Стрэлка Васільеўскага вострава — усходні ўскраек Васільеўскага вострава ў Санкт-Пецярбургу; адзін з самых прыгожых архітэктурных ансамбляў горада; прыклад гармоніі архітэктуры горада з пейзажам берагоў Нявы.

Васільеўскі востраў пачаў забудоўвацца яшчэ ў пятроўскія часы. У 1716 годзе быў зацверджаны праект архітэктара Даменіка Трэзіні, паводле якога тут павінна была з'явіцца замкнёная трапецападобная плошча, акружаная па перыметры жылымі дамамі. Аднак неўзабаве Пётр I вырашыў зрабіць стрэлку культурным і дзелавым цэнтрам горада. Пад гэтыя мэты Трэзіні ў 1719 — 1721 гады стварыў новы праект, які прадугледжвае будаўніцтва ўрадавых устаноў — будынка дванаццаці калегій, а таксама біржы, гасцінага двара і сабора.

Напачатку 1720-х уздоўж Вялікай Нявы заклалі падмуркі пад Кунсткамеру і палац царыцы Праскоўі Фёдараўны, які з 1727 года быў аддадзены Акадэміі навук. Але паўночны бераг заставаўся партовым раёнам, меней добраўпарадкаваным. Тут уздоўж Малой Нявы па праекце Трэзіні ўзвялі Гасціны двор (1722-35, захаваўся фрагмент), а таксама дамы Апраксіных, Дземідавых, Нарышкіных, Лапухіных. У 1730-я сюды быў пераведзены порт і ў гэтых будынках размясціліся біржа, мытня, склады тавараў. Паміж акадэмічным і гандлёвымі комплексамі размяшчалася шырокая нядобраўпарадкаваная тэрыторыя.

У 1750-я пасярэдзіне плошчы па праекце І. Я. Шумахера быў пастаўлены спецыяльны павільён для Готарпскага глобуса. Паводле плана 1767 года, зацверджанаму Камісіяй па каменным будаўніцтве Санкт-Пецярбурга і Масквы, пустуючую тэрыторыю вынікала аформіць у падковападобную плошчу. За шэсць гадоў з 1783 па 1789 гады па праекце Джакама Кварэнгі на беразе Вялікай Нявы быў пабудаваны галоўны будынак Акадэміі навук, а таксама ўвагнутая частка паўночнага пакгаўза (1795—1797).

У 1805—1810 гадах архітэктар Тама-дэ-Тамон пабудаваў на пустой плошчы паміж гэтымі раёнамі будынак новай Біржы, які адказваў патрэбнасцям растучай эканомікі Расіі. Велічны будынак выкананы ў стылі антычных храмаў. Перад будынкам архітэктар усталяваў дзве Растральныя калоны з алегарычнымі фігурамі каля падножжа, якія ўвасабляюць вялікія рускія рэкі: Волгу, Днепр, Няву і Волхаў^[1]. Ансамбль завяршаюць разбежныя крыламі ад Біржы будынка паўднёвага і паўночнага пакгаўзаў і мытні, пабудаваныя ў 1826—1832 гадах архітэктарам І. Ф. Лукіні.

У 2008 годзе гістарычнае аблічча Стрэлкі Васільеўскага вострава было, паводле меркавання спецыялістаў, непапраўна скажона^[2][3] будаўніцтвам вышынных будынкаў у раёне ДК імя Кірава. Калі ў маі 2008 г. гэта вылілася скандал^[2], і гарадская грамадскасць назвала гэту будоўлю «горадабудаўнічым злачынствам», урад Санкт-Пецярбурга прапанаваў забудоўшчыку, якому раней быў выдадзены дазвол на будаўніцтва, паменшыць паверхавасць будынка^[4]. Забудоўшчык адмовіўся гэта зрабіць і заявіў, што інакш звернецца ў суд^[5].

Апроч гэтага будаўніцтва, існуе таксама праект «Марскі Фасад», які можа прывесці да яшчэ горшых наступстваў для гармоніі архітэктурнага ансамбля Стрэлкі Васільеўскага вострава.

Панарама Стрэлкі Васільеўскага вострава
(від з боку сценкі набярэжнай Нявы ў Біржавога сквера)

• Фантан на Няве

• А. Н. Петров, Е. А. Борисова, А. П. Науменко и др.; Гл. ред. Г. Н. Булдаков 4-е изд. / Памятники архитектуры Ленинграда. — Л.: Стройиздат, Ленинградское отделение, 1976. — С. 96—113. — 574 с.
• Горбачевич К. С., Хабло Е. П. Почему так названы? О происхождении названий улиц, площадей, островов, рек и мостов Ленинграда. — 3-е изд., испр. и доп. — Л.: Лениздат, 1985. — С. 317. — 511 с.
• Горбачевич К. С., Хабло Е. П. Почему так названы? О происхождении названий улиц, площадей, островов, рек и мостов Санкт-Петербурга. — 4-е изд., перераб. — СПб.: Норинт, 1996. — С. 32—33. — 359 с. — ISBN 5-7711-0002-1

	Стрэлка Васільеўскага вострава на Вікісховішчы

• Энцыклапедыя Санкт-Пецярбурга Архівавана 26 студзеня 2020.
• Наука и жизнь, N5, 2007
• Стрэлка Васільеўскага вострава (матэрыял з кнігі У.Несцерава «Знаешь ли ты свой город?») Архівавана 9 мая 2011.

Славутасці Санкт-Пецярбурга
Ансамбль Заечага вострава	Петрапаўлаўская крэпасць Петрапаўлаўскі сабор Велікакняжацкі магільны склеп Манетны двор Гаўптвахта Ботны дом Інжынерны дом Каменданцкі дом Турма Трубяцкога бастыёна
Палацы, сядзібы і асабнякі	Анічкаў палац Палац Беласельскіх-Белазерскіх Вялікі Екацярынінскі палац Вялікі Пецяргофскі палац Варанцоўскі палац Ялагін палац Зімні палац Каменнаастроўскі палац Канстанцінаўскі палац Кікіны палаты Летні палац Пятра I Марыінскі палац Меншыкаўскі палац Міхайлаўскі палац Міхайлаўскі замак Мармуровы палац Паўлаўскі палац Палац Бобрынскіх Палац Нарышкіных-Шувалавых Строганаўскі палац Таўрыйскі палац Чэсменскі палац Шарамецеўскі палац («Фантанны дом») Юсупаўскі палац (Мойка) Юсупаўскі палац (Фантанка) Асабняк Кельха Асабняк Кшасінскай Дом Галянішчава-Кутузава Дом Мятлевых Асабняк Румянцава Асабняк Юсупавай Кір'янава Чарнышова дача
Храмы	Праваслаўныя манастыры Аляксандра-Неўская лаўра (Дабравешчанская царква Аляксандра-Неўскай лаўры) Сергіева Прыморская пустынь Смольны манастыр Іаанаўскі манастыр Праваслаўныя храмы і цэрквы Ісакіеўскі сабор Казанскі сабор Храм Спаса-на-Крыві Смольны сабор Уладзімірскі сабор Траецкі сабор Сампсоніеўскі сабор Мікольскі марскі сабор Андрэеўскі сабор Храм Святога Іліі Прарока Дабравешчанская царква (Прыморскі раён) Дабравешчанская царква (Васільеўскі востраў) Ісідараўская царква Царква Святой Кацярыны каля Тучкова моста Чэсменская царква Храм Уваскрасення Хрыстова Уладзімірскі сабор Панцеляймонаўская царква Екацярынінскі сабор Каталіцкія храмы Базіліка Святой Кацярыны Александрыйскай Касцёл Святога Станіслава Храм Лурдскай Маці Божай Пратэстанцкія цэрквы Царква Святых Пятра і Паўла Пушкінская кірха Лютэранская царква Святога Міхаіла Іншыя храмы і цэрквы Санкт-Пецярбургская саборная мячэць Вялікая Харальная сінагога Будыйскі храм Царква Святой Кацярыны
Музеі і навукова- асветніцкія ўстановы	Музеі Эрмітаж Рускі музей Кунсткамера Меншыкаўскі палац Мармуровы палац Інжынерны (Міхайлаўскі) замак Строганаўскі палац Дзяржаўны музей гарадской скульптуры Музей Расійскай акадэміі мастацтваў Расійскі дзяржаўны музей Арктыкі і Антарктыкі Музей Горнага інстытута Заалагічны музей Музей-кватэра А. С. Пушкіна Мемарыяльны Музей-Ліцэй Ваенна-гістарычны музей артылерыі, інжынерных войскаў і войскаў сувязі Цэнтральны музей чыгуначнага транспарту Расійскі этнаграфічны музей «Сусвет Вады» Цэнтральны ваенна-марскі музей Іншыя навукова-асветніцкія ўстановы Ленінградскі заапарк Санкт-Пецярбургскі планетарый
Помнікі і манументы	Растральныя калоны Аляксандраўская калона Нарвская трыумфальная брама Маскоўская трыумфальная брама Манумент гераічным абаронцам Ленінграда на плошчы Перамогі Абеліск «Гораду-герою Ленінграду» Помнік Кацярыне II Помнік Аляксандру III Медны коннік Помнік Пушкіну Помнік Рымскаму-Корсакаву Помнік на магіле Даргамыжскага Помнік Чыжыку-Пыжыку Помнік Сувораву Помнік Крылову Помнік ахвярам палітычных рэпрэсій Разарванае кольца Ржэўскі калідор
Тэатры, кінатэатры, канцэртныя залы, цыркі і стадыёны	Тэатры Марыінскі тэатр Міхайлаўскі тэатр ВДТ імя Г. А. Таўстаногава Санкт-Пецярбургскі акадэмічны тэатр камедыі Вялікі тэатр лялек Тэатр юнага гледача імя А. А. Бранцава Малы драматычны тэатр Санкт-Пецярбургскі акадэмічны тэатр імя Ленсавета Кінатэатры, канцэртныя залы Кінатэатр «Калізей» Канцэртная зала Марыінскага тэатра Канцэртная зала «Кастрычніцкая» Цыркі Вялікі Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны цырк Стадыёны Стадыён «Пятроўскі» Футбольны стадыён у заходняй частцы Крастоўскага вострава СКК «Пецярбургскі» Лядовы палац СК «Юбілейны» Палац спартыўных гульняў «Зеніт»
Грамадскія і жылыя будынкі, збудаванні	Пабудовы XVIII — пачатку XX стагоддзя Галоўнае адміралцейства Дванаццаць калегій Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны ўніверсітэт Сенат і Сінод Бібліятэка Расійскай акадэміі навук Санкт-Пецярбургская дзяржаўная філармонія Санкт-Пецярбургскі акадэмічны тэатр імя Ленсавета Сібірскі гандлёвы банк Манеж Талстоўскі дом Новая Галандыя Гасціны двор Мікольскія рады Дача Гаўсвальд Дом з чатырма каланадамі Дом ордэна езуітаў Дом Мертэнса Дом Чапліных Гасцініца «Асторыя» Круглы рынак Апраксін двор Дом Чычэрына Універмаг «Пасаж» Гранд Гатэль Еўропа Дом Бажанава Расійская нацыянальная бібліятэка Елісееўскі магазін Пабудовы савецкага перыяду, сучасныя Кіраўскі ўнівермаг Атлантык-Сіці Дом спецыялістаў Кузнечны рынак Дамы Разенштэйна Марскі Фасад (Марскі пасажырскі тэрмінал) Дом Саветаў Санкт-Пецярбургскі марскі вакзал Дом Бенуа Вялікі дом Дом паліткатаржнікаў Санкт-Пецярбургскі акіянарыум Ушакоўскія лазні Пецярбургская тэлевежа Школа імя 10-годдзя Кастрычніка Дом-камуна інжынераў і пісьменнікаў Палац культуры імя Ленсавета Палац культуры імя І. І. Газа Палац культуры імя А. М. Горкага
Славутасці транспарту	Пецярбургскі метрапалітэн Вакзалы Віцебскі Маскоўскі Фінляндскі Балтыйскі Масты Анічкаў мост Палацавы мост Ліцейны мост Троіцкі мост Вуліцы і праспекты Ліцейны праспект Лігаўскі праспект Неўскі праспект Садовая вуліца
Плошчы	Дварцовая Астроўскага Паўстання Сенацкая Марсава поле Плошча Перамогі
Сады і паркі	Летні сад Аляксандраўскі сад Санкт-Пецярбургскі батанічны сад ЦПКіА Маскоўскі парк перамогі Паўднёва-Прыморскі парк Піскароўскі парк Парк «Сасноўка» Парк імя 300-годдзя Санкт-Пецярбурга