Зобаный
араб. جبريل
Шәхси мәғлүмәт
Ҡушаматы:	Ар-Рух, Рух аль-Кудус, Ар-Рyx аль-Амин, Рух мин амриллах
Дине: Ағымы:
Ҡөрьән шәхесе
Исеме башҡа телдәрҙә:	йәһ. גַּבְרִיאֵל‎, грек. Αρχάγγελος Γαβριήλ
Категория:	ангел
Ҡөрьәндә телгә алыу:	Исемлек 2:97, 98, 26:192—194, 19:17—21
Бәйле персонаждар:	Ибрахим, Лут, Марьям, Мухаммед
Ваҡиғалар:	наказание народа Лута, рождение Исы, мирадж
Өҫтәмә мәғлүмәт
Разное:	мукаррабун

Зобаный (ғәр. الزبانية‎ — әз-Зәбәниәт, рус. аз-Заба́ния) — ислам эсхатологияһында тамуҡ фәрештәләре (йәһәннәм), йәки үлем мәлендә йәнде алып китә торған фәрештәләр^[1]. Ҡөрьәндә Әл-Ғәләҡ сүрәһендә телгә алына: «Беҙ иһә тамуҡ һаҡсыларын саҡырырбыҙ!»^[2]. Әт-Тәхрим сүрәһендә тамуҡтағы уҫал һәм көслө фәрештәләр тураһында әйтелә, улар " Аллаһ бойороҡтарынан тайпылмайҙар һәм ни ҡушһа ла үтәйҙәр "^[3]. Әл-Мудәҫҫир сүрәһенең 30-сы аятында , әз-Зәбәниә фәрештәләре һаны 19-ға тигеҙ^[4].

Ислам риүәйәтенә ярашлы, зобаныйҙар гонаһлыларҙы бығау һәм сылбыр менән ҡаршы аласаҡ. Фәрештәләр уларҙы тимер күҫәктәр менән туҡмап, тегеләр унан сығырға теләгән һайын кире ҡайтарып торасаҡ^[5][6][7].

Башҡорт телендә «зобаный» һүҙе яуыз, уҫал кешегә ҡарата ла ҡулланыла^[8]

• al-Zabāniyya // Encyclopaedia of Islam. 2 ed. — Leiden : E. J. Brill, 1960—2005. (түләүле)
• A. Jeffery. The foreign vocabulary of the Qurʾān. — Baroda, 1938. — С. 148.
• Башҡорт теленең һүҙлеге. 2 томлыҡ. — Мәскәү, 1993. — 1-се том, 861 бит — 354-се бит

Ислам эсхатологияһы
урындар	Әл-Әғраф Ахирәт (баҡый донъя) Бәрзәх (теге донъя) Йәннәт йылғалары Кәүҫар Сәлсәбил Йәннәт (ожмах) Йәһәннәм (тамуҡ) Донъя (фаный донъя) Сират (күпер)
персонаждар	Дәжжәл (антихрист) Дәббәт әл-әрд (ерҙән сыҡҡан хайуан) Зүл-Сүвәйҡәтәйн Ғайса (пәйғәмбәр) (Ғайса пәйғәмбәр) Мәсих (мессия) Мәһди Мөхәммәт Пәйғәмбәр Йәжүж менән Мәжүж (Гог һәм Магог) Суфъяни
Фәрештәләр	Ғазраил (Үлем фәрештәһе) Исрафил Кирәмән кәтибин Фәрештәләр Мүнкир үә Нәкир Ридуан Зобаный
ваҡиғалар	Фетнә (Дәжжәл фетнәһе) Ҡәбер ғазаптары (Ғаҙаб әл-ҡәбр) Бәғеҫ (Үлгәндән һуң терелеү) Ҡиәмәт (Яуап көнө)
Категория:Ислам эсхатологияһы	Зәҡҡүм (ағас) Тубә (ағас) Әжер (хаҡ ҡайтарыу) Исламда уң һәм һул яҡ

Ҡөрьән персонаждары
пәйғәмбәрҙәр	Әҙәм Әйүп Әл-Ясағ Дауыт Зәкәрийә Зүлкәфил Ибраһим Иҙрис Ильяс Ғайса Исмәғил Исхаҡ Исмәғил Лут Муса Нух Сәлих Сөләймән Һарун Һуд Шөғәйеп Юныс Йософ Йүша Яҡуп Яхъя
ир-ат	хаҡ тәҡүәләр (сәлихтәр) Зөлҡәрнәй Ғимран Лоҡман Ғөзәйер Һәбил Талут(Саул) Хызыр гонаһ эйәләре (кафырҙар) Азар Барсиса Ялут Ҡәбил Әс-Сәмири Фирғәүен Һәмән
ҡатын-ҡыҙ	Асия Бәлҡис Зөләйха Мәрйәм Инә Сара Һауа Һәжәр
Мөхәммәт	Бин Өммө Мәктүм Әбү Ләһәб Зәйнәб Зәйет Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең ҡатындары
Ҡөрьән ҡәүемдәре	Ғәдтәр Әйкәттәр Бәнү Исраил Ҡарйәләр Кәһфиҙәр Ухдудтар Филлеләр Рассиҙар Мидьяндар Ҫамуд Тубба Йәжүж менән Мәжүж
башҡалар	Фәрештәләр Ғазраил Ябраил Зобаный Мәлик Һарут менән Марут Иблис джинн Һынташтар (поттар) Әллат Бәғел Уад Мәнәт Нәсер Суағ Әл-Ғүззә Йәғуҫ Йағуҡ