Əhəmənilər dövləti
Vikipediya, azad ensiklopediya
| İmperiya | |||||
| Əhəmənilər dövləti | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Hakhâmaneshiyân | |||||
|
|||||
.svg) Əhəmənilər İmperiyasının sahib olduğu ən geniş sərhədlər |
|||||
|
|
|||||
| Paytaxt | Babil, Pasargad, Persepolis, Ekbatan | ||||
| Dilləri | Elam dili, Misir dili, Qədim yunan dili, Midiya dili, şumer dili, Akkad dili[1], erməni dili[1] | ||||
| Rəsmi dilləri |
Arami (rəsmi, linqva franka), qədim fars (rəsmi), akkad dili, elam dili, yunan, Midiya dili və s. |
||||
| Dövlət dini |
Zərdüştilik (rəsmi) Mesopotamiya dini, iudaizm, vedizm, Misir dini, yunan dini və s. |
||||
| Ərazisi | 8.000.000 km² | ||||
| Əhalisi | 50 000 000 nəfər | ||||
| İdarəetmə forması | Monarxiya | ||||
| Sülalə | Əhəmənilər | ||||
| Davamiyyət | |||||
 İran
 Türkmənistan |
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Əhəmənilər imperiyası[2] — e.ə. VI əsrin ortalarından e.ə. 330-cu ilədək Yaxın və Orta Şərqin bir çox ölkəsini hakimiyyəti altında birləşdirən qədim İran dövləti.
E.ə. 550-ci ildə sonuncu Midiya hökmdarı Astiaq üzərində qələbə çalmış İran şahı tərəfindən yaradılmışdır.
Əhəmənilər (Haxamanişilər) qədim İran hökmdarları sülaləsi idi. Nümayəndələri: II Böyük Kir, II Kambiz, I Dara, I Kserks, I Artakserks, II Kserks, Soqdian və ya Sekudian, II Dara, III Artakserks, Arses, III Dara.
Əhəmənilər imperiyası III Daranın hakimiyyəti dövründə Makedoniyalı İskəndərin Şərqə yürüşü nəticəsində e.ə. 330-cu ildə süqut etti.
Tarix
[redaktə | mənbəni redaktə et]E.ə 558-ci ildə İran tayfaları ittifaqına başçılıq etmişdir.Bu ittifaqın başçılığı altında e.ə 553-cü ildə dövlətinə qarşı üsyan baş verdi.Üsyanın mərkəzi Parsua (Fars) vilayəti idi.Midiya hökmdarı Astiaq Parsuadakı qiyamın qarşısını ala bilmədi.Nəticədə e.ə 553-550-ci illərdə Midiya-Əhəməni müharibəsi baş verdi.Bəzi Midiya əyanları II Kirin ətrafına yığıldı. Beləliklə,Midiya süqut etdi. Torpaqlarında Əhəməni dövləti yarandı.
Qavqamela döyüşü
[redaktə | mənbəni redaktə et]Misirin fəthindən sonra Əhəmənilərlə yenidən müharibəni davam etdirən İsgəndər e.ə 331-ci ildə həlledici döyüş olan Qavqamela döyüşündə III Daranın qoşunlarına qalib gəldi.III Dara ölkənin şərqinə qaçdı.E.ə 330-cu ildə III Dara özünün Baktriya satrapı Bess tərəfindən öldürüldü.Beləliklə, İsgəndərin Şərqə yürüşü nəticəsində Əhəməni imperiyası süqut etdi.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 https://archive.org/stream/JamesRussellZoroastrianismInArmenia/James%20Russell%20-%20Zoroastrianism%20in%20Armenia#page/n11/mode/2up.
- ↑ Әһәмәниләр дөвләти // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. IV ҹилд: Елдәҝәз—Итабира. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1980. С. 253.
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et] Əhəməni hökmdarları | |
|---|---|
| Sülalənin əcdadları | |
| Parsın və Parsumaş-Anşanın çarları (e.ə. 705(?)-640-cı illər) | Əhəmən · Teisp |
| Parsın çarları (e.ə. 640-550-ci illər) | Ariaramna · Arşama |
| Parsumaş-Anmanın çarları (e.ə. 640-549-cu illər) | |
| Əhəmənilər İmperiyasının imperatorları (e.ə. 549-329) | II Böyük Kir · II Kambiz · Qaumata (Ljebardiya) · I Böyük Dara · I Kserks · I Artakserks Makroheyr (Longiman) · II Kserks · Soqdian · II Dara Not · II Artakserks Mnemon · III Artakserks Ox · IV Artakserks Arses · III Dara Kodoman · V Artakserks (Bess) |
Kursivlə mövcudluqları haqqında etibarlı mənbələrin olmadığı şəxslər işarələnib. Bu şəxslər uydurma şəxslər də ola bilər. | |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
