Тульская вобласць
Тульская область
Герб[d] Сцяг
Краіна	Расія
Статус	вобласць
Уваходзіць у	Цэнтральная федэральная акруга Цэнтральны эканамічны раён
Адміністрацыйны цэнтр	Тула
Дата ўтварэння	26 верасня 1937
Губернатар	Аляксей Генадзевіч Дзюмін
Насельніцтва (2010)	1 553 874[1] (27-е месца)
Шчыльнасць	60,5 чал./км²
Плошча	25 679 км² (69-е месца)
Часавы пояс	MSD і Еўропа/Масква[d][2]
Код ISO 3166-2	RU-TUL
Тэлефонны код	487
Код аўтам. нумароў	71
Афіцыйны сайт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тульская вобласць (руск.: Тульская область) — суб’ект Расійскай Федэрацыі, які размешчаны ў цэнтры еўрапейскай часткі краіны. Адміністрацыйны цэнтр — Тула. Утворана 26 верасня 1937 года. Вобласць падзяляецца на 23 раёны, буйнейшый гарады — Тула, Новамаскоўск, Данскі, Алексін.

Вобласць размешчана ў цэнтры Усходне-Еўрапейскай (Рускай) раўніны, займаючы паўночна-усходнюю частку Сярэднярускага ўзвышшы (вышыні да 293 м), у межах стэпавай і лесастэпавы зон і мяжуе на поўначы і паўночным усходзе — з Маскоўскай, на ўсходзе — з Разанскай, на паўднёвым усходзе і поўдні — з Ліпецкай, на поўдні і паўднёвым захадзе — з Арлоўскай, на захадзе і поўнача-захадзе — з Калужскай абласцямі. Працягласць тэрыторыі вобласці з поўначы на поўдзень — 200 км, з захаду на ўсход — 190 км. Тульская вобласць займае плошчу 25,7 тыс. км² (0,15 % тэрыторыі Расіі).

У межах вобласці засяроджана каля паловы радовішчаў падмаскоўнага вугальнага басейна, якія ацэньваюцца ў 1,5 млрд тон. Выяўлена звыш за 20 радовішчаў стронцавых рудаў з агульнымі прагнознымі рэсурсамі каля 200 млн тон.

На паўднёвым захадзе — буйныя радовішчы торфу. Значныя адклады розных будаўнічых матэрыялаў, асабліва вапнякоў, распрацоўкі якіх вядуцца з XIV—XV стагоддзяў, а таксама глін, пяскоў і гіпсу. Ёсць прамысловыя запасы жалезнай руды, вядомыя некалькі крыніц мінеральных вод.

Клімат умерана кантынентальны, характарызуецца ўмерана халоднай зімой і цёплым летам. Сярэднегадавая тэмпература складае 5 °C, сярэдняя тэмпература студзеня —10 °C, ліпеня — +20 °C. Працягласць перыяду са станоўчымі тэмпературамі складае 220—225 дзён. Гадавая колькасць ападкаў змяняецца ад 575 мм на паўночным захадзе да 470 мм на паўднёвым усходзе. У безмарозны перыяд выпадае 70 % ападкаў, максімум якіх назіраецца ў ліпені.

Большасць рэк (80 %) ставіцца да басейна Акі — самай буйной і адзінай суднаходнай ракой вобласці, невялікая частка (20 %) — да басейна Дона.

Да прыходу славян племені вяцічаў у VIII стагоддзі рэгіён насялялі балты. Як і балты, вяцічы былі нядрэннымі металургамі і кавалямі. Археолагамі былі адкрыты пункты, дзе колькасць печаў дасягала 25—30 асобнікаў. Вяцічы ўвайшлі ў склад Старажытнарускай дзяржавы. У пачатку Х стагоддзя яны ўдзельнічалі ў паходзе князя Алега на Царград. У 981 і 982 гадах ваяваў з вяцічамі князь Уладзімір Святаславіч. Праз стагоддзе ў 1082—1083 гадах хадзіў «у вяцічы» Уладзімір Манамах, аб чым ён сам згадаў у павучаннях сваім сынам.

Асаблівае месца ў гісторыі Тульскай вобласці займае Кулікоўская бітва. Сучасны горад Вянёў згадваецца пад імем вёскі ў XIV стагоддзі, а як горад упершыню аб ім гаворыцца ў летапісу ў 1494 годзе. У 1571 годзе было складзена найстаражытнае апісанне крэпасці, што сведчыла аб ваенным прызначэнні ўмацаванага паселішча.

У XVI—XVII стагоддзях Тула была важным умацаваным пунктам на паўднёвай ускраіне Маскоўскай дзяржавы. На тульскай зямлі праходзіла памежная засечная рыса і знаходзіліся гарады-крэпасці.

Насельніцтва вобласці паводле вынікаў Усерасійскага перапісу насельніцтва 2010 года складала 1 553 874 чалавек. Шчыльнасць насельніцтва — 60,5 чал/км². Большасць насельніцтва складаюць рускія (95,3 %), другой паводле колькасці нацыянальнай групай з’яўляюцца ўкраінцы (1,0 %).

Насельніцтва вобласці скарачаецца з 1970-х гадоў. Асноўнай прычынай з’яўляецца дэпрэсіўны стан прамысловасці і эканомікі вобласці, напружаная сітуацыя на рынку працы і выезд моладзі за межы рэгіёна, алкагалізм, вельмі нізкая нараджальнасць, вялікая колькасць абортаў. Сярэднегадавое змяншэнне насельніцтва больш за 1 % у год. Адмоўны баланс нараджальнасці назіраўся яшчэ ў пачатку 1970-х гадоў.

Найбольш яркім прадстаўніком вытворчасці з’яўляецца вытворца знакамітых пернікаў кандытарская фабрыка «Ясная Паляна». Таксама ў вобласці пашырана вытворчасць чорных металаў поўнага цыклу, даменная, парашковая і каляровая металургія.

Структура прамысловай вытворчасці на 2002 год:

• Хімічная прамысловасць — 23 %,
• Машынабудаванне — 22 %,
• Харчовая прамысловасць — 21 %,
• Чорная металургія — 15 %,
• Электраэнергетыка — 10 %.

• Пётр Васілевіч Кірэеўскі.
• Аляксандр Паўлавіч Чэкалін — Героя Савецкага Саюза (1942).
• Аляксей Дзмітрыевіч Вінаградаў (1919—1944) — Герой Савецкага Саюза.

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тульская вобласць
• Афіцыйны сайт Архівавана 12 студзеня 2013.

Тульская вобласць
Раёны	Адоеўскі Алексінскі Арсеньеўскі Багародзіцкі Бялёўскі Валоўскі Вянёўскі Дубенскі Заокскі Каменскі Кімаўскі Кірэеўскі Куркінскі Ленінскі Новамаскоўскі Плаўскі Сувораўскі Узлоўскі Цёпла-Агароўскі Чэрнскі Шчокінскі Яснагорскі Яфрэмаўскі
Гарады	Алексін Багародзіцк Бялёў Болахава Вянёў Данскі Кімаўск Кірэеўск Ліпкі Новамаскоўск Плаўск Савецк Сувораў Тула Узлавая Чакалін Шчокіна Яснагорск Яфрэмаў
Пгт	Адоеў Арсеньева Валова Дубна Заокскі Куркіна Навагураўскі Первамайскі Слаўны Цёплае Чэрнь
Сёлы — цэнтры раёнаў	Архангельскае

Адміністрацыйны падзел Расіі
Рэспублікі	Адыгея Алтай Башкартастан Бурація Дагестан ДНР1 Інгушэція Кабардзіна-Балкарыя Калмыкія Карачаева-Чаркесія Карэлія Комі Крым1 ЛНР1 Мардовія Марый Эл Паўночная Асеція Татарстан Тува Удмурція Хакасія Чачня Чувашыя Якуція
Краі	Алтайскі Забайкальскі Камчацкі Краснадарскі Краснаярскі Пермскі Прыморскі Стаўрапольскі Хабараўскі
Вобласці	Амурская Арлоўская Архангельская Арэнбургская Астраханская Белгародская Бранская Валагодская Валгаградская Варонежская Запарожская1 Іванаўская Іркуцкая Калінінградская Калужская Кастрамская Кемераўская Кіраўская Курганская Курская Ленінградская Ліпецкая Магаданская Маскоўская Мурманская Наўгародская Ніжагародская Новасібірская Омская Пензенская Пскоўская Разанская Растоўская Самарская Саратаўская Сахалінская Смаленская Свярдлоўская Тамбоўская Томская Тульская Уладзімірская Ульянаўская Херсонская1 Цвярская Цюменская Чалябінская Яраслаўская
Гарады федэральнага значэння	Масква Санкт-Пецярбург Севастопаль1
Аўтаномная вобласць	Яўрэйская
Аўтаномныя акругі	Ненецкая Ханты-Мансійская Чукоцкая Ямала-Ненецкая
Скасаваныя	Агінская Бурацкая аўтаномная акруга Камчацкая вобласць Карацкая аўтаномная акруга Комі-Пярмяцкая аўтаномная акруга Пермская вобласць Таймырская (Далгана-Ненецкая) аўтаномная акруга Усць-Ардынская Бурацкая аўтаномная акруга Чыцінская вобласць Эвенкійская аўтаномная акруга
Федэральныя акругі	Далёкаўсходняя Паўднёвая Паўночна-Заходняя Прыволжская Сібірская Уральская Цэнтральная
1 — на міжнародна прызнаных тэрыторыях Украіны, анексаваных Расіяй у 2014 і 2022 гадах.