Яганэс Брамс
Johannes Brahms
Дата нараджэньня	7 траўня 1833
Месца нараджэньня	Гамбург, Нямеччына
Дата сьмерці	3 красавіка 1897 (63 гады)
Месца сьмерці	Вена, Аўстра-Вугоршчына
Прычына сьмерці	рак печані[d][1]
Месца пахаваньня	Венскія цэнтральныя могілкі[d]
Грамадзянства	Нямеччына
Прафэсія	кампазытар, піяніст, дырыжэр
Навуковая сфэра	клясычная музыка, сымфонія, камэрная музыка[d] і акадэмічная музыка[d]
Месца працы	Венскі ўнівэрсытэт музыкі і выканальніцкага мастацтва Wiener Singakademie[d][1] Таварыства аматараў музыкі[d][1]
Гады дзейнасьці	1833—1897
Псэўданімы	G.W. Marks
Жанры	рамантызм
Інструмэнты	фартэпіяна[1], віялянчэль[1] і валторна[d][1]
Псэўданімы	G.W. Marks
Бацька	Johann Jakob Brahms[d][1]
Маці	Johanna Henrica Christiane Nissen[d][1]
Узнагароды	залаты мэдаль Каралеўскага філярманічнага таварыства[d] (1877) ганаровы доктар Уроцлаўскага ўнівэрсытэту[d] (11 сакавіка 1879) ганаровы доктар Кембрыдзкага ўнівэрсытэту[d] (1877) ганаровы грамадзянін Гамбургу[d] (1889)
Сайт	brahms-institut.de/… (ням.)
Подпіс
Яганэс Брамс у Вікісховішчы

Яга́нэс Брамс (па-нямецку: Johannes Brahms; 7 траўня 1833, Гамбург, Нямеччына — 3 красавіка 1897, Вена, Аўстрыя) — нямецкі кампазытар і піяніст, адзін зь вядучых музыкаў пэрыяду Рамантызму. Нарадзіўшыся ў Гамбургу, Брамс правёў большасьць свайго прафэсійнага жыцьця ў Вене, Аўстрыя, дзе ён быў лідэрам музычнае сцэны. Цягам жыцьця, папулярнасьць і ўплывовасьць Брамса было вельмі істотнай; сыходзячы з камэнтара нямецкага дырыжэра і піяніста дзевятнаццатага стагодзьдзя Ганса фон Бюлоў, Брамса часам прылічваюць да такіх кампазытараў, як Ёган Сэбастыян Бах і Людвіґ ван Бэтговэн.

Брамс пісаў музыку для фартэпіяна, камэрных ансабляў, сымфанічнага аркестра, вакальных партыяў і хора. Будучы віртуозным піяністам, ён уласнаручна выконваў свае першыя музычныя работы; таксама, ён працаваў зь вядучымі тагачаснымі музычнымі выканаўцамі, уключаючы піяністку Клару Шуман і віялянчэліста Ёзэфа Ёахіма. Шматлікія ягоныя работы сталі галоўным элемэнтам сучасных канцэртных рэпэртуараў. Брамс, як няўмольны пэрфэкцыяніст, зьнішчыў шмат сваіх работаў і некаторыя пакінуў неапублікаванымі.

Брамс быў наватарам і традыцыяналістам адначасова. Яго музыка шчыльна абапіраецца на музычныя структуры і кампазыцыйную тэхніку барочных і клясыцыстычных майстраў. Ён быў майстрам контрапункта, складанага і цяжка засвойвамага мэтаду складаньня музычнага твору, якім праславіўся Бах, а таксама музычнае распрацоўкі — кампазыцыйнага прыёма, які распачаў Ёзэф Гайдн, Вольфганг Амадэй Моцарт і Бэтговэн. Брамс імкнуўся ўшанаваць «чысьціню» гэтых пачэсных «нямецкіх» музычных структураў і пераўвасобіць іх у сымбаль рамантычнага стылю. Тым часам, як шмат яго сучасьнікаў лічылі яго музыку занадта акадэмічнай, ягоным укладам у сусьветную музыку і майстэрствам захапляліся такія адрозныя адзін ад аднаго асобы, як перадавы аўстрыйскі кампазытар Арнольд Шонбэрг і кансэрватыўны ангельскі кампазытар Эдвард Элгар. Дасканалая і высока распрацаваная сутнасьць твораў Брамса была зыходным пунктам і натхненьнем для наступных пакаленьняў кампазытараў.

Бацька Брамса, Ёган Якаб Брамс (ням. Johann Jakob Brahms; 1806—1872), прыехаў у Гамбург з Дытмаршэна, шукаючы працу гарадзкога музыкі. Ён па-майстэрску валодаў ігрой на флейце, валторне і ўсімі струннымі інструмэнтамі, дзякуючы чаму меў магчымасьць удзельнічаць у самых розных ансамблях, але пазьней у якасьці сваёй асноўнай спэцыяльнасьці абраў басэтлю^[2]. У 1830 г. ён ажаніўся зь Яганай Гэнрыкай Хрысьціянай Нісэн (ням. Johanna Henrika Christiane Nissen; 1789—1865), сьціплай і працавітай швачкай, якая дагэтуль ніколі не брала шлюб і была на сямнаццаць год старэйшая за яго. Яганэс Брамс нарадзіўся 7 траўня 1833 году ў самым цёмным квартале Гамбургу — Gängeviertel, у якім яго бацькі жылі цягам шасьці месяцаў, пакуль яны не перабраліся ў маленькі дом у Дамтарвале ў паўночнай частцы Гамбургу. Яганэс Брамс меў старэйшую сястру Элізу і малодшага брата Фрыца Фрыдрыха.

Ёган хацеў павесьці сына па ўласнаму шляху і пазнаёміў яго з інструмэнтамі, якімі валодаў сам. Элемэнтарныя навыкі ігры на валторне, скрыпцы і асабліва віялянчэлі^[3], атрыманыя ў дзяцінстве, у будучым дапамаглі Брамсу ў рабоце над камэрнай музыкай. Аднак больш прываблівала хлопчыка фартэпіяна^[4]. Пасьпяховае выступленьне Яганэса з фартэпіяннай партыяй у квінтэце для духавых і фартэпіяна op. 16 Бэтговэна і ў клявірным квартэце Моцарта прыцягнула ўвагу аднаго імпрэсарыё, які прапанаваў юнаму вундэркінду канцэртнае турнэ па Злучаных Штатах. Па настойлівай парадзе Фрыдрыха Косэля — фартэпіяннага пэдагога, зь якім Яганэс занімаўся зь сямі год, бацька юнага музыкі ўтрымаўся ад неабдуманага кроку^[5].

Пасьля раньніх урокаў фартэпіяна з Фрыдрыхам Косэлям, Брамс стаў вучнем Эдўарда Марксэна, які вучыўся ў Вене разам з Ігнацам фон Зайфрыдам (вучнем Моцарта). І Косэль, і Марксэн не падзялялі тагачаснай гамбурскай моды на віртуозную фартэпіянную музыку. Ё. С. Бах, венскія клясыкі — асабліва Бэтговэн, Шубэрт, Вэбэр, Мэндэльсон склалі аснову рэпэртуара, на якім выхоўваўся Брамс^[6]. Малады Яганэс даў некалькі публічных канцэртаў у Гамбургу (першыя канцэрты адбыліся 21 верасьня 1848 і 15 красавіка 1849 году), якія, зрэшты, не прынесьлі яму славы як піяністу пакуль ён у дзевятнаццацігадовым узросьце не адправіўся ў канцэртны тур. Пасьля канцэртаў 1848—49 году Брамс не рабіў ніякіх спробаў прабіцца на эстраду як саліст. Ён іграў за сцэнай падчас прадстаўленьняў у драматычным тэатры, выступаў у якасьці канцэртмайстра, даваў прыватныя ўрокі і выконваў шматлікія аранжыроўкі^[7].

Пры ўсім гэтым, магчымасьць азнаёміцца з найранейшымі музычнымі спробамі Брамса адсутнічае: ён зьнішчыў усё, напісанае ім да 1853 году, — акрамя фартэпіянных твора і песьняў, якія ўвайшлі ў op. 1—7^[6]. У зьнішчаных сачыненьнях фігуравалі фартэпіянныя санаты і варыяцыі, струнныя квартэты, скрыпічныя творы і шматлікія песьні^[6].

Яганэс Брамс — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Творы Яганэса Брамса на сайце Classical Connect Бясплатная бібліятэка клясычнае музыкі Classical Connect
• Яганэс Брамс: Ноты твораў на International Music Score Library Project
• Яганэс Брамс — Чатыры сур’ёныя сьпевы. Вершы Макса Фрыдлендэра паводле Старога і Новага Запаветаў(недаступная спасылка). у перакладзе Васіля Сёмухі