Filosofii (amuižgrek.: φιλοσοφία filosofia «elonmelen navedind») om mail'man tedištusen erinii form, se sädab tedoiden sistemad ristitun realižusen (olendan) i tedištusen kaikiš ühthižemb pirdoiš, ühthevejiš tärtusiš i alusenpanijoiš principiš, ristitun i mirun kosketusiš. Järgeline meletamine i konceptoiden sädamine vedas filosofijad udennoks.

Mail'mannägend i racionaline filosofine meletand augotihe läz ühten aigan 7.-6. voz'sadal EME nügüdläižen Kitain i Indijan territorijal, no aktivižemb kaiked Keskmeren Grekanman kolonijoiš. Filosofijan sündundan süd oliba šingotadud mifologii, tedo i järgeližen tüntken ühthevendad. Amuižen Egiptan i Mesopotamijan tedod andoiba edust grekalaižile.

Filosofižed školad-opendused zavodihe šingotada mail'mannägendan, ned poikestiba, no i ližaziba toine tošt.

Filosofijan päižed jagused: logik, epistemologii, etik, estetik, metafizik. Vastal'ne tärtuz om dogm. Erištuihe nenid tedoid filosofijaspäi: fizik, biologii, psihologii.

Nened küzundad oma kaikiš agjahižembad filosofijan täht: «Voib-ik teta mail'mad täuzin?», «Om-ik Ülähäine?», «Mi toduz om?», «Mi hüvä om?», «Mi Ristit om?», «Mi om sündnu eziauguižešti — materii vai tunde?».

Filosofii kogoneb erazvuiččiš opendusišpäi, ned rideltas toine toiženke, no i ližatas toine tošt.

Nece kirjutuz om vaiše ezitegez. Tö voit abutada meile, ku kohendat sidä da ližadat sihe.