Kwalle
Ôorkwalle (Aurelia aurita)
Taxonomische indêlienge
Ryk: Animalia (Bêestn) Stamme: Cnidaria (Netelbêestn)
Klasse
Scyphozoa Goette, 1887

E kwalle of e galle, klasse schyfkwalln (Scyphozoa), is e bêeste van de stamme Netelbêestn (Cnidaria). De noame "kwalle" wordt ook gebruukt vo de verwante klassn hydroïdpoliepn (Hydrozoa), kubuskwalln (Cubozoa) en steelkwalln (Staurozoa), en de nie verwante stamme Rebbekwalln (Ctenophora).

Kwalln zyn simpel gebouwde bêestn. Ze bestoan vo 95% uut woater. In 't klokvormig lyf ist er e grôte centrale holte woabinn dan al de processn gebeurn. Z' hen gin orgoann moa gespecialiseerde celln. De wandn van de holte hen e binn-en buutnloage. De binnloage zorgt vo de verteirienge van 't eetn. Der is moar één openienge noa buutn toe die vo d' ipnoame van voedienge zorgt en vo d' uutscheidienge. Die openienge zit van ounder in 't middn. Doa zittn ook de geslachtscelln. Round de moundopenienge zyn der vier moundoarms, moa by sommigte sôortn groein der vanof de bôord van de klokke nog tentoakels, e sôorte lange drendels.

Kwalln zyn roofbêestn die de prooi met de tentoakels noar hunder mound briengn. Z' eetn klêene kriftn, en klêene vissn. Hunder vangoarms zittn vul netelcelln, woamee dan z' hunder prooi verlammn. Ip 't vel van menschn verôorzoakn ze dikwils pynlikke blèinen lik van tiengels (nittels). De vôortplantienge gebeurt ip e speciale maniere. Kwalln hen gin sex. De vintjes stortn hunder spermacelln in de zêe die ton noa 't vrouwtje stroomn. De wuuvetjes leggn eitjes die bevrucht wordn. Uut zo e bevrucht eitje komt er êest e larvetje (planula) dat uutgroeit tout e klêene geleiachtige poliepe van 1 cm grôot. Da polieptje zet hem vaste ip e schelpe, stêen of wier. De tentoakels groein noa boovn. In bepoalde moandn van 't joar kommn van de top klêene schuttelvormige kwalletjes los (strobiloasje) die uutgroein tout grôte kwalln.

In iedere zêe, van de Poolzêe tout an den Evenoare, leevn der kwalln. De sôortn die 't mêest vôornkommn zyn de ôorkwalle, de blauwe zêepaddestoel, de blauwe hoarkwalle en de kompaskwalle. De kwalln die je 't mêest ziet in de Nôordzêe zyn ôorkwalln.

• E kwalle van e vint: een ambetant persôon