Аляксандр
англ.: Alexander
Жанр	драматычны фільм[4][5], баявік, біяграфічны фільм, ваенны фільм[d], гомаэратызм у кіно[d] і пеплум[d]
Рэжысёр	Олівер Стоўн[6][5][…]
Прадзюсар	Moritz Borman[d] Iain Smith[d]
Сцэнарыст	Олівер Стоўн[7] Laeta Kalogridis[d][8]
У галоўных ролях	Колін Фарэл[4][9][…] Анджэліна Джалі[4][9][…] Вэл Кілмер[d][9][5][…] Джарэд Лета[9][5][…] Rosario Dawson[d][4][9][…] Энтані Хопкінс[4][9][…] Крыстафер Пламер[9][10] Jonathan Rhys Meyers[d][9] Raz Degan[d][9][10] Brian Blessed[d][9][10] Francisco Boschx[d][9] John Kavanagh[d][9][10] Rory McCann[d][9] Connor Paolo[d][9][10] Elliot Cowan[d][9] David Bedella[d][9] Fiona O'Shaughnessy[d][9] Gary Stretch[d][9][7] Nick Dunning[d][9] Mick Lally[d][9] Джозеф Морган[9] Ніл Джэксан[d][9] Цім Пігат-Сміт[d][9] Erol Sander[d][9] Annelise Hesme[d][9] Тобі Кебел[d][9] Laird Macintosh[d][9] Féodor Atkine[d][9] Ian Beattie[d][9] Олівер Стоўн[9] Marie Meyer[d] Stéphane Ferrara[d] Jason Croot[d][8] Chris Aberdein[d] Tadhg Murphy[d] Bin Bunluerit[d] Brian McGrath[d] Jessie Kamm[d] Robert Earley[d] Patrick Carroll[d] Morgan Christopher Ferris[d] Denis Conway[d] Peter Williamson[d] Aleczander Gordon[d] Garrett Lombard[d]
Аператар	Rodrigo Prieto[d]
Кампазітар	Вангеліс[d]
Кінакампанія	Intermedia[d] і France 3[d]
Працягласць	175 хв.
Бюджэт	155 000 000 $
Зборы	167 298 192 $
Краіна	Францыя  Германія  Вялікабрытанія  Італія  ЗША  Нідэрланды
Мова	англійская
Год	16 лістапада 2004[1], 24 лістапада 2004[2], 26 лістапада 2004[3], 23 снежня 2004, 5 студзеня 2005, 14 студзеня 2005 і 2004
IMDb	ID 0346491
Медыяфайлы на Вікісховішчы

«Аляксандр» (англ.: Alexander) — гістарычны фільм рэжысёра Олівера Стоўна пра жыццё і смерці палкаводца Аляксандра Македонскага. Карціна, знятая за рэкордны для Стоўна бюджэт (150 млн долараў), правалілася ў амерыканскім пракаце, атрымаўшы негатыўныя водгукі як крытыкаў, так і гледачоў. Зборы «Аляксандра» ў ЗША склалі 34 млн долараў. Нягледзячы на гэта, у астатніх краінах фільм прайшоў з адносным поспехам і зарабіў больш 130 млн долараў.

Гісторыя Аляксандра распавядаецца састарэлым Пталамеем, які некалі быў яго паплечнікам і стаў царом Егіпта, і канцэнтруецца першым чынам на заваяванні Аляксандрам Персіі і Індыі. Падзеі адбываюцца на фоне асабістага жыцця вялікага палкаводца. Аляксандр, які стаў у 20 гадоў царом Македоніі, за 13 гадоў валадарання заваяваў большую частку вядомага ў той час цывілізаванага свету. Рэжысёр спрабуе асэнсаваць такі бліскучы поспех і лёс Аляксандра, якім захапляліся, як богам.

У фільме даволі падрабязна, хоць не з гістарычнай дакладнасцю, паказаны дзве бітвы: бітва пры Гаўгамелах з персідскім царом Дарыем і на рацэ Гідасп з індыйскім царом Порам.

• У грандыёзнай няўдачы фільма прынята вінаваціць даволі адкрыта паказаную Стоўнам бісексуальнасць (нават з вялікай увагай да мужчын) галоўнага героя, якая адапхнула большасць кінаглядачоў, якія чакалі ўбачыць гераічнага палкаводца і воіна ў цэнтры фільма. Бісексуальнасць Аляксандра не аспрэчваецца, але і не пацвярджаецца адназначна антычнымі аўтарамі (хоць вядома, напрыклад, што на пахаванні памерлага Гефестыёна Аляксандр патраціў 10000 талантаў, гэта значыць каля 240 тон — золата ці серабра; з іншага боку некаторыя звесткі маглі быць перабольшаны пазнейшымі гісторыкамі). Прычынай крытыкі, магчыма, стала не сама тэма гомасексуальных адносін у фільме, а залішняя канцэнтрацыя на іх. Так ці інакш фільм у значнай меры канцэнтруецца на адносінах цара з яго сябрам, якія б яны ні былі ў рэчаіснасці.
• Вэл Кілмер набраў для ролі бацькі Аляксандра, цара Філіпа II, больш 20 кілаграмаў вагі, а акрамя таго штодня цэлую гадзіну праводзіў у руках грымёраў, якія «старылі» яго і накладвалі шнар на твар. Грымёры імкнуліся зрабіць твар Кілмера падобным да гістарычнага аблічча Філіпа, якое вядома з яго выяў і рэканструкцыі чэрапа з так званага «склепа Філіпа».
• Анджэліна Джалі сыграла Алімпіяду, эксцэнтрычную маці Аляксандра, прытым што актрыса ўсяго на год старэй за Коліна Фарэла.
• Македонскую фалангу сыгралі салдаты мараканскай арміі.
• Перад выхадам карціны ў Грэцыі разгарэўся скандал з удзелам грэчаскай грамадскасці, якая заклікала байкатаваць фільм з-за таго, што ён прыніжае вобраз Аляксандра, паказваючы яго бісексуальнасць.
• Фільм намінаваўся ў 2004 годзе на 5 прэмій «Залатая маліна», але не «выйграў» ніводнай.
• З-за правалу «Аляксандра» быў замарожаны праект «Аляксандр Вялікі», які даўно распрацоўваецца рэжысёрам Базам Лурманам, галоўныя ролі ў якім павінны былі выканаць Ніколь Кідман і Леанарда Дзі Капрыё.
• Олівер Стоўн не супакоіўся на экраннай версіі і выпусціў яшчэ дзве: Alexander — Director’s Cut (2004) і Alexander Revisited — The Final Cut (2007). У Alexander Revisited сцэны размешчаны ў іншым парадку і дапоўнены раней выразанымі.
• У гутарцы перад вяселлем Філіпа, Алімпіяда ўгаворвае Аляксандра жаніцца і прапануе ў нявесты нейкую Кінану. Кінанай клікалі самую старэйшую дачку Філіпа.
• У фільме ні разу не ўзгадваецца, мабыць з меркаванняў паліткарэктнасці, мянушка Кліта - Чорны.
• Характэрна, што Аляксандру ў канцы фільма яго жонка паведамляе, што ў таго будзе сын. Як у 323 г.да н.э. яна змагла пазнаць пра пол дзіцяці? Хутчэй за ўсё гэта былі матчыны пачуцці, ці яна наўмысна схлусіла Аляксандру.

• «Аляксандр» на сайце «Internet Movie Database» (англ.)

Тэматычныя сайты	AllMovie · AlloCiné · Box Office Mojo · Česko-Slovenská filmová databáze · FilmAffinity · Filmportal · Internet Movie Database · Metacritic · Rotten Tomatoes · The American Film Institute Catalog of Motion Pictures · LibraryThing · LibraryThing · DMOZ
Нарматыўны кантроль BIBSYS: 10047803 · BNF: 17040565x · GND: 4804742-9 · LCCN: no2004114019 · NLP: a0000003427656 · SUDOC: 181419149 · VIAF: 69146937866813832763

Фільмы Олівера Стоўна
1970-я	Канфіскацыя (1974)
1980-я	Рука (1981) Сальвадор (1986) Узвод (1986) Уол-стрыт (1987) Радыёгутаркі (1988) Народжаны чацвёртага ліпеня (1989)
1990-я	Дорз (1991) Джон Ф. Кэнэдзі. Стрэлы ў Даласе (1991) Неба і зямля (1993) Прыроджаныя забойцы (1994) Ніксан (1995) Паварот (1997) Кожную нядзелю (1999)
2000-я	Аляксандр (2004) Вежы-блізняты (2006) Буш (2008)
2010-я	Уол-стрыт: Грошы не спяць (2010) Асабліва небяспечныя (2012) Сноўдэн (2016)
Дакументальныя	Персона нон грата (2003) Камандантэ (2003) У пошуках Фідэля (2004) На поўдзень ад мяжы (2009) Нерасказаная гісторыя ЗША (2012) Інтэрв’ю з Пуціным (2017)