Рэфэрэ́ндум у Белару́сі 2022 го́ду — імітацыя ўсенароднага галасаваньня, якая адбылася 27 лютага 2022 году ва ўмовах расейскай узброенай акупацыі краіны і тэрору марыянэткавага прарасейскага рэжыму Лукашэнкі.

20 студзеня 2022 году Аляксандар Лукашэнка падпісаў Указ № 14 «Аб прызначэньні рэспубліканскага рэфэрэндуму» на 27 лютага 2022 году з фармулёўкай: «Ці прымаеце Вы зьмяненьні і дапаўненьні Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь?» Прапанаваныя папраўкі ў Канстытуцыю прыкладаліся да Ўказу^[1]. 22 студзеня 2022 году праект Канстытуцыі з папраўкамі абнародавалі па-беларуску^[2]. 4 сакавіка 2022 году ў Палацы Незалежнасьці А. Лукашэнка падпісаў рашэньне рэспубліканскага рэфэрэндуму. У прысутнасьці звыш 1000 чыноўнікаў Лукашэнка заявіў: «абноўлены Асноўны Закон уступіць у сілу 15 сакавіка — у Дзень Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь»^[3]. Сярод іншага, у 18-ы артыкул Канстытуцыі на рэфэрэндуме ўнесьлі папраўку, паводле якой: «Рэспубліка Беларусь выключае ваенную агрэсію са сваёй тэрыторыі ў адносінах да іншых дзяржаваў»^[2]. Тым часам, з 24 лютага 2022 году расейскія войскі працягвалі ажыцьцяўляць ваенную агрэсію ў адносінах Ўкраіны, у тым ліку з тэрыторыі Беларусі. Пагатоў, у дзень рэфэрэндуму А. Лукашэнка пацьвердзіў, што з чарнобыльскіх раёнаў Беларусі, дзе на вучэньнях «Саюзная рашучасьць-2022» былі расейскія войскі, запускаліся ракеты па пазыцыях ва Ўкраіне^[4].

Могуць галасаваць асобы:

• грамадзяне Беларусі
• узрост 18 гадоў і болей

Галасаньне будзе праведзенае з прычыны народных выступленьняў па прэзыдэнцкіх выбарах у Беларусі 2020 году.

Падкантрольнае Лукашэнку ЦВК Беларусі правяло галасаваньне, падлік галасоў і абвяшчэньне вынікаў галасаваньня. Утварыліся часовыя ўрады, расфармаваныя па галасаваньні:

• абласныя ўрады — Тэрытарыяльныя выбарчыя камісіі:
  • Берасьцейская
  • Віцебская
  • Гарадзенская
  • Гомельская
  • Менская абласная
  • Менская гарадзкая
• раённыя ўрады, падпарадкаваныя адпаведным тэрытарыяльным камісіям
• участковыя камісіі, падпарадкаваныя адпаведным раённым ўрадам.

Галасаваць будуць на выбарчым участку.

Спосабам падману вынікаў галасаваньня будзе:

• таемнасьць падліку галасоў
• абвяшчэньне вынікаў галасаваньня па таемным выніках падліку галасоў.

Рэфэрэндум у Беларусі 2022 году
За або супраць	Колькасьць галасоў	Адсотак
За	4 440 830	86.64%
Супраць	684 946	13.36%
Сапраўдных галасоў	5 125 776	95.64%
Колькасьць галасоў, прызнаных несапраўднымі	233 627	4.36%
Агульная колькасьць галасоў	5 359 403	100.00%
Яўка	78.63%
Колькасьць выбарнікаў	6 815 635

22 лютага 2022 году, у 1-ы ж дзень датэрміновага галасаваньня, Міністэрства ўнутраных справаў Беларусі паведаміла пра «спробы правядзеньня пратэстных акцыяў» у выглядзе дэманстраваньня бел-чырвона-белых сьцягоў, а таксама нанясеньня надпісаў на будынкі і «расклейвання ўлётак, накіраваных супраць рэфэрэндуму»^[5].

4 лютага 2022 году старшыня Кансэрватыўна-хрысьціянскай партыі БНФ Зянон Пазьняк абнародаваў артыкул «Што трэба ведаць пра рэфэрэндум», у якім заўважыў: «рэфэрэндум рэжыму, які прызначаны на 27 лютага, не павінен праводзіцца... з прычыны прысутнасьці чужога расейскага войска на беларускай тэрыторыі» (зь 17 студзеня 2022 году), якога «заехала 30 тысячаў». Зянон Пазьняк падкрэсьліў: «Рэфэрэндум ня можа прызначаць самазванец,... не прызнаны народам... кіраўнік улады, якім зьяўляецца ў Беларусі Аляксандар Лукашэнка. Рэфэрэндум ня можа аб’яўляць нелегітымная ЦВК». Таму Пазьняк заклікаў да байкоту галасаваньня: «грамадзтва, адказнае за свой лёс і за лёс краіны, ня мусіць прымаць удзел у незаконным рэфэрэндуме». Сярод іншага, Зянон Пазьняк заявіў: «Лукашэнка зацікаўлены захаваць сваю абсалютную ўладу шляхам маніпуляцыі з канстытуцыяй і стварэньнем фікцыі транзыту ўлады. За аснову ўзятая казахстанская мадэль Назарбаева. Ствараецца прызначальны ворган — Усебеларускі народны сход (УНС), — да якога павінна перайсьці ўся паўната ўлады і кантроль над выканаўчай уладай. На чале УНС становіцца Лукашэнка. Выбіраецца прэзыдэнт, які захоўвае выканаўчыя функцыі ўлады і будзе падкантрольны УНС і Лукашэнку. Гэта азіяцкая мадэль улады, абапертая на клянавую сыстэму грамадзтва, магла б доўга існаваць у Казахстане, калі б ні ўмяшалася Масква. У Беларусі, дзе няма клянавай сыстэмы грамадзтва, уплыў Масквы на ўладу пры новай канстытуцыі быў бы непасрэдным і шматкроць большым. Фармальна закладзенае ў такой мадэлі двоеўладзьдзе стала б маніпуляцыйным рычагом Масквы для ціску на сыстэму ўлады рэжыму». У сувязі з апошнім Пазьняк заўважыў: «Масква зацікаўленая ў скасаваньні палажэньняў аб нэўтралітэце Беларусі і аб бязьядзерным статусе краіны. У маскоўскім інтарэсе ёсьць зацьвярджэньне сыстэмы ўлады з УНС і з прэзыдэнтам». Урэшце, старшыня Кансэрватыўна-хрысьціянскай партыі БНФ патлумачыў разьлік байкоту: «Для фальсыфікацыйнай машыны галасаваньня важна, каб людзі прыйшлі на ўчасткі і прагаласавалі. Тады вынік машына зробіць сама і схлусіць пра ўсенародную падтрымку рэжыму. Каб паказаць рэжымную хлусьню, трэба пакінуць фальсыфікацыйную машыну працаваць ў халастую і не хадзіць галасаваць»^[6].