Беларуская бібліятэка і музей імя Францішка Скарыны
Краіна	Вялікабрытанія
Тып арганізацыі	бібліятэка, музей і некамерцыйная арганізацыя
Заснаванне
Дата заснавання	1971
skaryna.org
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Беларуская бібліятэка і музей імя Францішка Скарыны (англ.: The Francis Skaryna Byelorusian Library and Museum) — грамадска-культурны асяродак у Лондане, у 1979 годзе атрымаў статус «незалежнай навукова-харытатыўнай установы» і з’яўляецца «ўласнасцю ўсіх беларусаў».

Адкрыты для ўсіх, хто цікавіцца беларусістыкай незалежна ад нацыянальнасці. Аб’ядноўвае беларускіх эмігрантаў і англійскіх вучоных-беларусістаў. Існуе пераважна на ахвяраванні, на працэнты ад іх укладаў у банк.

Аснову бібліятэкі склалі прыватныя зборы беларускіх святароў Часлава Сіповіча і Льва Гарошкі, якія пераехалі ў Лондан адпаведна з Рыма (1948) і Парыжа (1958). Яе афіцыйнае адкрыццё ў асобным будынку (Холдэн роуд, 37, раён Фінчлі) адбылося 15 мая 1971 года (мемарыяльную дошку адкрыў прафесар славянскай філалогіі Оксфардскага ўніверсітэта Р. Оці).

Бібліятэка і музей займаюць 8 пакояў, у якіх захоўваецца каля 40 тыс. тамоў кніг і камплектаў газет і часопісаў. Сярод іх фрагмент першай кнігі «Царствы» Ф. Скарыны, куплены на аўкцыёне бібліятэкі С. Дзягілева ў Монтэ-Карла, Статут Вялікага княства Літоўскага 1588, рэдкія беларускія выданні, надрукаваныя ў Куцейне, Вільні і Супраслі, першадрукі зборнікаў М. Багдановіча, К. Буйло, М. Гарэцкага, Я. Купалы, М. Танка, Ядвігіна Ш. і іншых беларускіх пісьменнікаў, першавыданні прац гісторыкаў А. Гваньіні, А. Каяловіча і інш., творы эмігранцкіх аўтараў. У калекцыі рукапісаў аўтографы Я. Коласа, Я. Купалы (паэма «Курган»), 24 старабеларускамоўныя дакументы 1499—1682 гадоў. Асобна зберагаюцца архівы Пінскага праваслаўнага духоўнага праўлення (каля тысячы дакументаў), кампазітара М. Куліковіча-Шчаглова, калекцыя старых карт. У музейных пакоях экспануюцца ўзоры беларускага народнага ткацтва і вышыўкі, 2 слуцкія паясы і сшыты з паясоў арнат, сельскагаспадарчыя і хатнія прылады, калекцыя манет ВКЛ і інш. Вывешаны жывапісныя і графічныя работы К. Каганца, Б. Малкіна, П. Сергіевіча, мастакоў-эмігрантаў В. Жаўняровіча, П. Мірановіча, М. Наўмовіча, М. Паўлюкоўскага, М. Саўкі-Міхальскага і інш.

Бібліятэка вядзе выдавецкую дзейнасць («Пантыфікальная літургія» XVII ст., зборнік вершаў М. Багдановіча, А. Гаруна і 3. Бядулі ў арыгінале і англійскім перакладзе і інш.), праводзіць навуковыя канферэнцыі, прысвечаныя юбілеям дзеячаў беларускай культуры (Я. Купала і Я. Колас, Ф. Скарына, В. Ластоўскі, I. і А. Луцкевічы), праблемам гістарычнай спадчыны, рэлігійнага жыцця, арганізуе штогадовыя курсы лекцый па беларусазнаўству, сустрэчы з гасцямі з Беларусі, вечары паэзіі. 3 асяродкам цесна супрацоўнічае Англа-беларускае таварыства.

Узначальвае бібліятэку рада, якая складаецца з дзеячаў беларускай эміграцыі і брытанскіх беларусазнаўцаў.

У кастрычніку 2023 года Telegram-канал бібліятэкі і музея імя Францішка Скарыны ў Лондане быў прызнаны «экстрэмісцкім» па рашэнні суда Лідскага раёна^[1].

Асобную групу матэрыялаў складаюць дакументы з архіваў Рады БНР. Сярод іх рукапісная праца Васіля Захаркі «Галоўныя мамэнты Беларускага Руху» (апублікавана ў «Запісах БІНіМ»^[2], а таксама некалькі арыгінальных лістоў даваенных дзеячаў БНР^[3].

• Picarda G. The Francis Skaryna Byelorusian Library and Museum. — London, 1971.
• The Francis Skaryna Byelorusian Library and Museum, 1971—1991. — London, 1991.
• Баринов И. И. Библиотека-музей Франциска Скорины в Лондоне: центр британской белорусистики // Славянский альманах. 2020. Вып. 1-2. — С. 508—510. DOI 10.31168/2073-5731.2020.1-2.6.05
• Мальдзіс А. Беларуская бібліятэка і музэй імя Францішка Скарыны // ЭГБ у 6 т. Т. 1. — Мінск: БелЭн, 1993. — С. 367—368.
• Гардзіенка Н. Беларусы ў Вялікабрытаніі / пад рэд. А. Гардзіенкі. — Мінск: Медысонт, 2010. — С. 425—449.
• Ivanoŭ, Ihar. Baltic and Slavonic libraries in Britain: their place in developing group identity and the life of émigré communities. — London: Manifold, 2006.

• Сайт Бібліятэкі і музея імя Францыска Скарыны ў Лондане Архівавана 27 лістапада 2012.
• Як а. Аляксандр Надсан заснаваў Беларускую бібліятэку ў Лондане — nashaniva.by

Арганізацыі беларускай дыяспары
Аргенціна	Белавежа
Арменія	Ерэванская беларуская абшчына Арменіі «Беларусь»
Аўстралія	Беларускае аб’яднанне ў Аўстраліі Беларускі культурна-грамадскі клуб Беларускі вызвольны рух у Аўстраліі Задзіночанне беларускіх ветэранаў у Аўстраліі Федэральная рада беларускіх арганізацый у Аўстраліі Беларуска-аўстралійскае незалежнае аб’яднанне ў Новым Паўднёвым Уэльсе Аддзел Задзіночання беларускіх ветэранаў у Заходняй Аўстраліі Беларускі жаночы камітэт у Вікторыі Беларускі цэнтральны камітэт у Вікторыі Беларускае аб'яднанне ў Вікторыі Беларускае аб'яднанне ў Заходняй Аўстраліі Беларускае аб'яднанне ў Паўднёвай Аўстраліі Беларускае аб’яднанне ў Новым Паўднёвым Уэльсе (прыхільнікі Рады БНР)
Вялікабрытанія	Беларуская бібліятэка і музей імя Францішка Скарыны Згуртаванне беларусаў у Вялікай Брытаніі Хрысціянскае аб’яднанне беларускіх работнікаў у Вялікабрытаніі
Германія‎	Агульнабеларускі Саюз Вайскоўцаў Беларускі камітэт самапомачы Беларускі нацыянальны камітэт (Рэгенсбург) Беларускі нацыянальны цэнтр (1941) Беларускае прадстаўніцтва Беларуская гімназія імя Янкі Купалы Беларуская суполка RAZAM Інстытут вывучэння СССР
ЗША	Аб’яднанне беларускіх жанчын Беларускі інстытут навукі і мастацтва ў Нью-Ёрку Беларускі кангрэсавы камітэт Амерыкі Беларуска-амерыканскі грамадскі цэнтр Беларуска-амерыканскае аб’яднанне Беларуска-амерыканскае задзіночанне Беларуска-амерыканская нацыянальная рада Беларускі харытатыўна-адукацыйны фонд Вялікалітоўскі фонд імя Льва Сапегі Кангрэс беларусаў Амерыкі Полацак Саюз амерыканска-беларускіх ветэранаў Саюз беларуска-амерыканскай моладзі Фонд імя І. Любачкі Фундацыя імя Пётры Крэчэўскага
Канада	Беларускі выдавецка-мастацкі клуб «Пагоня» Згуртаванне беларусаў Канады Беларускі інстытут навукі і мастацтва ў Канадзе Каардынацыйны камітэт беларусаў Канады
Літва	Аб’яднанне студэнтаў-беларусаў Літоўскага ўніверсітэта імя Вітаўта Вялікага Сябрына Беларускае культурна-асветнае таварыства (Коўна) Беларуская грамада (Коўна)
Латвія‎	Бацькаўшчына Дзвінск Рыга Беларуская хата Дзвінская дзяржаўная беларуская гімназія Люцынская дзяржаўная беларуская гімназія
Расія‎	Арэнбургскі гурток беларусаў Беларус Беларускі гурток студэнтаў Пецярбургскай каталіцкай духоўнай акадэміі Беларускі навукова-літаратурны гурток Беларуская нацыянальна-культурная аўтаномія «Нёман» Беларускі нацыянальны камісарыят Беларуска-ўкраінскі камітэт помачы ахвярам вайны Беларускае вольнае эканамічнае таварыства (Петраград) Беларускае грамадска-культурнае таварыства (Санкт-Пецярбург) Беларуская вучнёўская грамада Беларуская народная грамада Беларуская сацыял-дэмакратычная рабочая партыя Таварыства ахвотнікаў беларускага народнага штукарства Беларуская хатка Арол Петраград Беларускае таварыства ў Петраградзе па аказанні дапамогі пацярпелым ад вайны
Украіна‎	Беларускі гай Беларускае зямляцтва пралетарскага студэнцтва
Чэхія	Беларускае (Крывіцкае) культурнае таварыства імя Ф. Скарыны Беларускі загранічны архіў Беларускі навуковы кабінет Карэспандэнцыйныя курсы беларусаведы
Эстонія	Беларуска-эстонскае згуртаванне