Андэрс Цэльсій
| Андэрс Цэльсій | |
|---|---|
| Anders Celsius | |
 | |
| Дата нараджэння | 27 лістапада (8 снежня) 1701[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 25 красавіка (6 мая) 1744[1][2][…] (42 гады) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Бацька | Nils Celsius[d] |
| Род дзейнасці | астраном, фізік, матэматык, выкладчык універсітэта, вынаходнік, хімік, метэаролаг |
| Навуковая сфера | астраномія |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
| Навуковы кіраўнік | Жак Касіні |
| Вядомыя вучні | Johan Gottschalk Wallerius[d], Jakob Gadolin[d][7] і Pehr Wilhelm Wargentin[d][7] |
| Вядомы як | стваральнік шкалы Цэльсія |
| Член у | |
| Узнагароды |
член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] |
| Подпіс |
 |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Андэрс Цэльсій (шведск.: Anders Celsius; 27 лістапада 1701, Упсала, Швецыя — 25 красавіка 1744, Упсала, Швецыя) — шведскі астраном, геолаг і метэаролаг (у тыя часы геалогія і метэаралогія лічыліся часткай астраноміі).
Біяграфія
[правіць | правіць зыходнік]Прафесар астраноміі Упсальскага ўніверсітэта (1730—1744). Ён прапанаваў шкалу Цэльсія, у якой тэмпература патройнай кропкі вады (гэтая тэмпература практычна супадае з тэмпературай плаўлення лёду пры нармальным ціску) прымалася за 100, а тэмпература кіпення вады — за 0. У 1745 годзе, ужо пасля смерці Цэльсія, шкала была перавернутая Карлам Лінеем (за 0 сталі прымаць тэмпературу плаўлення лёду, а за 100 — кіпенне вады), і ў такім выглядзе выкарыстоўваецца да нашага часу.
Разам з французскім астраномам П’ерам Луі Мора дэ Маперцюі ўдзельнічаў у экспедыцыі з мэтай вымярэння адрэзка мерыдыяна ў 1 градус у Лапландыі (тады — частка Швецыі). Аналагічная экспедыцыя была арганізавана на экватар, на тэрыторыі цяперашняга Эквадора. Параўнанне вынікаў пацвердзіла здагадку Ньютана, што Зямля ўяўляе сабой эліпсоід, пляскаты ля палюсоў.
Назіраў палярнае ззянне і апісаў больш за 300 сваіх і чужых назіранняў. Выявіў, што адхіленні стрэлкі компаса карэлююцца з інтэнсіўнасцю ззяння. На гэтай падставе зрабіў правільнае заключэнне, што прырода Паўночнага ззяння звязана з магнетызмам.
У 1741 годзе заснаваў Упсальскую астранамічную абсерваторыю. Вельмі дакладна вымераў яркасць 300 зорак, выкарыстоўваючы сістэму аднолькавых шкляных пласцін, якія паглыналі святло.
Бацька Андэрса Цэльсія, Нільс, і абодва дзяды, Магнус Цэльсій і Андэрс Споўл, таксама былі прафесарамі. Навукоўцамі былі і шматлікія іншыя сваякі Андэрса Цэльсія, у тым ліку яго дзядзька Улаф Цэльсій (1670—1756), тэолаг, батанік, гісторык і ўсходазнаўца.
У гонар вучонага названы мінерал цэльзіян.
Зноскі
- ↑ а б в Anders Celsius — 1917.
- ↑ а б Anders Celsius // Nationalencyklopedin — 1999. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ https://www.britannica.com/biography/Anders-Celsius
- ↑ Uppsala domkyrkoförsamlings kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/ULA/11632/F/2 (1741-1776), bildid: C0004348_00022 Праверана 4 сакавіка 2020.
- ↑ (unspecified title) Праверана 2 жніўня 2020.
- ↑ LIBRIS — 2012. Праверана 24 жніўня 2018.
- ↑ а б в г Матэматычная генеалогія — 1997.
 Андэрс Цэльсій — продкі |
|---|
Тэматычныя сайты | ||||
|---|---|---|---|---|
| Слоўнікі і энцыклапедыі | ||||
| Генеалогія і некрапалістыка | ||||
| ||||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
