырым, бо слядоў агню на стаянках не выяўлена[6].

Выяўленне слядоў гейдэльбергскага чалавека на поўдні Італіі дазволіла навукоўцам зрабіць выснову, што ён быў прамаходзячы, а яго рост не перавышаў 1,5 м.[7]

Згодна з меркаваннем Анры дэ Люмле, гейдэльбергскі чалавек мог будаваць прымітыўныя хаціны і карыстацца агнём — аб гэтым, як ён лічыць, сведчыць помнік Тэра-Амата. Інакш інтэрпрэтуе гэты помнік Паола Вілья з інстытута Каларада (ЗША), датуючы яго больш познім перыядам (230 тысяч гадоў таму) і адносячы адпаведна да больш позняга віду — неандэртальцаў.

Гісторыя знаходак

[правіць | правіць зыходнік]
Чэрап гейдэльбергскага чалавека (без ніжняй сківіцы)

Першая знаходка рэшткаў гэтага віду была зроблена 21 кастрычніка 1907 года, падчас раскопак у Маўэры, калі рабочы Даніэль Хартман знайшоў у раскопе сківіцу. Сківіца (en:Mauer 1) была ў добрым стане, за выключэннем зубоў-прэмаляраў, якія адсутнічалі і былі знойдзены пазней, паблізу ад сківіцы. Рабочы перадаў знаходку прафесару Ота Шэтэнзаку з Гайдэльбергскага ўніверсітэта, які ідэнтыфікаваў знаходку і даў ёй назву.

Наступныя ўзоры рэшткаў гейдэльбергскага чалавека былі знойдзены і ў Еўропе: Штайнхаме-на-Муры (Германія, штэйнгемскі чалавек), Араго (Францыя, Татавельскі чалавек), Петралоне (Грэцыя), Чампате-дэль-Дз'явала (Італія)[8], Сіма-дэ-лос-Уэсас (Атапуэрка (Іспанія), Ароэйра (Галерыя Песада, Партугалія)[9], Боксгрове (Вялікабрытанія)[10] і ў Афрыцы: Бода (Аваш, Афар, Эфіопія)[11] Ндуту (Серэнгеці, Танзанія)[12], Брокен-Хіле (Замбія)[13], Сале (Марока)[14]. Найбольш старажытная знаходка — чэрап з Бода (Эфіопія), яго ўладальнік жыў каля 600 000 гадоў таму[4].

А. М. Хрысанфава лічыць H. heidelbergensis выключна еўрапейскай формай, продкавай для неандэртальцаў[15].

Палеагенетыка

[правіць | правіць зыходнік]

Пасля вывучэння ядзернай ДНК трох узораў з іспанскай пячоры Сіма-дэ-лос-Уэсас у Атапуэрцы высветлілася, што гейдэльбергцы знаходзіліся на лініі, якая вядзе да неандэртальцаў[16][17]. Эвалюцыйнае разыходжанне галіны дзянісаўцаў з галіной, агульнай для неандэртальцаў і гейдэльбергцаў з пячоры Сіма-дэ-лос-Уэсас, адбылося, паводле ядзернай ДНК, каля 500 000 гадоў таму (раней за 430 000 гадоў таму). Агульны продак Homo heidelbergensis і Homo sapiens жыў 700—765 000 гадоў таму[16][18].

Зноскі

  1. ↑ И в Минске были мамонты Архівавана 13 верасня 2011.
  2. ↑ Гейдельбергский человек был каннибалом?(недаступная спасылка)
  3. ↑ Самые древние человеческие следы
  4. ↑ а б Гейдельбергский человек / Зубов А. А. // Восьмеричный путь — Германцы. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2006. — С. 489-490. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов; 2004—). — ISBN 5-85270-335-4.
  5. ↑ Гейдельбергский человек Homo heidelbergensis(недаступная спасылка)
  6. ↑ 400 тысяч лет в Европе жили охотники за слонами(недаступная спасылка)
  7. ↑ Найдены древнейшие следы человека(недаступная спасылка)
  8. ↑ Массовая резня 350 тысяч лет назад?(недаступная спасылка)
  9. ↑ Дробышевский С. В. Ароэйра 3 — лобастый португалец
  10. ↑ следы первобытного человека на побережье Британии
  11. ↑ Бодо / Bodo
  12. ↑ Ндуту / Ndutu scull locality
  13. ↑ Брокен-Хилл, Кабве / Broken Hill, Kabwe
  14. ↑ Сале 1 / Sale 1
  15. ↑ Зубов А. А., Васильев С. В. Восточный центр эволюции рода Homo: путь «навстречу восходящему солнцу» Архівавана 3 красавіка 2018.
  16. ↑ а б European Society for the study of Human Evolution (ESHE). 5th Annual Meeting. London, UK: Nuclear DNA sequences from the hominin 10 — 10 September. 2015(недаступная спасылка)
  17. ↑ Древние жители Европы, обладавшие значительным генетическим наследием денисовцев, оказались ранними неандертальцами. 15 марта 2006.
  18. ↑ Учёные: предки людей и неандертальцев разделились неожиданно рано. 18.09.2015

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
commons: Гейдэльбергскі чалавек на Вікісховішчы
⛭
Вымерлыя роды
Hominini/Hominina
Homo (род Homo)
Знаходкі гамінід
Паходжанне
  • Асноўныя гіпотэзы: Монацэнтрызм
  • Афрыканская
  • маргінальныя: Па-затрапічная
  • Дыцэнтрызм
  • Мультырэгіянальная (поліцэнтрызм)
  • Наяпітэк
  • Homo pampeanus
Распаўсюджанне
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
This page is based on a Wikipedia article written by contributors (read/edit).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license. Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license. Credit: (see original file).
Гейдэльбергскі чалавек
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

✕
This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?