Біясфера (ад стар.-грэч.: βιος — жыццё і σφαῖρα — сфера, шар) — абалонка Зямлі, заселеная жывымі арганізмамі, якая знаходзіцца пад іх уздзеяннем і занятая прадуктамі іх жыццядзейнасці; «плёнка жыцця»; глабальная экасістэма Зямлі.

Першыя ўяўленні пра біясферу сфармуляваў французскі вучоны Жан-Батыст Ламарк (1802). Тэрмін «біясфера» ўвёў аўстрыйскі геолаг Эдуард Зюс у 1875. Стварэнне цэласнага вучэння пра біясферу належыць рускаму вучонаму Уладзіміру Вярнадскаму (1926).

Біясфера ўключае арганізмы, іх рэшткі, прыземную частку атмасферы да вышыні азонавага экрана (20—30 км), усю гідрасферу і верхнюю частку літасферы; усе яны ўзаемазвязаны працэсамі міграцыі рэчыва і энергіі. Ніжняя мяжа біясферы на сушы на глыбіні да 3—4 км ад паверхні зямной кары, у Сусветным акіяне на 1—2 км ніжэй за дно.

У біясферы (паводле У. Вярнадскага) адрозніваюць 7 розных, але ўзаемазвязаных тыпаў рэчываў: жывое рэчыва (расліннае, жывёльнае і мікраарганізмы), біягеннае рэчыва (прадукты жыццядзейнасці жывых арганізмаў — гаручыя выкапнёвыя, вапнякі і інш.), косныя рэчывы (горныя пароды магматычнага, неарганічнага паходжакня, вада і інш.), біякосныя рэчывы (прадукты распаду і перапрацоўкі горных і асадкавых парод жывымі арганізмамі), радыеактыўнае рэчыва, рассеяныя атамы і рэчыва касмічнага паходжання (метэарыты, касмічны пыл).

Асноўная функцыя біясферы — выкарыстанне сонечнай энергіі (фотасінтэз) і біялагічны кругаварот рэчываў і энергіі, які забяспечвае развіццё ўсіх жыццёвых працэсаў.

Жывыя арганізмы (жывое рэчыва) і іх жыццёвае асяроддзе арганічна звязаны паміж сабой і ўтвараюць сістэмы глабальнага, рэгіянальнага і лакальнага ўзроўняў. У рэгіянальных і лакальных сістэмах вылучаюць структурныя адзінкі біясферы: біёмы, біягеацэнозы (экасістэмы), прыродныя зоны на раўнінах і вышынныя (вертыкальныя) прыродныя паясы ў гарах.

Біясфера мазаічная паводле структуры і саставу адлюстроўвае геахімічную і геафізічную неаднароднасць аблічча Зямлі (мацерыкі і акіяны, прыродныя зоны і паясы, раўніны і горы і інш.) і нераўнамернасць у размеркаванні жывога рэчыва. Больш за 90% усяго жывога рэчыва біясферы прыпадае на наземную расліннасць. Агульная маса жывога рэчыва ў біясферы ацэньваецца ў 1,8—2,5×10¹² т (у пераліку на сухое рэчыва) і складае нязначную частку масы біясферы (3×10¹⁸ т).

На стан біясферы моцна ўплывае гаспадарчая дзейнасць чалавека. Антрапагетае ўздзеянне стымулюе пераход біясферы ў якасна новы стан — наасферу. Ахова біясферы прадугледжвае сістэму мерапрыемстваў: вядзенне біясфернага маніторынгу, арганізацыю біясферных запаведнікаў і інш., какіраваных на захаванне арганізмаў і біягеацэнозаў. Праводзіцца комплексная міжнародная праграма «Чалавек і біясфера»

• Семянюк Г. Біясфера // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).

Абалонкі Зямлі
Вонкавыя	Атмасфера Біясфера Наасфера Гідрасфера
Унутраныя	Кара Кантынентальная кара Акіянічная кара Асадкавы пласт Верхняя кара Мяжа Конрада Ніжняя кара Літасфера Літасферныя пліты Паверхня Махаровічыча Мантыя Верхняя мантыя Астэнасфера Сейсмічны падзел 660 км Ніжняя мантыя Мяжа ядро-мантыя Ядро Вонкавае ядро Унутранае ядро

Зямля
Гісторыя Зямлі	Будучыня Зямлі Узрост Зямлі Геалагічная гісторыя Зямлі (англ.) Геахраналагічная шкала Гісторыя жыцця на Зямлі Абледзяненне Зямлі Парадокс слабага маладога Сонца Тэорыя гіганцкага сутыкнення Храналогія эвалюцыі
Геаграфія і геалогія	Аўстралія Азія Антарктыда Афрыка Еўропа Паўночная Амерыка Паўднёвая Амерыка Атлантычны акіян Індыйскі акіян Паўночны Ледавіты акіян Ціхі акіян Паўднёвы акіян Атмасфера Гідрасфера Дрэйф кантынентаў Зямная кара Кантынент Кара Мантыя Акіян Структура Зямлі (англ.) Суперкантынент Тэктоніка пліт Фігура Зямлі Ядро Маса
Навакольнае асяроддзе	Біём Біяразнастайнасць Біясфера Дзікая мясцовасць Жывая прырода Клімат Прырода Прыродная зона Захаванне біяразнастайнасці (англ.) Экалагічная ніша Экалогія Экасістэма
Гл. таксама	Дзень Зямлі Свет Стыхійнае бедства Сутачнае вярчэнне Зямлі Кольцы Зямлі Гіпатэтычныя натуральныя спадарожнікі Зямлі
Катэгорыя:Зямля Партал:Астраномія Вікісховішча:Зямля

Экасістэма
Прыродныя зоны	Наземная экасістэма · Водная экасістэма (Марскія экасістэмы, Прэснаводныя экасістэмы) · Біягеацэноз · Біём · Біясфера · Прыродны тэрытарыяльны комплекс · Штучныя экасістэмы (Аграбіяцэноз, Аграцэноз)
Функцыянальныя кампаненты	Прадуцэнты (аўтатрофы) · Кансументы · Рэдуцэнты
Структурныя кампаненты	Зоацэноз · Фітацэноз · Біяцэноз · Сінузія · Цэнаячэйка · Эдыфікатар · Кансорцыя
Абіятычныя кампаненты	Біягенныя элементы · Мікраклімат · Фізічныя фактары · Месцапражыванне (Біятоп, Стацыя) · Экатоп · Кліматоп
Функцыянаванне	Сукцэсія · Сукцэсійны рад · Дэградацыя экасістэм · Эвалюцыя экасістэм
Забруджванне экасістэм	Забруджванне прэсных вод · Забруджванне акіянаў · Забруджванне атмасферы · Забруджванне глеб