For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Грамадзкае аб’яднаньне.

Грамадзкае аб’яднаньне

Грамадзкае аб’яднаньне (ГА) — добраахвотнае таварыства(en) на аснове агульнасьці зацікаўленасьцяў, заснаванае ў выніку свабоднага волевыяўленьня. Ствараецца шляхам скліканьня самачыннымі грамадзянамі ўстаноўчага зьезду, на якім ухваляюць статут і выбіраць кіроўную ўстанову. З дня дзяржаўнага ўліку статуту, за які зьбіраецца грашовая плата, прызнаецца юрыдычнай асобай. Дзейнічае на аснове раўнапраўя ўдзельнікаў, самакіраваньня і галоснасьці. Зьмест статуту адлюстоўвае мэту і задачы, вызначае парадак кіраваньня ўласнасьцю і ажыцьцяўленьня міжнародных сувязяў[1]. Укараняецца ў грамадзкім жыцьці, дасягае шматлікасьці і ўплывае на грамадзкую сьвядомасьць, калі спрыяе сумеснаму пераадоленьню перашкоды і пагрозы[2].

  • Паводле ўдзельнікаў: вэтэранскае аб’яднаньне, навуковае таварыства, прафэсійны зьвяз(en), палітычная партыя і творчы саюз.
  • Паводле ахопу: мясцовае, агульнакраёвае і міжнароднае[1].

Грамадзкія аб’яднаньні існавалі са Старажытнасьці: Акадэмія(en) Плятона ў Старажытнай Грэцыі (Атэны, 387—83 гады да н. э.), пахавальныя калегіі(en) ў Старажытным Рыме, раньнія хрысьціянскія брацтвы. У Новы час адбыўся іх колькасны рост. Іх дзейнасьць зазнала найбольшае ажыўленьне падчас грамадзкіх пераваротаў у Заходняй Эўропе. Прастору для ўзьнікненьня яшчэ большай колькасьці грамадзкіх аб’яднаньняў стварыла замацаваньне ў заканадаўстве свабоды аб’яднаньняў(en). На падставе ўтварэньня ў заходнім грамадзтве(en) трох грамадзянскіх плыняў (лібэралізм, кансэрватызм, сацыялізм) пачалі ўзьнікаць гаспадарчыя аб’яднаньні і палітычныя партыі. У 2-ой палове 20-га стагодзьдзя прафэсійныя зьвязы сталі аказваць пастаянны ўплыў на заканадаўства. Пры канцы XX стагодзьдзя вырас уплыў мясцовых і прыродаахоўных аб’яднаньняў. Пашырэньню міжнароднай супрацы грамадзкіх аб’яднаньняў паспрыяла зацьвярджэньне ў рамках ААН большасьцю дзяржаваў сьвету, у тым ліку Беларусьсю, Усеагульнай дэклярацыі правоў чалавека 1948 году (Артыкул 20) і Міжнароднага пагадненьня аб грамадзянскіх і палітычных правах(en) 1966 году (Артыкул 22). Адпаведную ўмову замацавалі ў Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь 1994 году (Артыкул 36)[2].

З падсавецкага часу ў Беларусі засталіся Беларускі саюз архітэктараў (1935), Беларускі саюз кампазытараў (1938), Беларускі саюз мастакоў (1938) і Саюз беларускіх пісьменьнікаў (1934). У даваеннай Заходняй Беларусі дзейнічалі Беларускае навуковае таварыства (Вільня, 1918—1939), Таварыства беларускай школы (Радашкавічы, 1921—1937) і Беларуская сялянска-работніцкая грамада (Вільня, 1925—1938). Яшчэ да аднаўленьня незалежнасьці Беларусі 25 жніўня 1991 году ўтварыўся Беларускі народны фронт «Адраджэньне» (1989) і Беларускі фонд культуры (1987). Адразу пасьля ўзьнікла Згуртаваньне беларусаў сьвету «Бацькаўшчына». Замест распушчанай Камуністычнай партыі Беларусі, што была адзінай у краіне, у 1-й палове 1990-х гадоў ўтварылася звыш 20 новых партыяў. Пашырылася дзейнасьць рэлігійных аб’яднаньняў. Патрэба ў пераадоленьні наступстваў Чарнобыльскай катастрофы 1986 году прывяла да ўзьнікненьня адпаведных аб’яднаньняў «Ахвяры Чарнобыля» і «Дзецям Чарнобыля». На 1 кастрычніка 1997 году ў Беларусі на дзяржаўным уліку стаялі 2002 грамадзкія аб’яднаньні (1 на 5041 жыхара): 952 (48%) мясцовыя, 855 (44%) агульнакраёвых і 119 (6%) міжнародных[2].

На лістапад 1998 г. на ўліку стаялі каля 2000 грамадзкіх аб’яднаньняў, зь іх звыш 500 (25%) уваходзілі ў Асамблею няўрадавых дэмакратычных арганізацыяў. З агульнага ліку 15% займаліся справамі культуры; 9% — правоў чалавека; па 8% — адукацыі, спорту і турызму і сям'і; па 7% — моладзі, аховы здароўя і навукі і тэхнікі; па 5% — інвалідаў і экалёгіі; 4% — Чарнобыльскага бедзтва; па 3% — вайскоўцаў, самакіраваньня і хобі[3].

На люты 2011 году налічвалася 2274 грамадзкія аб’яднаньні[4].

  1. ^ а б Грамадзкія аб’яднаньні // Юрыдычны энцыкляпэдычны слоўнік / гал.рэд. Сяргей Кузьмін. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 1992. — С. 151. — 636 с. — 25 000 ас. — ISBN 5-85700-087-4
  2. ^ а б в Віктар Боўш. Грамадскія арганізацыі, грамадскія аб’яднанні //БЭ. — Мн.: 1997 Т. 5. С. 399-400.
  3. ^ «Трэці сэктар» імкліва набірае сілу // Зьвязда : газэта. — 20 лістапада 1998. — № 226-227 (23577-23578). — С. 2. — ISSN 1990-763x.
  4. ^ Зоя Варанцова. Хацелі як лепш // Зьвязда : газэта. — 11 лютага 2011. — № 27 (26891). — С. 7. — ISSN 1990-763x.

Вонкавыя спасылкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Грамадзкае аб’яднаньне
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?